۴۰سال از روزی که «محمود کریمی علویجه»، گزارشگر صداوسیما که با صدای گرم در رادیوی جمهوری اسلامی ایران گفت: «شنوندگان عزیز توجه فرمایید! شنوندگان عزیز توجه فرمایید! خرمشهر! شهر خون، آزاد شد.» گذشته، ۴۰سال از روزی که آرزو می‌کردند کاش «ممد» بود و آزادی خرمشهر را می‌دید، گذشته است.
خرمشهر در روز سوم خرداد سال ۱۳۶۱ پس از ۵۷۶روز اشغال توسط عراقی‌ها، آزاد شد، آزادی این شهر یک اتفاق تاریخی و یک جشن ملی بود، اما خرمشهر امروزی، به‌رغم آزادی، آباد نیست و چقدر خوب که محمد جهان‌آرا یا همان «ممد» آهنگ «ممد نبودی» کویتی‌پور نیست تا محرومیت و درد و رنج امروز خرمشهر را ببیند.
خرمشهر بعد از چهاردهه هنوز در انتظار آبادی است، این شهر بعد از چهاردهه هنوز رنگ و بوی زندگی به خود نگرفته است. این شهر فراموش شده که هر سال فقط در سوم خرداد، سالروز آزادسازی‌اش سرزبان‌ها می‌افتد و باز به محاق می‌رود، علاوه بر زخم جنگ، زخم‌های جدیدی بر تن‌اش جا خوش کرده است. دردها و زخم‌های که اهالی خرمشهر همواره آن را فریاد کردند، اما گوش شنوایی برای شنیدنش نبوده است.
بازسازی خرمشهر؛ پروژه‌ای شکست‌خورده
«عادل کروشاوی»، نویسنده، فعال اجتماعی، کارگردان تئاتر، بازیگر تلویزیون و سینما، یکی از شهروندان خرمشهری است که در چهلمین سالگرد آزادسازی خرمشهر در گفت‌وگو با «همدلی» روایتگر دردها و رنج‌های این شهر شد.
کروشاوی ابتدا به پروژه بازسازی این شهر اشاره کرد و آن را ناموفق دانست. وی به «همدلی» گفت: خرمشهر متأسفانه یک دوره بازسازی ناموفق را سپری کرده است، هزینه‌های زیادی انجام شد، اما متأسفانه این هزینه‌ها مدیریت نشد تا الان میلیاردها تومان برای دیوار کجی که در دوره بازسازی بنا نهاده شده، هزینه شده اما خروجی مناسبی نداشته است.
وی افزود: واقعیت این است که به‌اندازه بازسازی چند شهر به بازسازی خرمشهر بودجه تعلق‌گرفته است، اما این بودجه‌های کلان برنامه‌ریزی و مدیریت خوبی نشد، به عبارتی در برخی از حوزه‌ها حیف‌ومیل شد، در بعضی از حوزه‌ها بد کار شد و مدیریت نشد. خصوصاً در حوزه آب و فاضلاب و عمران شهری خیلی بد کار شد.
کروشاوی با اشاره به محرومیت خرمشهر ادامه داد: جای تأسف دارد شهر بندری خرمشهر به‌عنوان یک شهر تاریخی و باسابقه و با داشتن ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های اقتصادی فراوان از امکانات بدیهی محروم باشد. خرمشهر یک شهر ۲۰۰هزارنفری با مساحت محدود بعد از گذشت بیش از سی سال از پایان جنگ و ۴۰سال از آزادسازی، با صرف بودجه‌های کلان، به خاطر مدیریت غلط مدیران این شهر، هنوز درگیر بدیهیات است. به‌ویژه در حوزه عمران شهری.
خرمشهر در سال ۱۴۰۱ هنوز با مشکلات ساده و بدیهی به نام آسفالت، سیستم آب و فاضلاب، پارک مناسب درگیر است و این وااسفا دارد برای مسئولان و افسوس دارد برای مردم شریف خرمشهر که در شرایط سخت چه زمان جنگ و چه بعدازآن در این شهر ماندند و می‌توان گفت در این شهر زندگی و عمرشان را حرام کردند. دو نسل از بازسازی خرمشهر گذشته و مشکلات از نسلی به نسلی منتقل می‌شود، اما این شهر هنوز آباد نشده است.
خرمشهر، شهر سیاست زده‌ای است
این فعال اجتماعی با بیان این‌که خرمشهر، «خرم» «شهر» نیست و فقط یک اسمی را با خودش یدک می‌کشد، گفت: این شهر، شهر سیاست‌زده ای است، همه مسئولان آن می‌خواهند در کار هم دخالت کنند، متأسفانه ترکیب مدیریتی یکدست، واحد و دلسوزی در این شهر نداریم.
وی افزود: در حالی خرمشهر از نبود امکانات اولیه و بدیهی محروم است که این شهر در همین وضعیت فعلی‌اش شهر بسیار پردرآمدی است، شاید به‌ندرت شهری را پیدا کنید که بندر داشته باشد، گمرک داشته باشد، شهرک صنعتی داشته باشد، کشاورزی و پروژه عظیم نیشکر داشته باشد، شرکت سایپا داشته باشد، نیروگاه برق صادراتی برق داشته باشد و... آیا این منابع برای آباد کردن یک شهر کافی نیست؟ این‌همه اداره و شرکت برای سرکار بردن جوانان این شهر کافی نیست؟ بدیهی است این‌همه پتانسیل و زیرساخت اقتصادی برای آباد کردن و اشتغال جوانان یک شهر ۵۰۰هزارنفری و حتی یک‌میلیون‌نفری کافی است، درحالی‌که خرمشهر فقط ۲۰۰هزار نفر جمعیت دارد.
این نویسنده ادامه داد: ما شهرهایی می‌بینیم که هیچ‌کدام از این واحدها و منابع درآمدی و زیرساخت‌های اقتصادی خرمشهر را ندارند، ولی با همان منابع کم شهرشان را گلستان کرده‌اند، چرا؟ چون مدیریت دلسوز و انقلابی است و جهادی کار می‌کند. کروشاوی گفت: با تمام احترامی که برای مدیریت شهری قائل هستم به‌عنوان یک شهروند خرمشهری باید بگویم که متأسفانه مدیران این شهر انتظارات ما را برآورده نکردند.
خروجی اقدامات انجام‌گرفته در خرمشهر ضعیف است
این فعال اجتماعی با اشاره به اقدامات انجام‌گرفته در این شهر گفت: اگر بگوییم در خرمشهر هیچ کاری انجام‌نشده، حرف عبث و خیلی غیرمنطقی است، کار انجام‌شده، اما به نسبت سنوات گذشته و هزینه‌های انجام‌شده در این شهر، خروجی خیلی ضعیف است، مثلاً خروجی عمرانی صفر است. خروجی اقدامات انجام‌گرفته آن چیزی نیست که با هزینه و وقتی‌که صرف شده است، همخوانی داشته باشد. جوری که بعد از سی، چهل سال بعد از جنگ من شهروند خرمشهری باید در حسرت یک خیابان تمیز و آسفالت مانده باشم، در حسرت یک سیستم فاضلاب مناسب مانده باشم، باران که می‌بارد عزا می‌گیریم، وااسفا برای مسئولین شهری که مردمش در پائیز و زمستان دعا می‌کنند رحمت خدا نبارد که خیابان‌ها و خانه‌هایشان پر از آب و فاضلاب نشود.
وی با بیان این‌که هر مسئولی که می‌آید فقط وعده وعید می‌دهد، تصریح کرد: متأسفانه مسئولان به‌جای این‌که به فکر مردم باشند بیشتر به فکر زدوبندهای سیاسی و کشمکش‌ها و دعواهای سیاسی خود هستند، به‌جرئت می‌گویم در کار همدیگر دخالت می‌کنند،. پیکره مدیریتی واحد، متحد و هماهنگی در خرمشهر وجود ندارد، هر کسی «سی» خودش است هر کسی می‌گوید من درست می‌گویم، هر کسی می‌گوید ما باید باشیم، ما باید کار کنیم، دیگران نباشند، بدیهی است وقتی در مدیریت کلان یک شهر این تفکر حاکم باشد، این تفکر غلط نیز به مدیریت خرد و جزء شهر نیز تسری پیدا می‌کند و کلا کار ابتر و معیوب از آب درمیآید.
این فعال اجتماعی با اشاره به گردوخاک و مشکل آب این شهر گفت: مشکل کمبود آب نیست، مشکل کیفیت آب است، کیفیت آب لوله آن‌چنان پایین است که به‌هیچ‌وجه نمی‌شود برای آشامیدن از آن استفاده کرد و آن را نوشید. علاوه بر این‌که آب تا حدودی مزه «شوری» دارد، با چشم غیرمسلح ناصافی و ذرات معلق را در آن می‌توان دید، آب تمیز نیست، کیفیت درجه‌یک ندارد؛ مانند شهرهای دیگر آب لوله را نمی‌شود، استفاده کرد. وی افزود: ۵۰درصد مردم خرمشهر دستگاه تصفیه آب دارند. ماهانه هزینه‌های زیادی برای عوض کردن فیلتر و تعمیر دستگاه تصفیه آب پرداخت می‌کنیم. آن‌هایی هم که دستشان به دهانشان نمی‌رسد و وضعیت اقتصادی متوسط رو به پائینی دارند که دستگاه تصفیه آب تهیه کنند هنوز با دبه‌های ۲۰لیتری آب می‌خرند.
خرمشهر دینش را به ایران و اسلام ادا کرد
کروشاوی با تأکید بر این‌که در سال ۱۴۰۱ به خاطر محرومیت خرمشهر، فکر می‌کنم مسئولان باید خیلی شرمنده باشند. گفت: ایران مدیون خرمشهر است. تا الان هم خرمشهر حقش را به ایران ادا کرده، اما ایران حقش را به خرمشهر ادا نکرده است. امام خمینی فرمودند که خرمشهر حقش را به اسلام ادا کرد. حالا من می‌گویم خرمشهر حقش را به اسلام و ایران ادا کرد، آیا ایران و اسلام حقشان را به خرمشهر ادا کردند؟ نه والله! نصف از آن حق هم ادا نکردند. اگر حق ادا می‌شد سال ۱۴۰۱ ما آب را نمی‌خریدیم، فاضلاب ما مشکل نداشت، آسفالت ما مشکل نداشت، ما هوای غبارآلود را تنفس نمی‌کردیم. به خدا قسم بابت زندگی در شرایط جوی خوزستان و مخصوصاً خرمشهر به این مردم باید مدال صبر و استقامت داد. بیش از ۵۰درصد مردم خرمشهر مشکلات آلرژی و حساسی‌های تنفسی دارند. شما نمی‌دانید در فصل بهار و پائیز چقدر بیمار تنفسی داریم و مطب دکترها چقدر شلوغ است.
وی ادامه داد: من از مسئولان یک سؤال دارم، این‌همه درآمد و پولی که از خرمشهر درمیآید و وارد خزانه ملی می‌شود، سهم مردم خرمشهر از این درآمد چقدر است؟ سهم ما از هزاران بشکه تولید روزانه نفت اروندان در خرمشهر چقدر است؟ سهم مردم خرمشهر از مسئولیت اجتماعی شرکت‌های بزرگی مانند شرکت نفت اروندان، نیشکر، اداره بندر، گمرک و ورود و خروج و رفت‌وآمد ماشین‌های گمرک چقدر است؟ شرکت‌های که در آلایندگی و مشکلات محیط زیستی خرمشهر نقش پررنگی دارند، سهم ما از مسئولیت‌های اجتماعی این ابر شرکت‌ها و سازمان‌ها چقدر است؟ خروجی منطقه آزاد در خرمشهر و آبادان کجاست؟
کروشاوی به بیکاری جوانان خرمشهری اشاره کرد و گفت:: به‌اندازه دو، سه برابر جمعیت خرمشهر در خرمشهر موقعیت شغلی و کار وجود دارد، اما نیروهای غیربومی به کار گرفته‌شده است. با یک جستجوی ساده متوجه خواهید شد بخش اعظم نیروهای کار شرکت‌ها و ادارات مختلف اعم از بندر، گمرک، سازمان منطقه آزاد و ... نیروهای غیربومی هستند. درحالی‌که جوانان خرمشهر بیکار هستند. ما فقط نظاره‌گر هستیم که با استفاده از منابع و زیرساخت‌های اقتصادی خرمشهر یک عده هر روز متمول‌تر می‌شوند.
خرمشهری‌ها از آبادی شهرشان ناامید شده‌اند
وی با انتقاد از مدیریت شهر خرمشهر افزود: در مدیریت این شهر چنددستگی وجود دارد و مسئولان درگیر نزاع‌های سیاسی و دیدگاهی و جناحی خود هستند و تنها چیزی که حتی به آن فکر نمی‌کنند، مردم خرمشهر است. من فکر می‌کنم برخی از این مسئولین که خود را صاحب خرمشهر می‌دانند، فراموش کرده‌اند که خرمشهر مال مردم خرمشهر است، مال ایران است نه مال آقای مدیر و مسئول و نماینده و ...
این فعال اجتماعی تأکید کرد: ما خرمشهری‌ها قربانی بی‌کفایتی برخی از مدیران و مسئولین شهرمان هستیم و متأسفانه هرچقدر هم داد می‌زنیم و اعتراض می‌کنیم به‌جای نمی‌رسد. به‌عنوان یک شهروند خرمشهری از مسئولان شهرم و آباد شدن ناامید شده‌ام، دو، سه دهه از عمرم در این شهر سوخت و تغییر مثبت و قابل‌ملاحظه‌ای در شهر خودم ندیدم، فکر می‌کنم فقط یک عزم ملی از طرف دولت و مسئولان کلان کشوری می‌تواند باعث تغییرات مثبت در خرمشهر شود.
کروشاوی به مصیبت‌های مردم خرمشهر اشاره کرد و گفت: حق مردم خرمشهر با مصیبت‌های که در جنگ و بعد از جنگ کشیدند، این نیست که با این کیفیت زندگی کنند، حتی پارک مناسبی نداشته باشند تا فرزندانشان را به آنجا ببرند، حتی یک مکان تفریحی نداشته باشند، امکانات ورزشی در حد صفر است، این شرایط مورد انتظار خرمشهری‌ها نیست.
وی افزود: مردم خرمشهر منفعل نیستند، آنان مطالبه‌گر هستند، مردم مطالبه می‌کنند، ما می‌خواهیم خوب زندگی کنیم تا حداقل از حداقل‌ها برخوردار شویم، اما همان حداقل‌ها را بر ما روا نمی‌بینند. باید گفت وای به حال جامعه‌ای که مردم سقف انتظارشان حداقل‌ها باشد، این جامعه پیشرفت نمی‌کند، چون کارهای بزرگ نمی‌خواهد ما اکنون به‌جایی رسیدیم که در آرزوی حداقل‌ها هستیم.
این فعال اجتماعی در آخر گفت: کارهای بزرگ از آدم‌های بزرگ برمی‌آید، امیدوارم یک سری مسئولین خرمشهر را مدیریت کنند که فکرهای بزرگ داشته باشند تا بتوانند کارهای بزرگ انجام دهند. وای به حال شهر و جامعه‌ای که کارهای بزرگش دست آدم‌های کوچک باشد. متأسفانه خیلی از کارهای بزرگ خرمشهر دست آدم‌های کوچک است.
ستاره لطفی
- 19
- 3
