شهاب سنگ هایی که به زمین رسیدند

۱. تونگوسکا

در ساعت ۷:۱۴ دقیقه صبح سی ام ژوئن ۱۹۰۸، انفجار مهیبی در نزدیکی رودخانه تونگوسکا در کراسنویارسک روسیه رخ داد. نوری آبی رنگ، روشنایی صبحگاهی خورشید را پوشانده و ۱۰ دقیقه بعد صدایی مانند شلیک چند توپ از توپخانه به شکل همزمان مردم شهر را به وحشت انداخت. موج انفجار آن قدر شدید بود که ساکنان شهر را چند متر پرتاب کرده و باعث شکسته شدن شیشه پنجره ها شد. گفته می شود شدت انفجار آن قدر زیاد بود که برخی مناطق انگلیس نیز آن را احساس کردند، همچنین تا چندین شب، آسمان در بعضی نقاط آسیا و اروپا طوری به نظر می رسید که در حال سوختن است.

از همان ابتدا درباره دلیل اصلی این انفجار بحث های بسیار زیادی صورت گرفت و در نهایت اعلام شد که شهاب سنگی در ارتفاع پنج تا ۱۰ کیلومتری زمین منفجر شده و باعث این انفجار مهیب شده است. رخداد تونگاسکا بزرگترین رویداد برخورد شهاب سنگ با زمین در تمام تاریخ عنوان شده و دانشمندان زیادی اندازه این شهاب سنگ را بین ۶۰ تا ۱۹۰ متر تخمین زده اند. این تفاوت در تخمین اندازه، به خاطر این بود که هرگز مشخص نشد این سنگ آسمانی یک شهاب سنگ بود یا یک ستاره دنباله دار، با وجود این که این سنگ آسمانی در هوا منجفر شد و به طور مستقیم با سطح زمین برخورد نکرد اما بزرگی آن به حدی بود که به عنوان یک برخورد از آن یاد می شود.

تحقیقات به دست آمده نشان می دادند که انرژی حاصل از این انفجار تقریبا ۱۰۰۰ بار بزرگتر و قدرتمندتر از انفجار بمب اتمی بود که روی هیروشیما انداخته شد یعنی چیزی در حدود قدرت انفجار بمب هسته ای - حرارتی معروف به «براوو» که توسط آمریکا در فوریه ی ۱۹۵۴ آزمایش شد. بر اثر انفجار این شهاب سنگ بیش از ۸۰ میلیون درخت در مساحتی بالغ بر ۲۱۵۰ کیلومتر مربع ریشه کن شدند و شوکی که به زمین وارد شد برابر با پنج ریشتر بود که به راحتی قادر به تخریب یک کلانشهر است.

پس از این انفجار، بحث های زیادی درباره ی منحرف کردن مسیر سپارک ها پیش آمد تا احتمال برخورد با زمین یا انفجار آنها در نزدیکی زمین بسیار کم باشد. تحقیقات نشان دادند که در این حادثه به خاطر آن که در منطقه کم جمعیتی رخ داده بود تنها دو نفر جان خود را از دست دادند و عده ی کمی زخمی شدند.

۲. چلیابینسک

در یک قرن اخیر پس از تانگوسکا، و بزرگترین جرم آسمانی که تا به حال با زمین برخورد کرده است، شهاب سنگ «چلیابینسک» است که در پانزدهم فوریه ۲۰۱۳ در ساعت ۹ صبح با سرعتی حدود ۵۴ هزار کیلومتر بر ساعت از بالای منطقه اورال جنوبی در روسیه عبور کرده و بر فراز شهر چلیابینسک منفجر شد. البته پس از تحقیقات مشخص شد که بخش اصلی شهاب سنگ هنگام سقوط به دریاچه چبار کول افتاده است. آکادمی علوم روسیه این شهاب سنگر را «کی اف دی ۲۰۱۳» نامید و وزن آن را در حدود ۱۰ تن اعلام کرد. این شهاب سنگ نیز قبل از برخورد به زمین، در ارتفاع ۳۰ تا ۵۰ کیلومتری از سطح زمین بر اثر برخورد با جو منفجر و در هوا متلاشی شد.

پس از مدت ها تحقیق اعلام شد که رادارهای سازمان فضایی روسیه، این شهاب سنگ را شناسایی کرده بودند اما از آنجا که فکر نمی کردند به جو زمین برسد آن را رهگیری نکردند. از آن جا که این شهاب سنگ بسیار نزدیک به شهر منفجر شد، مجروحان حادثه در حدود ۱۰۰۰ نفر اعلام شدند که البته بسیاری از این افراد بر اثر شکستن و خرد شدن شیشه ها و پنجره ها روی سر و بدن شان مجروح شده بودند.

شدت انفجار باعث به وجود آمدن زمین لرزه شده و  در این میان، شش ساختمان تقریبا به طور کامل تخریب شده بودند. لحظاتی پس از انفجار نیز نوری خیره کننده، آسمان شهر را روشن کرد که این نور به غیر از روشن کردن شهر چلیابینسک در شهرهای سوردلوفسک، اورنبورگ و مناطقی از قزاقستان نیز دیده می شد. شدت انفجار این جرم آسمانی معادل ۵۰۰ هزار تن تی ان تی تخمین زده شد.

۳. ویلامات

«ویلامات» شهاب سنگ بسیار بزرگی از جنس آهن و نیکل بود که در حدود ۱۳ هزار سال پیش روی زمین سقوط کرده بود این شهاب سنگ با هشت متر مربع مساحت و ۱۶ تن وزن، بزرگترین شهاب سنگی است که تا به حال در آمریکا سقوط کرده و ششمین شهاب سنگ بزرگ در دنیاست. دانشمندان اعتقاد دارند این شهاب سنگ ابتدا در جایی که اکنون کانادا یا مونتانا قرار دارد فرود آمده و در پایان عصر یخبندان در جریان سیل های میسولا به دره ويلامات آمده است.

این شهاب سنگ برای مدتی طولانی توسط اقوام بومی دره ستایش می شده و تومونومس به معنای «بازدید کننده از آسمان» نام داشته است. ویلامات در سال ۱۹۰۲ توسط الیس هاگز کشف شد و در سال ۱۹۰۶ به موزه تاریخ طبیعی نیویورک اهدا شد. اليس هاگز با دیدن این سنگ متوجه شد که این سنگ چیزی بیشتر از یک سنگ معمولی است و سه ماه طول کشید تا آن را چندین کیلومتر از زمینی که سقوط کرده و متعلق به کمپانی آهن و فولاد اورگان بود، حرکت دهد، اما در نهایت شناسایی و دستگیر شد.

۴. آلنده

شهاب سنگ «آلنده» بزرگترین شهاب سنگ کربنی است که تا به حال روی کره زمین پیدا شده است. شاهدان، این شهاب سنگ را در حدود ساعت ۱:۰۵ دقیقه بامداد ۸ فوریه بر فراز آسمان چیهاهوا در مکزیک مشاهده کردند که به سرعت به زمین نزدیک می شد. تحقیقاتی که در مورد این شهاب سنگ انجام شد، پر هزینه ترین و کامل ترین تحقیقاتی بود که در طول تاریخ در مورد یک شهاب سنگ انجام شده است. «آلنده» به خاطر داشتن مقادیر بسیار زیاد آلومینیم و کلسیم، قابل اهمیت است زیرا این مقدار از آلومینیوم و کلسیم تنها در سنگ های بسیار قدیمی که در منظومه شمسی بودند، وجود داشت.

این شهاب سنگ به اندازه یک اتومبیل بزرگ حجم داشته و با سرعتی برابر با ۱۶ کیلومتر در ثانیه به زمین رسیده است. این شهاب از چنان سرعتی برخوردار بود که پس از برخورد به زمین، به هزاران تکه تقسیم شد. این تکه ها، فضای بسیار زیادی را در بر گرفتند که نزدیک ترین آنها به محل برخورد، هشت کیلومتر و دورترین آنها ۵۰ کیلومتر آن طرف تر پرتاب شد. محلی که این شهاب سنگ برخورد کرد یک فلات تقریبا صاف بود که درخت و سبزه زیادی هم نداشت و به همین خاطر صدها تکه از «آلنده» که وزنی برابر با پنج تن داشتند، دقایقی پس از برخورد جمع آوری شدند.

با این که تصور می شد بسیاری از قطعات آن پیدا شده اما حدود دو تا سه تن از آن در سه دهه بعد پیدا شدند، حتی حالا پس از گذشت بیش از ۴۰ سال، هنوز هم تکه هایی از این شهاب سنگ در گوشه و کنار این فلات پیدا می شود. تکه هایی از یک گرم تا ۱۱۰ گرم. تحقیقات نشان می دهند که آلنده سنی در حدود ۴.۵ میلیارد سال نوری دارد و همین مسئله باعث شده تا قدیمی ترین سنگ شناخته شده دنیا باشد، یعنی ۳۰ میلیون سال پیرتر از زمین و ۲۵۸۷ میلیون سال پیرتر از پیرترین سنگ شناخته شده روی زمین.

۵. کارکانکاس

«کارکانکاس» شهاب سنگی بود که در ۱۵ سپتامبر ۲۰۰۷ نزدیک دریاچه «تی تی کاکا» در دهکده «کارکانکاس» در پرو به زمین افتاد. این شهاب سنگ، حفره ای به عمق ۴.۵ متر و عرض ۱۳ متر در زمین ایجاد کرده و تمام اطراف آن مانند زمانی که بمبی در آن جا منفجر شود، سوخت. . طبق گزارش های مارکو لیماک - افسر پلیس محلی - از این حفره، آبی جوشان به بیرون جاری شده و تا چندین متر آن طرف تر، تکه های سنگ و خاکستر دیده می شدند. آب جاری شده به سمت دریاچه رفته و در آن جا روان شد و همچنین گازی عجیب و بدبو از این حفره متصاعد می شد، اما از همه عجیب تر زمانی بود که چند روز پس از برخورد، در حدود ۶۰۰ نفر از اهالی دهکده و کسانی که به نحوی به این منطقه نزدیک شده یا با سنگ ها تماس داشتند، با علائمی یکسان دچار بیماری شدند.

این علائم، شامل زخم های پوستی ، حالت تهوع، سردرد و دل درد می شدند که هیچ کس دلیل اصلی این بیماری ها را نمی دانست. دو روز بعد، محققان پرویی از افتادن یک شهاب سنگ در منطقه خبردار شده و تحقیقات خود را آغاز کردند آنها پس از مطالعات ، دلیل اصلی بیماری مردم را استفاده از آبی دانستند که در آن، ترکیبات آرسنیک وجود داشت، بسیاری از آنها نیز در معرض بخار آبی قرار داشتند که حاوی آرسنیک بود که با قطع مصرف آب آلوده و دوری از بخار مسموم ، تعداد بسیاری از مردم در عرض چهار روز بهبود پیدا کردند، اما همچنان تعداد زیادی از حیوانات منطقه جان خود را از دست می دادند که به خاطر استفاده آنها از آب دریاچه بود.

اهالی دهکده ادعا می کردند صدای این انفجار آنقدر زیاد بود که آنها گمان کرده بودند یکی از کشورهای همسایه به آنها حمله کرده است. به طور کلی شهاب سنگ ها در زمان برخورد به زمین، سرد هستند اما کارناکاس از معدود شهاب سنگ هایی بود که بسیار داغ بوده و در زمان برخورد با زمین منفجر شد. همچنین مانند یک آتشفشان دارای خاکستر و گازهای مسموم بود.

۶. کره مرموز فضایی

بیشتر شبیه سلاح هایی است که تا به حالت در فیلم های علمی تخیلی دیده ایم ، اما چطور و چگونه این گوی توخالی و اسرارآمیز در صحرایی وسیع در نامیبیا در شمال آفریقا به زمین افتاده است مسئله ای است که مردم و مسئولان را هم متعجب و هم وحشت زده کرده است. این گوی برای اولین بار توسط یک کشاورز محلی کشف شد و او نیز به سرعت پلیس را در جریان گذاشت. پلیس نامیبیا پس از پیدا کردن این توپ عجیب و غریب فلزی، خیلی گیج شده و حتی در ابتدا گروه خنثی کننده بمب را خبر کرد اما پس از مدتی بررسی مشخص شد که داخل آن هیچ چیزی وجود ندارد و خالی است.

این گوی در حدود شش کیلوگرم وزن ، ۳۵ سانتی متر قطر و سطحی زبر داشته و گویا دو نیمکرهی بسیار کوچکتر در دو طرف آن جوش داده شده است. این مشخصاتی بود که از طرف مسئول پزشکی قانونی، پل لودیک، اعلام شد. بر اثر ضربه ای که این گوی در زمان سقوط بر سطح زمین وارد کرده بود ، حفره ای به عمق ۳۰ سانتی متر و عرض سه متر به وجود آمد ولی خودش ۱۸ متر آن طرف تر از گودال افتاده بود این مسئله نشان می داد که پس از برخورد با زمین، شدت ضربه آنقدر زیاد بوده که گوی دوباره به هوا بلند شده و کمی آن طرف تر افتاده است.

اهالی این منطقه ادعا می کنند، قبل از این اتفاق، چندین بار صداهای وحشتناکی مانند انفجار به گوششان رسیده است. محققان شنیدن این صداها را ناشی از شکستن دیوار صوتی یا صدای گوی بر اثر برخورد به زمین دانستند. این اتفاق مربوط به ماه نوامبر می شد اما مسئولان ترجیح دادند تا زمان انجام یک سری تحقیقات این خبر را مخفی نگه دارند اما پس از آزمایش ها و بررسی های بسیار زیاد هنوز نتوانسته اند راز این توپ اسرارآمیز را بفهمند و به همین خاطر این مسئله را به صورت عمومی عنوان کردند.

این گوی مرموز باعث شد تا حدس و گمان هایی در مورد وجود حیات زمینی در سیارات دیگر بر سر زبان ها بیفتد. بعضی از محققان ادعا می کنند که این گوی یک مخزن ترازین است که معمولا برای ذخیره مایعات شیمیایی قابل اشتعال روی ماهواره های فضایی استفاده می شود. در این میان، ناسا و یک آژانس فضایی اروپایی تصمیم گرفته اند تا روی این شیء آزمایش و تحقیق انجام دهند. فلزی که برای ساخت توپ استفاده شده از آن دسته فلزاتی است که در ساخت تجهیزات فضایی استفاده می شود که همین امر، مسئله فضایی بودن آن را جدی تر می کند.

۷. گلدن کلو

یکی دیگر از بزرگترین انفجارهایی که بر اثرل برخورد شهاب سنگ به وجود آمد مربوط به شهاب سنگ گلدن کلو بودکه در هشتم اکتبر ۲۰۰۹ با جزیره سولاوسی در اندونزی برخورد کرد. طبق گزارش سازمان فضایی، قطر این شهاب سنگ بیش از ۱۰ متر بود و پس از گذر از اتمسفر، انفجاری برابر با ۵۰ هزار تن تی ان تی ایجاد کرد که صدا و نوری بسیار وحشتناک داشت. گزارش ها حاکی از آن بود که این شهاب سنگ آن قدر بزرگ بود که مردم با تلسکوپ های عادی هم می توانستند یک یا دو روز قبل از برخورد، آن را در آسمان ببینند. سازمان فضایی نیز متوجه نزدیک شدن آن به سطح زمین شده بود اما منفجر کردن چنین جرم آسمانی بزرگی در نزدیکی زمین می توانست بسیار خطرناک باشد و به همین خاطر از این کار جلوگیری شد.

 ندا بهجتیان