انواع کودکود چیست؟
هرگونه ماده طبیعی یا غیرطبیعی که به خاک یا بافت گیاهی اضافه شود تا یک یا چند ماده مغذی را بیشتر از آنچه در دسترس است فراهم کند را کود می گویند. زمانی که خاک به اندازه کافی غنی از موادمغذی نباشد استفاده از کود بسیار مفید خواهد بود. کودها انواع مختلفی دارند که بر پایه مواد طبیعی یا شیمیایی تولید می شوند.
انواع کود کشاورزی:
به طورکلی کودهای کشاورزی به سه دسته تقسیم می شوند که شامل؛ آلی، زیستی و شیمیایی می شوند نحوه این تقسیم بندی به نحوه تولید، خلوص و عناصر موجود در آنها برمی گردد.
انواع کود طبیعی:
کود آلی:
یکی از بهترین انواع کود کود آلی یا ارگانیک است. همانطور که از نام این کود مشخص است کاملا مشخص می شود چه کودی مدنظر می باشد. این کود به صورت طبیعی تولید می شود و غالبا چیزی به ترکیب آن اضافه نمی شود.
کودهای آلی معمولا ضرری برای محیط زیست نخواهند داشت و به عنوان کود پاک نیز شناخته می شوند. کودهای آلی دارای کربن زیادی هستند پس می توانند گیاه را از این لحاظ تامین کنند.
کودهای آلی فوایدی دارند که در ادامه به آنها اشاره شده است:
- منبع تامین نیتروژن اولیه مورد نیاز خاک
- منبع اولیه تامین فسفر و گوگرد
- افزایش فعالیت‌های میکروبی خاک
- اصلاح خاک و حفظ رطوبت آن
از انواع کودهای آلی می‌توانیم به کودهای حیوانی و گیاخاک (کود سبز) و کمپوست اشاره کنیم.
انواع کود؛ کود آلیکود حیوانی:
کودهای حیوانی همان مواد دفعی و فضولات حیوانی هستند که در دامپروری ها جمع آوری شده و در مزارع استفاده می شوند. از کودهای گاوی پوسیده شده برای تقویت زعفران نیز استفاده می شود. در میان کودهای حیوانی انواع انسانی، مرغی و گوسفندی جایگاه ارزشمندی دارند.
این کودها علاوه بر اینکه موادغذایی مورد نیاز خاک را تامین می کنند توانایی اصلاح خاک را نیز دارند و میزان مواد آلی را هم افزایش می دهند. یکی از معیارهایی که برای سنجیدن مقدار ماده آلی خاک استفاده می کنند تیرگی آن است، احتمال دارد هرچه خاک رنگ تیره تری داشته باشد از مواد آلی غنی تر است.
گیاخاک:
نوعی دیگر از کودهای طبیعی؛ گیاخاک است. این نوع کود برای بسیاری از افراد آشنا است زیرا برای تقویت باغچه و گلدان های خانه از آن زیاد استفاده می شود. این کود از بقایای رویشی گیاهان مانند برگ تشکیل می شود و توانایی مناسبی برای عرضه مواد غذایی را برای خاک دارا است، پس ترکیب خاک با بقایای گیاهان می تواند خاک را به خوبی تغذیه کند.
کود کمپوست:
این نوع از کودها به روش بازیافتی تامین می شوند، برای تهیه کمپوست ها از پسماندهای حیوانی و گیاهی و حتی انسانی استفاده می شود پس کود خوبی برای باغات و کشاورزی ها خواهد بود.
کود زیستی:
این نوع از کود یکی از بهترین انواع در بازار محسوب می شوند که می توانند خزانه خوبی از میکروب های خاک را مجددا بازسازی کنند. یکی از موارد مورد استفاده کودهای زیستی استفاده از کودهای زیستی تثبیت‌کننده نیتروژن است. گیاهان به پروتئین سازی احتیاج دارند پس باید نیتروژن در اختیارشان قرار داشته باشد. این نیتروژن می تواند در غالب آمونیاک، نیترات و یا اوره کسب شود.
باکتری های تثبیت کننده نیتروژن مانند ازتو باکترها توانایی تبدیل نیتروژن موجود در ترکیبات آلی خاک به نیتروژن قابل استفاده برای گیاه را دارند. زمانی که گیاه موادآلی نداشته باشد در کنار کودهای زیستی از کودهای آلی هم استفاده می شود. درخصوص خرید کودهای زیستی باید به کیفیت آنها توجه بسیار زیادی داشت.
انواع کود؛ کود زیستیانواع کود کشاورزی شیمیایی:
کودهای شیمیایی یکی دیگر از انواع مهم و استراتژيک کود می باشند که نقش بسیار مهمی در تامین مواد مغذی گیاهان مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم را دارند. در مقایسه با انواع دیگر کود این نوع شیمیایی دارای خلوص بیشتری از مواد مغذی است همچنین اثرگذاری بیشتر، سریع تر و چشم گیرتری از خود نشان می دهد.
کودهای شیمایی براساس موادمغذی موجود در آنها طبقه بندی می شوند. کودهای شیمیایی که دارای تمام مواد پرمصرف و کم مصرف گیاه باشند را کود کامل یا کود NPK می‌گویند.
نیتروژن، فسفر و پتاسیم عناصر پر مصرف گیاه هستند که در کودهایی با عنوان کودهای کامل وجود دارند. از طرفی انواع کودهای شیمیایی وجود دارند که شامل عناصر کم‌مصرفی هستند و در برخی از مناطق که به صورت قابل جذب هستند، به خاک عرضه می شوند این عناصر شامل موادی مانند آهن، روی، منگنز، مس، مولیبدن، کلر و برم هستند.
کود نیتروژن:
همانطور که اشاره شد نیتروژن یا ازت پرمصرف ترین ماده برای گیاهان محسوب می شود، گیاهان نیتروژن را به صورت نیترات، آمونیوم و اوره دریافت می کنند.
نیتروژن در فرایند رشد و نمو گیاه و همچنین تقویت محصول و افزایش وزن نقش مهمی ایفا می کند پس استفاده از آن براساس برنامه مدیریت کودی مزرعه در دوره های زمانی مشخص باید انجام شود. کودهای زیستی همراه با کودهای حیوانی پوسیده شده می توانند نیاز به نیتروژن را تا حد زیادی تامین کنند.
برخی از پرمصرف‌ترین کودهای شیمیایی دارای نیتروژن شامل: نیترات، سولفات امونیوم، اوره و کودهای NPK می باشد.
انواع کود؛ کود نیتروژنکود فسفر:
در بسیاری از مناطق مقدار فسفر خاک پایین تر از اندازه نرمال است به همین دلیل از کودهای فسفره برای رفع این کمبود استفاده می کنند. این ماده معدنی در گیاهان برای ریشه‌زایی و گلدهی استفاده می شود، برای تامین کمبود فسفر می توان از کودهای زیستی هم استفاده کرد.
نکته مهمی که باید در استفاده از کودهای فسفره درنظر داشت این است که استفاده بیش از اندازه کود فسفر منجر به اختلال در جذب عناصر روی و آهن در گیاه می‌شود. مونو آمونیوم فسفات و دی آمونیوم فسفات از جمله کودهای فسفری هستند.
کود پتاسیم:
پتاسیم ها در کیفیت، اندازه و ظاهر میوه تاثیر گذار هستند، از طرفی می توانند با افزایش رشد ریشه تحمل در برابر خشکی را افزایش دهند. همچنین در فرآیند فتوسنتز و تولید غذا نیز نقش دارد. از جمله کودهای پتاسم شامل موارد کلراید پتاسیم، سولفات پتاسیم، نیترات پتاسیم و... می باشد.
کود کامل:
به کودی که هر سه درشت مغذی مورد نیاز گیاه شامل نیتروژن، پتاسیم و فسفر را دارا باشد کود کامل یا NPk گفته می شود. این کود می تواند با تامین این سه ماده معدنی گفته شده به رشد گیاه کمک کند، پس از پرمصرف ترین انواع کودها محسوب می شود.
کود ریز مغذی:
از جمله عناصری که به مقدار کم برای گیاهان ضروری هستند شامل؛ آهن، روی، منگنز، بور، مس، موليبدن وكلر هستند، از همین رو به آنها مواد کم مصرف یا ریزمغذی گفته می شود. این مواد نقش های متعدد و موثری برای رشد گیاهان ایفا می کنند.
کمبودهای عناصر غذایی کم مصرف در محصولات كشاورزی با توجه به مقدار نياز گياه، شرايط رطوبتی، درجه حرارت محيط و ميزان آبياری، متفاوت است. در خاک نواحی خشک و خاک های که PH تنظیم شده ای ندارند، معمولا کمبود آهن، روی، مس و منگنز را شاهد هستیم. با کسب اطلاعات کافی و شناخت انواع کودها می توان این مشکلات را برطرف کرد.
نیازهای رشدی گیاه زعفران:
زعفران هم مانند دیگر گیاهان به موادمغذی مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم نیاز دارد و عناصری مانند روی و آهن هم نقش بسیار مهمی در رشد این گیاه ایفا می کنند.
انواع کودهایی که برای زعفران مناسب هستند شامل تمام ریزمغذی و درشت‌مغذی می شود تا این گیاه بتواند به خوبی رشد داشته باشد. بیشتر کشاورزان در بحث خریداری کودهای زعفران سه بیست را توصیه می کنند، اما از دیگر عناصری که برای زعفران مورد نیاز هستند می توان به پتاسیم، کلسیم و گوگرد اشاره کرد.
هرکدام از این عناصر باید به اندازه مناسب برای گیاه زعفران استفاده شود. درصورتی که از کودها به صورت بی رویه یا بدون برنامه استفاده شود نتیجه مطلوبی نخواهد داشت زیرا موجب اشباع خاک و در نتیجه کاهش جذب دیگر عناصر مفید مورد نیاز گیاه می‌شود. در بین کودهای گفته شده برای غنی سازی گیاهان خرید کودهای NPK توصیه می‌شود.
انواع کود و نیاز زعفران به کودهامحدود کنندگی:
شکی وجود ندارد که گیاهان هم نیازهای به خصوصی برای رشد دارند همانطور که سایر موجودات زنده اینگونه هستند. لازم است احتیاجات یا عوامل مورد نیاز رشد، جهت رشد بهتر در تساوی باشند. باید در نظر داشت که استفاده از چیزهای نامناسب و بیش از اندازه اثرات زیان آوری به دنبال خواهد داشت، محققان از این ویژگی با عنوان “عامل محدود کننده” یاد می کنند. درصورتی که یک گیاه این امکان را داشته باشد همه موارد مورد نیاز را کسب می کند به جز یک مورد که همان یک چیز محدودکننده است و فقدان رشد آن گیاه را سست می کند.
استفاده از کودها:
عواملی که زمان مصرف و نوع کود را تعیین می کنند شامل موارد زیر می باشند:
فاصله زمانی بین تهیه تا مصرف کود که نباید به حدی باشد که با بارندگی همراه شود.
بین عمر گیاه و مصرف کود رابطه ای متوازن وجود دارد برای مثال برای گیاهانی مانند تربچه که عمر سی روزه دارند نباید از کود شیمیایی استفاده کرد.
نوع کودی که استفاده می شود که دارای سهم مشخصی است، برای مثال کودهای شیمیایی ازته در برابر آبشویی حساس هستند پس به جای استفاده از آنها می توانید از نوع کودهای فسفاته و پتاسه استفاده کنید، زیرا مقاومت بالاتری در برابر آبشویی نسبت به کودهای ازته دارند.
مهمترین عامل نتیجه حاصل از آزمایشات خاکشناسی است که در واقع مارا مجاب به استفاده از کود لازم برای رشد می کند.
انواع روش های کوددهی:
ریشه ای:
کودهای ارگانیک غالبا در سطح خاک قرار می گیرند پس باید پیش از کشت گیاه به وسیله خیش با خاک ترکیب شوند. از طرفی می توان در نوارهایی در کف شیارهای خیش استفاده شوند یا روی خاک شخم زده ریخته شده و پخش شوند.
کوددهی ردیفی:
برای کود دادن به ردیف های گل و سبزیجات همچنین برای شروع کاشت می توان از این روش در فاصله‌ی ۵ سانتیمتری یک طرف بذر و ۵ سانتیمتری زیر شیار بذر استفاده کنید. در این روش به صورت شیاری گیاهان را آبیاری می کنند و نوارهای کود بین شیار آبیاری و شیار بذر قرار می گیرند.
انواع کود و روش پخش ردیفی کودمحلول پاشی کود:
در این روش با استفاده از قوطی های افشانه یا از طریق آبپاشها یا آبیاری شیاری کودهای محلول در آب را برای گیاهان استفاده می کنند. میزان کمی از کودهای مایع که زمان نشا کردن سبزیجات استفاده می شود را محلول آغازگر می گویند. برخی از گیاهان به ریزمغذی هایی مانند روی و آهن احتیاج دارند و نمی توانند آن را از طریق خاک کسب کنند پس باید این ریزمغذی ها را با برگ ها جذب کنند.
گردآوری: بخش علمی سرپوش
- 15
- 5
