اینجا سیاره فراخورشیدی Kepler-13Ab است؛ ضدآفتاب از آسمان می‌بارد!

تکراتو/ مطالعات جدید نشان می‌دهند که دی‌اکسید تیتانیوم، یکی از عناصر فعال در کرم‌های ضدآفتاب، در سیاره‌ فراخورشیدی عظیم و سوزان Kepler-13Ab یافت شده است.

سیاره Kepler-13Ab به ستاره میزبان خودش خیلی نزدیک است به طوری که هر ۱.۸ روز زمین یکبار به دور آن می‌گردد. نتایج گزارش شده توسط محققان نشان می‌دهد که این سیاره یکی از داغ‌ترین مناطق کائنات است؛ دمای ۵۰۰۰ درجه فارنهایتی (۲۷۶۰  درجه سانتی‌گرادی) در سمت همیشه روز این سیاره شاهدی بر این مدعاست.

همانند بسیاری دیگر از اجرام مدارگرد (مثل ماه خودمان)، Kepler-13Ab همواره یک سمت‌اش به سوی ستاره‌اش است و اصطلاحا قفل شده است. (همین موضوع، عبارت “سمت همیشه روز/شب” را برای این اجرام تعریف می‌کند.)

تصویر زیر اندازه‌ی این غول سوزان فراخورشیدی را در مقایسه با چند سیاره در منظومه شمسی به نمایش می‌گذارد. سیاره‌ای شش برابر بزرگتر از مشتری!

مقایسه سیاره فراخورشیدی Kepler-13Ab با برخی سیارات منظومه شمسی

طبق برآوردهای رصدخانه هابل، دما در قسمت‌های بالایی اتمسفر Kepler-13Ab پایین تر از قسمت‌های زیرین است. این نتیجه جای شگفتی دارد؛ چرا که در سایر سیارات فراخورشیدی مشابه، که به “مشتری‌های سوزان” مشهور شده‌اند، الگوی معکوسی را شاهد بوده‌ایم.

تیتانیوم اکسید گازی، در قسمت بالایی اتمسفر سمت همیشه روز اکثر مشتری‌های سوزان، با جذب نور ستارگان و انتشار آن بصورت گرما، باعث بالا رفتن دمای هوای سیاره می‌شود. بنابراین باید پرسید که در Kepler-13Ab چه در حال رخ‌ دادن است؟

تیم مطالعاتی معتقد است که باد‌های قوی تیتانیوم اکسید سیاره را به سوی “سمت همیشه شب هدایت” می‌کنند، جایی که مواد، سرد و متراکم شده و به ابر تبدیل می‌شوند. سرانجام این ابرها، مواد ضدآفتاب را بصورت برف در قسمت‌های پایینی اتمسفر می‌بارند و به دلیل نیروی گرانش قدرتمند سیاره Kepler-13Ab این مواد پراکنده نمی‌شوند.

توماس بیتی، رهبر گروه مطالعاتی و استاد نجوم دانشگاه پنسیلوانیا، در بیانیه‌ای عنوان کرد: “مشاهدات انجام گرفته بر روی سیاره Kepler-13Ab به ما می‌گوید که چگونه توده‌های متراکم و ابرها در اتمسفر مشتری‌های سوزان شکل می‌گیرند. همچنین نحوه تاثیر نیروی گرانش بر فرمولاسیون ترکیبات اتمسفر مورد بررسی قرار گرفته است. هنگام مشاهده این سیارات، نه تنها باید بدانید که چقدر این سیارات داغ هستند، بلکه باید گرانش فوق‌العاده قوی آنها را نیز در نظر بگیرید.”

محققان می‌گویند، فرآیند بارشی که در Kepler-13Ab  دیده می‌شود، تا کنون در هیچ‌یک از سیارات فراخورشیدی قبلی مشاهده نشده است. مطالعات اخیر که در اکتبر ۲۰۱۷ در مجله Astronomical به چاپ رسیده، در نهایت می‌تواند به ستاره‌ شناسان در فهم بهتر سیارات فراخورشیدی مشابه Kepler-13Ab کمک‌های شایان توجه‌ای کند.

توماس بیتی، اضافه می‌کند: “بوسیله بسیاری از مطالعات اتمسفری که بر روی مشتری‌های سوزان گازی انجام داده‌ایم، سرانجام توانسته‌ایم به بستر مناسبی برای مطالعات مشابه بر روی سیارات خاکی و شبه زمینی دست پیدا کنیم. فهم بیشتر در مورد اتمسفر اینگونه سیارات و نحوه عملکرد آنها، در مطالعه سیارات کوچکتر، که سخت‌تر قابل مشاهده هستند و نیز در اتمسفرشان خصوصیاتی به مراتب پیچیده‌تر دارند، به ما کمک خواهد کرد.”

همانگونه از که از نام‌اش پیداست، Kepler-13Ab، توسط تلسکوپ فضایی کپلر، شکارچی سیاره‌ای ناسا، در سال ۲۰۱۱ کشف شده است. این سیاره یک منظومه سه ستایی را به همراه Kepler-13B و Kepler-13C شکل می دهد.

تیمور خسروی