به گزارش ایسنا،" بیوفلورسانس" به صورت کلی فرآیندی است که در آن بخش هایی از یک ارگانیسم نورهایی با طول موج کوتاه و انرژی بالا را جذب می کنند و پس از نگهداری میزانی از انرژی باقی آنرا با طول موجی بلندتر و انرژی کمتر منتشر می کنند. مثل فرابنفش (UV) و نور آبی که جذب میشوند و نورهای قرمز، نارنجی، زرد و سبز منتشر می شوند.
این نورها در کرم های شب تاب، ماهی ها، خزندگان، دوزیستان و پرندگان دیده شده بود. همینطور سه دسته از پستانداران که شامل" سنجاب های پرنده بَر جدید"( New World flying squirrel)، صاریغ ها و پلاتی پوس ها می شود همچنین این نور را منتشر می کنند. نکته ی قابل توجه این است که هر یک از این گونه ها در محیطی متفاوت در سه قاره ی مختلف زندگی می کنند و هیچ کدام از آنها با دیگری ارتباط نزدیک ندارد.
اریک آر اولسون( Erik R. Olson) استاد دانشکده ی منابع طبیعی در نورثلند و نویسنده ی این مقاله می گوید:اضافه شدن این دو گونه خرگوش جدید به این دسته نشان می دهد که ویژگی درخشندگی بیش از آن چه فکر می کردیم در گونه های پستانداران وجود دارد و من احساس می کنم این خرگوش ها آخرین پستاندارانی نیستند که با این خصوصیت ما را شگفت زده می کنند.
اولسون همینطور در مطالعات مربوط به بیوفلورسانس در سنجاب های پرنده و پلاتی پوس ها شرکت داشت. در واقع گروه او در آوریل سال ۲۰۱۸ زمانی که در حال بررسی سنجاب های پرنده و سایر پستانداران پرنده در موزه تاریخ طبیعی فیلد شیکاگو( Field Museum) بودند برای نخستین بار درخشش صورتی رنگ خرگوش جهنده را مشاهده کردند. یکی از گونه های سنجاب به نام سنجاب دم پولکی در رده ی برابری با خرگوش جهنده قرار دارد.
اولسون توضیح می دهد:ما در حال گشتن کشوها در تاریکی بودیم و یک سنجاب دم پولکی یافتیم که نوری منتشر نمی کرد ولی به صورت اتفاقی در کمد کناری که حاوی نزدیک ترین خویشاوندان این سنجاب بود بیوفلورسانس صورتی- نارنجی رنگی دیدیم که متعلق به خرگوش جهنده بود و این لحظه ی هیجان انگیزی بود. دیدن چنین چیزی برای نخستین بار کنجکاوی ما را برانگیخت.
برای درک این درخشش صورتی رنگ اولسون و گروهش ویژگی های گسترده ی الگوها و مواد شیمیایی آنرا تهیه کردند. آنها نمونه هایی از ۱۴ موزه که شامل هشت گونه ی خرگوش جهنده جنوب آفریقا از کشور آنگولا( Angola) و بوتسوانا( Botswana) و شش گونه خرگوش جهنده ی شرق آفریقا از کنیا( Kenya) بودند بررسی کردند.
هردوی این گونه ها از نظر اندازه و ویژگی های ظاهری به یکدیگر شباهت دارند ولی از نظر ژنتیکی متفاوت هستند و برخلاف نامشان به دسته ی جوندگان مربوط میشوند و نه خرگوش ها.
این خرگوش های جهنده به کانگوروها شبیه هستند و پاهای جلویی کوتاه و پاهای عقبی قدرتمندی دارند و اندازه ی آنها تقریباً مانند خرگوش است. آنها همینطور گوش هایی بزرگ، چشم هایی درشت و دمی پشمی دارند که باعث می شود تعادل شان را حفظ کنند. هر دوی این گونه ها در شب به گردش می پردازند و گودال هایی در زمین حفر می کنند که در طول روز در آن ها می مانند.
اولسون و همکارانش از این گونه ها زیر نور ماوراء بنفش و نور مرئی عکسبرداری کردند. تحت نور ماوراء بنفش پشت و پهلوی آن ها به جز شکم می درخشید و رنگی نارنجی- صورتی نشان می داد.
آن ها همچنین از پنج خرگوش جهنده زنده در باغ وحش هنری دورلی( Henry Doorly) و آکواریومی در اوماها( Omaha) در نبراسکا عکس گرفتند. خز این خرگوش ها در زیر نور ماورا بنفش می درخشید و الگوهای درخشش هر کدام با دیگری فرق داشت و شامل رنگ های قرمز، صورتی و نارنجی بود.
تصاویری از این حیوانات در حیات وحش نیز ثبت شده است. الکس فرود( Alex Frood) مستقل از مقاله ی منتشر شده در" نیچر" تصویری از خز صورتی درخشان این خرگوش ها در آوریل ۲۰۱۹ در بوتسوانا ثبت کرده است.
اولسون و گروهش علاوه بر تصویربرداری نوری از این خرگوش ها از روشی به نام کروماتوگرافی لایه نازک استفاده کردند تا مولکول هایی که مسئول ایجاد بیوفلورسانس هستند را تشخیص دهند. آنها فهمیدند گونه های مختلفی از" پورفیرین" که نوعی مولکول طبیعی هستند و رنگدانه سازهای قوی هستند مسئول ایجاد این درخشش اند. این مولکول ها به علت داشتن ساختار حلقه ای به راحتی نور را جذب می کنند و الکترون ها را در پیوندهای پر انرژی برانگیخته می کنند و سپس زمانی که الکترون به حالت پایه برمی گردند رنگ های روشن منتشر می کنند.
به گفته ی میکائلا کارلسون( Michaela Carlson)، استادیار شیمی در دانشگاه نورثلند و یکی از نویسندگان این مقاله:دو پورفیرین مسوول این درخشش هستند. این دو در شرایط مختلف رنگ های زرد، قرمز و نارنجی منتشر می کنند و دلیل رنگ صورتی خرگوش های جهنده همین است.
چارچوبی که توسط اولسون و گروهش در این مطالعه استفاده شد میتواند به صورت گسترده برای همه ی پستانداران مورد استفاده قرار گیرد. اولسون معتقد است بیوفلورسانس در پستانداران بیشتری وجود دارد و برای فهمیدن آن دانشمندان باید روی این مسئله کار کنند.
- 16
- 1
