۵۰ درصد اراضی آبی کشور «شور» شده است

«خاک» مهجورترین موضوع در میان رسانه‌هاست، در میان ساختارهای اداری و دولتی هم. ایران براساس آماری که «منوچهر گرجی» رئیس انجمن علوم خاک ایران  به یران  می‌دهد، سالانه دو میلیارد تن فرسایش خاک دارد.

یک میلیارد آن در دل سدها رسوب می‌شود و زمین ‌های کشاورزی پایین دست را بلااستفاده می‌کند و یک میلیارد آن هم به ریزگردهای کشنده تبدیل می‌شود و سلامت شهروندان بیش از ۳۲ استان را به خطر می‌اندازد. با وجود این گرجی می‌گوید: ««خاک» در ساختار ایران متولی حفاظت ندارد.» او آب پاکی را روی دست همگان هم می‌ریزد و می‌گوید:«بدون توجه به خاک، امکان ندارد که مشکل «آب» در کشور حل شود،  یعنی درحالی که در کشور برای مدیریت «آب» وزارتخانه وجود دارد اما برای حفاظت از بستر آن یعنی خاک، هیچ تشکیلاتی حتی در حد یک «اداره» هم وجود ندارد.

البته آن‌طور که گرجی می‌گوید وزارت جهادکشاورزی به تازگی در ابلاغیه‌ای خواستار تشکیل اداره کل خاک شده اما هنوز اجرایی نشده است. از سوی دیگر هم لایحه خاک بعد از ۱۲ سال خاک خوردن در راهروهای مجلس، به تازگی به شورای نگهبان رفته است! گرجی مهم‌ترین معضل خاک کشور را از بین رفتن زمین‌های حاصلخیز کشاورزی کنار شهرها می‌داند و می‌گوید: «توسعه شهرها، ساخت و سازها، شهرک‌های سنتی، واحدهای مسکونی و... بیشترین خسارت را به خاک وارد می‌کنند.» او بسیاری از ساخت و سازها را ضروری نمی‌داند و می گوید: «در این مسیر فقط عده‌ای دارند پول به جیب می‌زنند اما هزینه‌اش برای نسل‌های آینده بسیار بالا است.»

گرجی یادآوری می‌کند:«ایران زمین برای ساخت مسکن کم ندارد اما برای کشاورزی زمین محدود است. این زمین‌ها ۱۲ هزار سال محصول داده‌اند، باید ۱۰ هزار سال دیگر هم محصول بدهند.» او فرسایش خاک را یکی دیگر از تهدیدهای خاک کشور می‌داند و می‌گوید: «ایران از کشورهای اول در فرسایش خاک است.» به گفته او، این فرسایش‌ها یا ریزگرد می‌شود و سلامتی انسان‌ها را به‌خطر می‌اندازد یا به شکل سیلاب‌ها سدها را پر از رسوب می‌کند. رسوب خاک همین الان هم ظرفیت ذخیره آبی سد «سفید رود» منجیل را از یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون متر مکعب به ۹۰۰ میلیون متر مکعب کاهش داده است.

گرجی این کاهش را یک خسارت بزرگ برای کشتزارها، شالیزارها و اراضی شمال کشور می‌داند. او درباره شور شدن زمین‌ها هم هشدار می‌دهد و می‌گوید: «بسیاری از کشاورزان امروز زمین هایشان را با آب شور آبیاری می‌کنند. این نمک‌ها کم کم در خاک تجمع و بعد از چند سال به یک بحران تبدیل می‌شود.» براساس آماری که او می‌دهد در حال حاضر ۵۰ درصد اراضی آبی کشور دچار مشکل شوری شده است. گرجی می‌گوید: «البته درجات شوری خاک‌ها متفاوت است.»

 گرجی مشکلات حال حاضر خاک ایران را به‌دلیل عدم مدیریت صحیح می‌داند و می‌گوید: «زمین‌ها از مواد و عناصر آلی تخلیه می‌شود. باید کود دامی به آنها داده شود اما مدیریت نمی‌شود و زمین‌های زراعی بیش از حد شخم می‌خورند.»گرجی تصویب قانون خاک، تهیه نقشه خاک کشور و اجرای برنامه ملی برای افزایش ماده آلی خاک را از جمله برنامه‌های ضروری و اورژانسی می‌داند. به گفته گرجی، بخشی از خاک با فرسایش سیلابی و آبی و از طریق رودخانه از کشور خارج می‌شود تا این سؤال پیش بیاید که چرا برخلاف نظر کارشناسان روی آب‌های مرزی سد زده می‌شود اما هیچ کس نگران خاکی که از طریق روان آب‌ها از کشور خارج می‌شود، نیست؟! 

رئیس انجمن علوم خاک ایران   آلودگی‌ها را معضل دیگر خاک کشور می‌داند که وارد هرم غذایی شده و جامعه انسانی را هم درگیر بیماری می‌کند. گرجی به کمبود بیمارستان در کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: «هر روز بیمارستان می‌سازیم و باز هم با کمبود تخت رو به رو هستیم چون فقط بیمارستان ساختن کار اساسی نیست. باید تغذیه درست شود.» او مواد نفتی، فاضلاب و... را از جمله آلودگی‌های خاک می‌داند که از طریق محصولات کشاورزی و غذایی وارد بدن افراد می‌شود.