باران اسیدی اثرات مخربی روی جنگلها، آب‌‌های شیرین و خاک داردباران اسیدی
اصطلاح باران اسیدی به هرگونه بارش باران، برف، تگرگ یا حتی مه که در آن مواد مضری مثل اکسیدهای نیتروژن و گوگرد وجود دارند، اطلاق می شود. این دو ماده در اتمسفر با اکسیژن و بخار آب واکنش شیمیایی انجام داده، به صورت نیتریک اسید و اسید سولفوریک در می آیند.
عامل اصلی باران اسیدی صنایع، حمل و نقل و کارخانه های مختلف اند که باعث افزایش شدید میزان اسیدیته بارش و صدمه زدن به انسانها، گیاهان و ساختمان ها می شوند. اکثر شهرهای بزرگ صنعتی مورد تهدید غبارهای اسیدی قرار دارند. شهر لندن در زمستان سال ۱۹۵۲ مورد تهاجم شدید غبارهای اسیدی قرار گرفت و این امر باعث مرگ زودرس ۴۰۰۰ نفر از افراد بیمار گردید. این حادثه سبب شد که مسئولین شهر اقدامات پیشگیرانه ای را در جهت کنترل آلودگی هوا به عمل آورند. در نتیجه، امروزه لندن در زمره شهرهایی به شمار میرود که هوای نسبتاً تمیزی دارند.
نتایج تحقیقات نشان داده است که وجود ذرات کوچک در هوا به تنهایی عامل مرگ ۳۵۰.۰۰۰ نفر در سال ۲۰۰۰ در ۲۵ کشور اتحادیه اروپا بوده است. مواد آلوده کننده هر قدر در فضا بیشتر بمانند ترکیبات زیادتری حاصل می کنند که اسیدها یکی از آن هاست. اسیدها به کمک بادهای شدید میتوانند برای روزهای مداوم در هوا باقی بمانند و صدها کیلومتر مسافت را طی کنند و به این ترتیب از کشوری به کشور دیگر انتقال یابند. چنانچه غبار اسیدی با ذرات آب موجود در اتمسفر هوا مخلوط شود، به صورت باران اسیدی فرو می ریزد و به محیط زیست ضرر می رساند. باران اسیدی مستقیماً روی درختان و روییدنی ها اثر می کند، در خاک فرو می رود و تعادل شیمیایی آن را به هم می ریزد. این باران بعد از فرود به درون رودخانه ها و دریاچه ها راه می یابد و حیوانات و گیاهان آبزی را به هلاکت می رساند.
تاریخچه باران اسیدی
پدیده باران اسیدی در سالهای پایانی دهه ۱۸۰۰ در انگلستان کشف شد ولی بعد از آن تا دهه ۱۹۶۰ بدست فراموشی سپرده شد. «اسمیت» در سال ۱۸۷۳ واژه باران اسیدی را برای نخستین بار مطرح کرد. وی پی برد که ترکیب شیمیایی باران تحت‌تأثیر عواملی مانند جهت وزش باد، شدت بارندگی و توزیع آن، تجزیه ترکیبات آبی و سوخت می باشد. این محقق متوجه اسید سولفوریک در باران شد و عنوان نمود که این امر، برای گیاهان و اشیا واقع در سطح زمین خطرناک است. «موتا» و «میلو» در سال ۱۹۸۷ عنوان داشتند که دی اکسید کربن با سولفوریک اسید و اسید نیتریک عوامل اصلی تعیین کننده میزان اسیدی بودن آب باران هستند، به دلیل آن که در یک فاز آبی به صورت یونهای نیترات و سولفات در می آیند و این چنین یونهایی به آب باران خاصیت اسیدی می بخشند.
باران اسیدی به هیچ عنوان رنگ ندارداسیدیته باران اسیدی چقدر است؟
اسیدیته باران اسیدی برحسب پی اچ اندازه گیری می شود. این مقیاس اعداد صفر تا ۱۴ را شامل می شود. بيش ترین اسیدیته صفر است و ۱۴ نشانه بيش ترین قلیاییت (مخالف اسیدیته) می باشد. ما پی اچ ۷ هر چیزی را خنثی می نامیم که نشانه این است که آن چیز نه اسیدی و نه قلیایی است. اسیدهای بسیار قوی در تماس با پوست آنرا می سوزانند و بعلاوه فلزات را هم خراب می کنند. باران اسیدی خیلی خیلی ضعیف تر است و در تماس با پوست آنرا نخواهد سوزاند. باران همیشه تا حدی اسیدی است چون پیوسته در اختلاط با اکسیدهای هوا به سر می برد. باران غیر آلوده، پی اچ بین ۵ و ۶ دارد. در صورتیکه آب با اکسیدهای نیتروژن و دی اکسید گوگرد آلوده تر می شود، اسیدیته آن زیاد می شود و پی اچ به حدود ۴ می رسد. باران های اسیدی نیز به ثبت رسیده اند که پی اچ ۲ داشته اند.
تاثیرات باران اسیدی
باران اسیدی میتواند فواصل طولانی را در اتمسفر طی کند و نه تنها کشور به کشور بلکه قاره به قاره را بپیماید. باران اسیدی میتواند شکل برف، مه یا غبار خشک بگیرد. همچنین میتواند مایل ها از منبع آلودگی فاصله بگیرد ولی در محل ریزش به خاک، درختان، ساختمان ها و آب آسیب می زند. تمامی جنگل های دنیا در حال از بین رفتن هستند و ماهی ها از چنین جریانی پیروی می کنند. در اسکاندیناوی، دریاچه های مرده ای هستند که کاملاً شفاف هستند و هیچ گیاه و یا موجود زنده دیگری در آنها وجود ندارد.
- اثر باران اسیدی بر انسان:
انسان نیز در اثر باران اسیدی بطور جدی آسیب می بیند تا حدی که ممکن است منجر به مرگ او شود. در اثر باران اسیدی خیلی از مردم بالاخص افرادی که بیماری آسم دارند، مشکل تنفسی پیدا می کنند. تاثیر گازهای SO2 و Nox بر روی انسان، سرفه های خشک، سر درد، گلو درد و عصبانیت است. مصرف گیاهانی که از طریق خاک یا بطور مستقیم باران اسیدی را جذب نموده اند و جاندارانی که این گیاهان را خورده اند، روی مغز و کلیه اثر گذاشته و میتواند باعث بیماری فراموشی در انسان شود.
- اثر باران اسیدی بر جنگلها:
شاید فکر شود که باران اسیدی سبب می شود که درخت ها آرام تر رشد کنند و یا حتی بمیرند ولی از نظر متخصصین و دانشمندان موضوع فقط این نیست. برخی از خاک ها به خنثی سازی اسید کمک می کنند چون خاصیتی دارند که در اصطلاح «ظرفیت بافری» نامیده می شود. خاک های دیگر مختصرا اسیدی شده و به خصوص مستعد باران اسیدی می شوند. باران اسیدی از راههای مختلف روی درختان اثر می گذارد. این راه ها عبارتند از:
۱- انحلال و شستشوی مواد مغذی و معدنی خاک که به رشد گیاه کمک می کنند.
۲- مواد مضری مانند آلومینیم را به درون خاک رها می کند.
۳- با از بین بردن پوشش حفاظتی مومی برگ ها، به آنها آسیب رسانده و مانع می شود که بخوبی فتوسنتز نمایند.
۴- ترکیبی از اثرات باران اسیدی درختان را ضعیف می کند و گیاهان دیگر هم امکان دارد به همین گونه آسیب ببینند.
باران اسیدی پدیده‌هایی مانند مه و برف اسیدیست که با نزول اسید از آسمان همراه است- تاثیر باران اسیدی بر ساختمان ها:
آب و هوا، آب، باد، یخ و برف همگی کمک می کنند که فرآیند فرسایش اتفاق بیفتد ولی متأسفانه باران اسیدی سرعت فرسایش را زیادتر هم می کند. مجسمه ها، ساختمانها، وسایط نقلیه، لوله ها و کابل ها همگی از این قضیه متأثر خواهند شد. چیزهای ساخته شده از ماسه سنگ و سنگ آهک بيش ترین اثر را خواهند پذیرفت و این نوع سنگ ها به خصوص مستعد بوده و به همان اندازه باران اسیدی از آلودگی هوای حاصله از گازها آسیب خواهند دید.
- اثر باران اسیدی بر حمل و نقل:
هر دو صنعت راه آهن و هواپیما سالانه به علت ریزش باران اسیدی مقدار زیادی هزینه می کنند. خطوط راه آهن و حتی ماشین ها به علت قرار گرفتن در فضای آزاد، بيش ترین آسیب را از غبار و باران اسیدی، متحمل می شوند. رویه آنها در اثر باران اسیدی، ساییدگی شیمیایی پیدا می کند و پل های فلزی به علت فرسایش، کارآیی خود را از دست می دهند.
- تأثیر باران اسیدی بر دریاچه ها:
هیچ یک از تأثیرات زیست محیطی باران اسیدی به اندازه تأثیر آن بر دریاچه ها، رودخانه ها، تالاب ها و دیگر محیط های آبی نیست. باران اسیدی سبب می شود آب ها اسیدی شوند. دریاچه ها و خاک میتوانند سطح طبیعی اسید را خنثی کنند، ولی باران اسیدی قوی تر از آن است که دریاچه ها بتوانند با آن مقابله کنند. در آخر، باران اسیدی دریاچه ها را عاری از زندگی می کند. آلومینیوم باران اسیدی هم راهش را از خاک به دریاچه ها و رودخانه ها پیدا می کند. این ترکیب، آب ها را برای خرچنگ، صدف، ماهی و دیگر حیوانات آبزی سمی می کند. بعضی از گونه ها بهتر از بقیه میتوانند آب اسیدی را تحمل کنند. با این حال، در یک اکوسیستم به هم پیوسته، آن چه که بر بعضی از گونه ها اثر می گذارد در پایان بر بسیاری دیگر از گونه های سرتاسر زنجیره غذایی از جمله گونه های غیر آبزی مثل پرندگان اثر می گذارد.
باران اسیدی روی روییدنی‌ها اثر کرده، در خاک فرو میرود و تعادل شیمیایی اش را به هم میریزدراه های مقابله با باران اسیدی
تنها راه برای مقابله با باران اسیدی این است که آلاینده هایی که آنرا ایجاد می کنند محدود شوند. این حرف به معنی سوزاندن کم تر سوخت های فسیلی است. بسیاری از دولت ها تلاش می کنند جلوی انتشار گازهای گلخانه ای را بگیرند و این کار را ترویج سوخت های جایگزین انجام می دهند ولی حتی اگر از همین حالا بتوانیم باران اسیدی را متوقف کنیم، باز هم سال های زیادی طول میکشد تا اثرات زیانبار آن ها ناپدید شود.
تک تک افراد هم میتوانند به جلوگیری از باران اسیدی کمک کنند و این کار با صرفه جویی در مصرف انرژی ممکن است. در صورتیکه مردم در خانه هایشان برق کمتری مصرف کنند، لامپ کم مصرف بکار برند و لوازم الکترونیکی را هنگامی که از آن ها استفاده نمی کنند خاموش کنند، مواد شیمیایی ای که از نیروگاه ها خارج می شود کاهش می یابد. همینطور وسایل نقلیه کاربران عمده سوخت های فسیلی هستند، بدین ترتیب استفاده بیشتر از حمل و نقل عمومی، استفاده مشترک از خودروها، استفاده از وسایل نقلیه ای که بهره وری انرژی دارند، استفاده از دوچرخه و یا پیاده روی برای رفتن به یک مکان، از انتشار گازهای گل خانه ای می کاهد.
باران اسیدی بر رشد درختان اثر کرده و جنگلها را شدیداً در معرض نابودی قرار میدهدگردآوری: بخش علمی سرپوش
- 14
- 3
