مومیایی شدن جسد انسان برای میلیون‌ها سال پس از مرگ در فضا

سازمان ناسا پروتکلی برای مقابله با مرگ افراد در فضا تنظیم نکرده است، ولی محققان در سراسر جهان نحوه مقابله با چنین فاجعه ای را مطرح کرده اند.

با توجه به اینکه ناسا قصد دارد فضانوردانی را در اواخر این دهه به ماه بازگرداند و شاید در دهه ۲۰۳۰ بخواهد آنها را به مریخ بفرستد، باید چگونگی زنده ماندن انسان در سفرهای فضایی طولانی را مورد بررسی قرار داد.

اگر اتفاق غیرقابل تصوری رخ دهد و کسی بمیرد چه؟

در شش دهه سفر فضایی انسان، در مجموع ۲۰ نفر کشته شدند- ۱۴ نفر در تراژدی های شاتل فضایی ناسا در سال های ۱۹۸۶ و ۲۰۰۳، سه فضانورد (Astronaut) در طول مأموریت سایوز ۱۱ در سال ۱۹۷۱، و سه فضانورد در آتش سکوی پرتاب آپولو ۱ در سال ۱۹۶۷. با این حال هیچ یک از آنها در واقع در خود فضا کشته نشدند.

اول از همه باید به این نکته اشاره کنیم که یک فضانورد از چه راه هایی ممکن است در فضا بمیرد. مهم ترین آن ها قرار گرفتن در معرض خلاء در فضا، بدون لباس محافظ است. این واقعه شاید به دلیل آسیب به لباس او یا برخی از آسیب های غیرمنتظره با فضاپیمایی که فضانورد را در خود دارد، روی دهد.

«کریس هادفیلد»، فضانورد کانادایی و فرمانده سابق ایستگاه فضایی بین المللی (ISS) مثالی را مطرح می کند. او می گوید که بدترین حالت این است که در طول پیاده روی (walking) فضایی اتفاقی برای فضانورد بیفتد. به عنوان مثال ممکن است ناگهان یک شهاب سنگ کوچک به او برخورد کند. در چنین موقعیتی سوراخ شدن لباس فضانورد می تواند در عرض چند ثانیه او را ناتوان کند.

به گفته «امانوئل اورکیتا»، استاد پزشکی فضایی در کالج پزشکی بیلور، قرار گرفتن در معرض خلاء در فضا، نفس کشیدن را برای فرد غیرممکن می کند و منجر به جوشیدن خون و سایر مایعات بدن او می شود. فضانورد احتمالا طی ۱۵ ثانیه هوشیاری خود را از دست می دهد و خفگی یا فشار زدایی، علت مرگ او خواهد بود.

دلیل این است که در عرض ۱۰ ثانیه آب موجود در پوست و خون او تبخیر می شود و بدن مانند بالونی پر از هوا منبسط شده و ریه ها از هم فرو می پاشند. اگر او تا آن موقع نمرده باشد، در عرض ۳۰ ثانیه قطعا فلج می شود. اینکه فرد نفس خود را حبس کند هم در سرعت از بین رفتن او موثر است. در چنین حالتی هوای ریه ها منبسط شده، ریه ها پاره می شوند و فرد خیلی سریع می میرد. البته اگر این کار را نمی کرد هم تنها می توانست تا دو دقیقه هوشیار بماند.

اتفاق بدتر چه می تواند باشد؟

پاسخ این است که او فورا یخ نمی زند. در خلاء، تنها راه برای از دست دادن گرما تبخیر مایع یا تشعشع است که برای یک جسم نسبتا خنک مانند بدن انسان بسیار آهسته اتفاق می افتد. با این حال جسم بی جان در نهایت وارد حالت یخ زدگی شده و مومیایی می شود. آنگاه میلیون ها سال در کیهان حرکت می کند تا شاید روزی با سیاره یا ستاره دیگری روبرو شود و در اثر گرما یا تشعشع از بین برود.

اگر بدن انسان قابل بازیابی باشد، چه اتفاقی می افتد؟

کارشناسان می گویند اگر در ماموریتی کوتاه، مثلا به یک ایستگاه فضایی بین المللی یا ماه مرگی رخ دهد، احتمالا جسم فرد به زمین بازگردانده می شود. اما در یک سفر رفت و برگشت به مریخ، از آنجا که ممکن است دیگر فضانوردان در زمان زمان وقوع حادثه میلیون ها کیلومتر دورتر باشند، چنین امکانی وجود ندارد.

به گفته« پروفسور کریستوفر نیومن» و« پروفسور نیک کاپلان» از دانشگاه نور ث امبریا، در چنین موقعیتی بدن احتمالا میتواند در سرمای فضا منجمد شده و وزن آن کم می شود. در نتیجه، بازگرداندن آن به زمین آسان تر خواهد بود.

به گفته «پروفسور اورکیتا»، میتوانند او را در یک کیسه مخصوص این کار نگهداری کنند. او معتقد است که سوزاندن جسم فرد در مریخ امکان پذیر نخواهد بود، زیرا نیازمند انرژی زیادی است که فضانوردان بازمانده برای اهداف دیگری به آن نیاز دارند.

دفن کردن نیز گزینه مناسبی نیست، چون باکتری ها و دیگر موجودات زنده ای که در بقایای انسان زندگی می کنند، می توانند مریخ را آلوده کنند. به گفته «کاترین کانلی»، عضو دفتر حفاظت از سیاره ناسا، این مرکز قوانین سختگیرانه ای در مورد آلوده کردن سیارات دیگر به میکروب های زمینی دارد. او معتقد است که همه این میکروب ها و باکتری ها باید سوزانده شوند، ؛ با این حال محتمل ترین نتیجه، حفظ جسد در فضاپیما تا زمانی که بتواند به زمین بازگردانده شود، خواهد بود.

اگر مرگ در مسیر مریخ یا ماه اتفاق بیفتد چه می شود؟

اگر یک فضانورد لباس فضایی محافظ نداشته باشد، نتیجه مشابه آنچه گفتیم خواهد بود. دلیلش این است که در فضاپیمایی که به سوی ماه می رود ، تقریبا جو وجود ندارد و جو مریخ (Mars) نورد نیز تقریبا بدون اکسیژن است. خطر تشعشع نیز وجود دارد.

تابش می تواند سیستم قلبی عروقی را تغییر دهد، به قلب آسیب برساند، شریان ها را سخت و باریک کند، یا برخی از سلول های پوششی رگ های خونی را از بین ببرد و در نهایت منجر به مرگ شود. همه این عوامل در ماموریت های انسانی آینده به مریخ باید در نظر گرفته شوند.

با این حال در حال حاضر ، ناسا به عنوان بخشی از برنامه آرتمیس Artemis خود، تنها بر روی بازگرداندن انسان به ماه تا سال ۲۰۲۵ تمرکز کرده است.