علت وقوع زلزله در مناطقی که انتظار آن نمی‌رود روشن شد

پوسته زمین به صورت کلی از صفحات تکتونیکی تشکیل شده که مرز بین آن‌ها به عنوان اصلی‌ترین و محتمل‌ترین مکان وقوع زلزله به شمار می‌رود؛ با این حال محل‌هایی مانند استان شارلوی (Charlevoix) در کانادا، بخش نیومادرید (New Madrid) آمریکا و قسمت شرقی ایالت تنسی این کشور هستند که با وجود فاصله قابل‌توجه از مرزهای تکتونیکی، دائما دچار زمین لرزه می‌شوند.

تصویری از صفحه‌های تکتونیکی زمین

در کتاب‌های درسی علت وقوع زمین لرزه، آزاد شدن انرژی در بین صفحه‌های پوسته سیاره عنوان می‌شود و زمین لرزه‌های معرفی‌شده که با نام زلزله‌های درون ‌ورقه‌ای (Intraplate earthquake) شناخته می‌شوند،‌ باور دانشمندان از مکانیسم لرزش زمین را به چالش می‌کشند؛ با این حال، تعدادی از محققان اخیرا با شناسایی نقطه مشترک وقوع این پدیده در مناطق مختلف، توضیحی احتمالی برای دلیل وقوع زمین لرزه‌های درون ورقه‌ای ارائه داده‌اند.

جزئیات تحقیق دانشمندان در مورد علت وقوع زلزله درون ورقه‌ای

مقاله این پژهش توسط تیمی از دانشمندان دانشگاه‌های ممفیس و کنتاکی تهیه شده بود در آن اظهار شده است که نقطه مشترک موردنظر بین محل‌های وقوع زلزله درون ورقه‌ای، آسیب‌های ساختاری بزرگی است که در تاریخ زمین، در بخش‌های زیرِ پوسته اتفاق افتاده‌اند.

به بیان ساده‌تر،‌ علت وقوع زلزله در چنین مکان‌هایی تغییر شکل‌هایی است که صدها میلیون‌ها سال پیش،‌ به هر دلیلی ساختار لایه‌های سنگی عمق پوسته زمین را تغییر داده‌اند.

منطقه ارتعاشی شارلوی (CSZ) یکی از بهترین مثال‌ها برای اثبات این فرضیه است؛ این بخش از شمال شرقی استان کبک کانادا،‌ ۸۵ کیلومتر طول داشته و در چهارصد سال گذشته، ۵ زلزله بزرگ‌تر از ۶ ریشتر در آن رخ داده است.

در منطقه CSZ که بر روی تعدادی از عمیق‌ترین گسل‌ها واقع شده، هرساله صدها زمین لرزه کوچک و ضعیف اتفاق می‌افتد و بررسی‌های زمین شناسی نشان می‌دهند که چیزی در حدود ۳۶۰ میلیون سال پیش، شهاب‌سنگی بزرگ در نزدیکی این محل،‌ به زمین برخورد کرده است.

اندازه‌گیری‌های پیشین نشان داده است که اکثر زلزله‌های رخ‌داده در نزدیکی محل برخورد شهاب‌سنگ بوده‌اند و تمامی مدل‌های زمین شناسی تحلیل‌شده توسط دانشمندان نشان داد که برخورد این جرم آسمانی با منطقه CSZ، تاثیر مستقیمی بر روی زلزله‌ها داشته است.

در باره دلیل وقوع زلزله درون ورقه ای در منطقه ارتعاشی نیو مادرید هم می‌توان گفت که تغییر ساختار ماقبل تاریخ رخ داده در آن،‌ به شکستن ابرقاره رودینیا (Rodinia) در ۵۰۰ میلیون سال پیش مربوط می‌شود؛ شرق ایالت تنسی هم محل وقوع اتفاقی مشابه بوده است.

در انتهای تحقیق انجام‌شده، دانشمندان اظهار کرده‌اند که با وجود تفاوت مکانیسم و علت وقوع زلزله در سه منطقه موردبررسی، تغییر ساختار پوسته زمین در میلیون‌ها سال پیش به عنوان وجه اشتراک مناطق را نمی‌تواند نادیده گرفت.

البته، همانطور که محققان میگویند،‌ این مقاله تنها یک قدم ابتدایی برای روش‌تر کردن پدیده موردنظر بوده و بررسی‌های گسترده‌تری برای این منظور لازم است. بسیاری از متخصصان معتقدند که پیش‌بینی وقوع زلزله با در دست داشتن اطلاعاتی که از این چنین پژوهش‌ها به دست می‌آید، به واقعیت نزدیک‌تر می‌شود.

مقاله تحقیق انجام‌شده در ژورنال “Tectonics” به چاپ رسیده است.

کیا علیپور