ترس از افزایش جمعیت گرگاس‌، پایه علمی ندارد

گرگاس، جانوری قدیمی

گرگاس حیوان درنده‌خویی است که درنتیجه جفتگیری گرگ با سگ ماده متولد می‌شود. درحقیقت سگ‌ها و گرگ‌ها به یک خانواده تعلق دارند و به دلیل آن‌که سگ‌ها در روند تکاملی خود از گرگ‌ها منشعب شده‌اند، اختلاط نژادی جفت‌گیری آن‌ها نیز امکانپذیر است. جفت‌گیری سگ و گرگ اتفاق تازه‌ای در جهان نیست، در بعضی از موارد حتی برای پیدایش نژاد جدیدی از سگ، انسان‌ها به صورت عامدانه به جفت‌گیری آن‌ها کمک کرده‌اند و بین این دو حیوان توله‌گیری کرده‌اند. در بسیاری از حاشیه‌های سکونتگاه‌های انسانی این اتفاق به شکل طبیعی رخ داده است. «گرگی» یا «گرگاس» نام فارسی حیوان به وجود آمده از اختلاط نژادی سگ و گرگ است.

گرگ‌های مشکی‌رنگ موید قدمت این پدیده هستند، چراکه گرگ‌ به‌طور طبیعی رنگ مشکی ندارد و اساساً به رنگ خاکستری‌اش شناخته می‌شود. اما گرگ‌های مشکی، ژن رنگ موی مشکی را از سگ‌ها به ارث برده‌اند. یعنی در طول چند نسل جفت‌گیری با سگ‌ها، خصوصیات کلی سگ‌ در آن‌ها از بین رفته، اما رنگ موی مشکی باقی مانده و گرگ‌های مشکی را به وجود آورده است.

سگ‌های ولگرد، بلای جان حیات‌وحش

در ایران هم پیش از این در اطراف سکونتگاه‌های انسانی، گرگ‌سگ‌های زیادی متولد شده‌اند و نمی‌توان از این پدیده به‌عنوان معضلی تازه نام برد، اما به‌طورکلی معضل سگ‌های ولگرد، یعنی سگ‌هایی که در طبیعت رها می‌شوند، همواره برای حیات‌وحش دردسرساز بوده است.

سگ‌هایی که نه خانگی هستند، نه اهلی هستند و نه گرگ هستند، به دلیل قرابتی که با انسان دارند در نزدیکی سکونتگاه‌های انسانی زندگی می‌کنند و با حمله به حیات‌وحش، تهدیدی جدی برای گونه‌های مختلف جانوری به حساب می‌آیند. در بسیاری موارد دیده شده است که به‌شکل دسته‌جمعی به شکار چارپایان و پستاندارانی می‌روند که طعمه حیوانات وحشی هستند، به انسان‌ها حمله می‌کنند و گله‌ها نیز از تهدید آن‌ها در امان نیستند. در مورد گونه‌ای مانند یوزپلنگ، سگ‌گرگ‌ها (گرگاس‌ها) حتی تهدیدی جدی برای بقای این حیوانِ درمعرض انقراض به‌حساب می‌آیند.

آیا گرگاس خشن‌تر از گرگ است؟

هرچند که اظهاراتی مبنی بر تفاوت‌های قطعی گرگاس با سگ و گرگ وجود دارد، اما نمی‌توان گفت که گرگاس، لزوماً و همیشه حیوانی خشن‌تر از گرگ است. چراکه درنتیجه جفت‌گیری گرگ و سگ تنوعی از خصوصیات ژنتیکی بروز می‌کند که ممکن است به گرگ یا سگ نزدیک باشد و یا میانه‌ای از هردوی آن‌ها. اما این گفته که لزوماً هر گرگاسی باهوش‌تر از سگ و درنده‌خوتر از گرگ است، بدون شک نادرست است. ممکن است بعضی از گرگاس‌ها از لحاظ خشونت به گرگ و از نظر هوش به سگ نزدیک‌تر باشند و یا مانند سگ بیشتر به انسان نزدیک شوند و حمله کنند و از او نترسند، اما بروز این اتفاق به‌صورت صددرصدی از نظر ژنتیکی امکانپذیر نیست.

به‌طورکلی در دنیا، گرگ‌سگ‌ها عامل حمله به انسان شمرده می‌شوند و دلیلش هم این است که بعضی از آن‌ها به دلیل به ارث بردن خصوصیات ژنتیکی سگ‌ها، ترسی که گرگ از انسان دارد را در خود ندارند و چون به دلیل داشتن خصوصیات ژنتیکی گرگ‌ها، بعضاًٌ از سگ درنده‌خوتر هستند به انسان حمله می‌کنند. در مواردی هم این تقسیم خصوصیات ژنتیکی به‌گونه‌ای بروز می‌کند که گرگاس‌ برای نگهبانی از انسان یا گله مورد استفاده قرار می‌گیرند، یعنی تا حد زیادی به خصوصیات سگ‌ها نزدیک هستند. نمونه‌ای از این مثال گرگاسی است که در چین از اختلاط نژادی سگ و گرگ توسط انسان متولد می‌شود.

هرچند غیرقابل‌انکار است که این معضل وجود دارد که سگ‌گرگ‌ها خسارات و صدمات انسانی و کشاورزی ایجاد می‌کنند اما نمی‌توان بدون بررسی‌های دقیق و علمی و وجود شواهد مشخص، همه این تلفات را به آن‌ها نسبت داد و ترسی مضاعف از افزایش جمعیت آن‌ها را خلق کرد. چراکه گرگ‌ها نیز به دلایل فشار بر جمعیت، کمبود طعمه، سرما و ... به زیستگاه‌های انسانی نزدیک می‌شوند و به گله‌ها و انسان‌ها حمله می‌کنند، اتفاقی که از گذشته تا حال بارها در مناطق مختلف ایران به‌ویژه در زمستان مشاهد شده است و تازگی ندارد.