نمایش سلطه با تسخیر هرچه بیشتر فضاهای عمومی

روزنامه توسعه  ایرانی  نوشت:هنوز دیرزمانی از ماجرای پرحاشیه مسجدسازی در بوستان‌ها و اعتراض‌های عمومی به ساخت مسجد در پارک قدیمی قیطریه نمی‌گذرد که دوباره خبر دیگری در خصوص تاراج فضاهای سبز پایتخت، فعالان محیط زیست و شهری را به واکنش واداشت.

 مدیرعامل سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت مردمی شهرداری تهران، در نشست خبری دیروز از ساخت ۴ هتل در بوستان‌های تهران گفت. نوید خاصه‌باف با بیان اینکه ۶ هتل به عنوان پروژه‌های کلان در شهر تهران، در حال مطالعه است، افزود که «۴ هتل از این مجموعه در فضا‌های سبز در مناطق ۱۳، ۲۲ و ۴ ساخته می‌شود».

از آنجایی که مدیرعامل سازمان سرمایه‌گذاری شهرداری تهران پیشاپیش می‌داند که استارت این پروژه‌ها با مخالفت و واکنش‌های فراوان شهروندان مواجه خواهد شد، در نشست خبری دیروز «کمبود منابع آبی و هزینه‌های نگهداشت جنگل» را بهانه این سرمایه‌گذاری اعلام کرد. به اعتقاد او «یکی از راه‌های نجات فضای سبز، حضور بخش خصوصی است که یک طرح سرمایه‌گذاری تعریف می‌کند و در ازای آن شهرداری تهران بخش خصوصی را ملزم به نگهداشت فضای سبز می‌کند». در این میان اما فعالان محیط زیست، این اقدامات شهرداری را در راستای بهره‌برداری تجاری از فضاهای عمومی شهروندان می‌دانند و معتقدند، نگهداری و هزینه برای فضای سبز جزو وظایف ذاتی شهرداری است و این نهاد نمی‌تواند به بهانه نگهداری، بخش‌هایی از فضای سبز شهروندان را بفروشد. معترضان به این اقدام شهردای معتقدند؛ شهرداری شهر پرجمعیتی مثل تهران که با کمبود قابل توجه بوستان و فضای سبز مواجه است، در سال‌های اخیر نه تنها اقدام موثری در راستای افزایش سرانه فضای سبز نکرده که به طور گسترده اقدام به قلع و قمع درختان در نقاط مختلف تهران از جمله بوستان زعفرانیه، باغ گیاه‌شناسی ملی، پارک چیتگر، کاخ سعدآباد و ... نیز کرده است.

سرانه فضای سبز شهری و همچنین سرانه پارک‌‌‌ها و بوستان‌‌‌ها و تفرجگاه‌‌‌های تهران، به ترتیب ۸ و ۳.۳ مترمربع از «سطح توصیه‌‌‌شده جهانی» کمتر است. در این میان، برآورد می‌شود ساخت هر یک از ۴ هتل در بوستان‌های تهران که مسئولان شهری تدارک آن را می‌بینند، دست کم به ۵۰ تا ۱۰۰ هکتار عرصه نیاز دارند و مجموع این ارفام هر چه بیشتر به کاستی سرانه فضای سبز تهران دامن می‌زند

در این میان با وجود آلودگی شدید هوای تهران و نیاز پایتخت به وجود درختان، شهرداری می‌خواهد در فضای سبز شهری که محلی برای آرامش شهروندان تعریف شده، اقدام به قلع و قمع شماری از درختان کرده و احتمالا بناهای بی‌قواره‌ای را به عنوان ساختمان هتل احداث کند. 

در چنین شرایطی این سوال مطرح می‌شود که آیا شهرداری از لحاظ قانونی اجازه تعدی به درختان را به جهت ساخت هتل دارد یا خیر؟ آن هم در شرایطی که گردشگری کشور روزهای رکود خود را طی می‌کند.

خیز شهرداری از سال ۱۴۰۰ 

البته سخنان دیروز مدیرعامل سازمان سرمایه‌گذاری شهرداری تهران، خواب جدیدی برای بوستان‌های تهران نبود. زاکانی در جلسه بهمن ماه سال ۱۴۰۰ در شورای شهر به موضوع هتل‌سازی در پارک‌ها اشاره کرده و گفته بود که «شورای شهر نباید دست شهرداری را در ساخت‌وساز هتل در پارک‌های تهران ببندد». 

این در حالی است که بسیاری معتقدند پروژه مسجدسازی در پارک‌های تهران هم در همین راستاست و منافع تجاری آن بر هر منفعت دیگری می‌چربد چرا که چندسالی می‌شود، امکان تبدیل فضای تجاری در ملک مسجد مورد توجه قرار گرفته است.

 بر اساس طرح تفصیلی شهر تهران، کاربری بوستان‌هایی که به عنوان فضای سبز نام برده شده، قابل تغییر نیست مگر با تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری. البته به عقیده کارشناسان، عملکرد این شورا در دولت سیزدهم نشان می‌دهد که با تغییر کاربری بوستان‌های تهران از فضای سبز به فضای مثل هتل، مشکل چندانی ندارند

 کاهش سرانه فضای سبز تهران  

بسیاری اصلی‌ترین قربانی هتل‌سازی در بوستان‌ها را فضای سبز می‌دانند. این در حالی است که همین حالا هم سرانه فضای سبز شهری و همچنین سرانه پارک‌‌‌ها و بوستان‌‌‌ها و تفرجگاه‌‌‌های تهران، به ترتیب ۸ مترمربع و ۳.۳ مترمربع از «سطح توصیه‌‌‌شده جهانی» کمتر است.

طبق آخرین آمار موجود در سایت شهرداری تهران، سرانه فضای سبز شهری در پایتخت ۱۶.۶۹ مترمربع است که به معنای مساحت فضای سبز موجود به ازای هر شهروند است. همچنین سرانه بوستان‌‌‌ها و تفرجگاه‌‌‌ها در تهران ۶.۹ مترمربع است.

در این میان، برآورد می‌شود که ساخت هتل‌، هر یک دست کم به ۵۰ تا ۱۰۰ هکتار عرصه نیاز دارند و هر چه بیشتر به کاستی سرانه فضای سبز تهران دامن می‌زند.

اعتراض منابع طبیعی به هتل‌سازی در پارک‌ها 

در روزهای اخیر و با توجه به اخباری مبنی بر قطع درختان پارک‌های جنگلی سرخه‌حصار و چیتگر و ساخت هتل در فضای مجازی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران مخالفت خود را با هرگونه ساخت و ساز در جنگل‌ها و پارک‌های جنگلی اعلام کرد. رضا بیانی ادامه داد: «ما حفاظت ۸ پارک جنگلی را به شهرداری منتقل کردیم و شهرداری موظف است که از آن‌ها حفاظت به عمل آورد و بهره‌برداری و سند مالکیت متعلق به منابع طبیعی آبخیزداری است».

بیانی افزود: «برای ساخت و ساز هر طرح ساختمانی سنگین باید تأییدیه دریافت شود و همسو با طبیعت باشد». وی در پایان تاکید کرد: «در صورت مشاهده هر گونه ساخت و ساز نادرست یا خلاف قوانین، شهروندان شکایت خود را به مسئولین انتقال و ما از نهاد مربوطه شکایت خواهیم کرد».

شهرداری به افکار عمومی وقعی نمی نهد 

در این میان به نظر می‌رسد، فشار افکار عمومی تنها حربه شهروندان برای جلوگیری از تاراج فضای سبز تهران است؛ گرچه شهرداری اساسا کمترین توجه را به افکار عمومی دارد. نگاهی به کارزار جلوگیری از قطع درختان و ساخت مسجد در پارک قیطریه که تا دیروز دست کم ۱۵۰ هزار نفر آن را امضا کرده بودند، در مقابل کارزاری برای حمایت از ساخت مسجد در این پارک که تنها امضای حدود ۱۶۲ نفر-تا لحظه تنظیم این گزارش- را کسب کرده بود؛ به اندازه کافی گویاست؛ با این حال گزارش‌ها از اصرار شهرداری بر ادامه این پروژه، به‌رغم مخالفت قاطع شهروندان؛ حکایت دارد. از منظری دیگر، اعلام ساخت ۴ هتل در بوستان‌ها بعد از  تصمیم ساخت۴۰۰ مسجد در پارک‌ها ظاهرا حکایت از قصد شهرداری برای تسخیر هرچه بیشتر فضاهای عمومی برای نمایش سلطه شهردار و نهادهای حامی آن بر این فضاها و مردم دارد!