٣٦٥ روز از غم کرمانشاه گذشت

امشب ساعت ۲۱ و ۴۸ دقیقه یک سال از زلزله کرمانشاه می‌گذرد. زلزله‌ای که در چند ثانیه زندگی هزاران نفر را زیر و رو کرد و با گذشت یک سال هنوز هم منطقه را ترک نکرده است. جمعیت هلال‌احمر به عنوان یکی از اصلی‌ترین نهادهای امدادرسان از همان لحظات نخست بعد از زلزله در کنار مردم بود و این حضور تا ماه‌ها بعد ادامه پیدا کرد. نیروهای امدادگر، تیم‌های سحر، داوطلبان و جوانان از هیچ کمکی دریغ نکردند و گواهش را می‌توان دعاهای خیر مردم منطقه دانست که هنوز هم برایشان ادامه دارد. در پرونده‌ای به بخش کوچکی از این حضور پرداخته‌ایم که شاید خواندنش خالی از لطف نباشد.

٧ اقدام اساسی جمعیت هلال‌احمر در زلزله کرمانشاه

زلزله کرمانشاه به‌عنوان یکی از بزرگترین زلزله‌های پنجاه ‌سال اخیر ایران، زخم بزرگی بود که در ‌سال ١٣٩٦ همه ما را آزرد. گستره جغرافیایی بسیار وسیع، زمان نامناسب و ویژگی‌های فرهنگی محل حادثه این زلزله را از سایر زلزله‌های ایران مجزا و سختی کار را بیشتر می‌کرد. جمعیت هلال‌احمر براساس وظایف ذاتی که در چنین حوادث بزرگی بر عهده دارد، اقدامات متعددی را در طول یک سال گذشته انجام داده که در ٧ محور زیر می‌توان آنها را خلاصه کرد.

امداد و نجات

طبق پروتکل‌های امدادی، نخستین و مهمترین اقدام پس از حوادث بزرگ در ٧٢ ساعت اولیه انجام عملیات امداد و نجات است.

در همین راستا:  

مرکز عملیات اضطراری (EOC) در سازمان امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر و استان کرمانشاه و سپس استان‌های معین در یک ساعت اول حادثه فعال شد و کنترل عملیات را به دست گرفت.

٣٨ تیم واکنش سریع و ٥٣ تیم تخصصی آواربرداری و ٣١ تیم جست‌وجوی سگ‌های نجات (آنست) در استان کرمانشاه و استان‌های معین همراه با تمامی تجهیزات انفرادی، گروهی و مکانیزه بلافاصله عازم مناطق زلزله‌زده شدند.

طرح اولیه عملیاتی امدادرسانی براساس اطلاعات دریافتی آماده و سپس شهرهای مختلف آسیب‌دیده براساس جمعیت و شدت آسیب میان استان‌های معین تقسیم شد. ٢١ استان در مجموع وارد این عملیات شدند.

امداد هوایی

با توجه به وسعت جغرافیایی منطقه و احتمال بسته‌شدن مسیرهای جاده‌ای، امداد هوایی جمعیت هلال‌احمر در همان ساعات اولیه به حالت آماده‌باش درآمد. با این حال، به دلیل تاریکی هوا و عدم پرواز در شب، عملیات امداد هوایی از نخستین دقایق روز بعد آغاز شد.

در این راستا:  

٩ فروند بالگرد امدادی هلال‌احمر در اولین ساعات صبح به سمت منطقه به پرواز درآمدند و با احتساب بالگرد استان کرمانشاه، تعداد بالگردهای درگیر در این عملیات به ١٠ فروند رسید.

بالگردهای جمعیت هلال‌احمر در طول این عملیات توانستند رکوردی کم‌نظیر از انتقال مصدومان به مراکز درمانی و انتقال اقلام امدادی به روستاهای دوردست از خود بر جای بگذارند.

در طول ١٣ روز این عملیات:  

٢٧٧ ساعت و ٢٧٢ سورتی پرواز انجام شد.

١٩٤ مصدوم به مراکز درمانی انتقال داده شدند.

٧٩٢ نفر از نیروهای امدادی به مناطق دوردست منتقل شدند.

١٢٩‌هزار کیلوگرم بار شامل انواع اقلام امدادی حمل شد.

درمان اضطراری

بزرگترین مشکل بعد از حوادث بزرگ، انتقال و درمان مصدومان است که در زلزله کرمانشاه رکورد کم‌نظیری در تاریخ حوادث ایران در این زمینه اتفاق افتاد که در کاهش آمار تلفات بسیار موثر بود.

در همین راستا:  

بیمارستان صحرایی (RDH ) هلال‌احمر ساعت ٧ صبح روز حادثه در سرپل ذهاب برپا شد و ارایه خدمات به مصدومان را آغاز کرد.

مصدومان از طریق آمبولانس‌ها و بالگردها به سرعت انتقال یافتند.

  پزشکان داوطلب فراخوان و به مناطق آسیب‌دیده اعزام شدند.

در طول عملیات تا دوماه پس از حادثه یک بیمارستان صحرایی (RDH) با ٩٠ نفر/روز، ١٢ درمانگاه اضطراری (BHCU) با ٢٢٥٠ نفر/روز و چهار مرکز خدمات توانبخشی با ١٢٠ نفر/روز و در مجموع با ٢٤٦٠ نفر/ روز نیرو به ارایه خدمات پرداختند.

در طول یک ماه پس از حادثه به ١٢٢١ نفر فوریت‌های درمانی، به ١٤٥٠١ نفر ویزیت پزشکی، به ٧٧٦١ نفر خدمات پرستاری، به ٢٠١٨ نفر خدمات زنان و مامایی و به ٧٩٧ نفر خدمات بهداشت روان ارایه شد.

خدمات توانبخشی و فیزیوتراپی بلافاصله در منطقه مهیا شد و به‌صورت ثابت و سیار ادامه یافت. در طول یک ماه اولیه به بیش از ٢٦٩٤ نفر خدمات فیزیوتراپی ارایه شد و ٦٤٠ نفر نیز از خدمات ارتوپدی فنی هلال‌احمر به‌صورت رایگان بهره بردند. علاوه بر این، تعدادی از مصدومان پیشرفته و ضایعه نخاعی به بیمارستان فوق تخصصی نورافشار در تهران منتقل شدند و به صورت رایگان درمان خود را ادامه دادند.

اسکان و اقلام اضطراری

اسکان اضطراری در چادر برعهده جمعیت هلال‌احمر است و از این‌رو اقدامات لازم در این‌خصوص با وجود مشکلات فراوان (نظیر دستبرد به انبارهای هلال‌احمر و غارت محموله‌های ارسال‌شده در مسیرهای مواصلاتی به‌دلیل عدم استقرار امنیت کافی در روزهای اولیه) به‌سرعت انجام شد.

در همین راستا:  

در حالی که طبق استاندارد برای ٣٣‌هزار خانوار موجود در منطقه حداکثر همین مقدار چادر می‌بایست توزیع می‌شد ولی به دلیل شرایط بحرانی منطقه و امنیت روانی مردم، در مجموع ٩٢٥٠٠ تخته چادر در منطقه توزیع شد.

پس از برطرف‌شدن اضطرار و پایان عملیات نجات، عملیات امدادی وارد فاز بعدی شد و توزیع اقلام ضروری دیگر جهت اسکان اضطراری سرعت بیشتری گرفت. در همین خصوص بیش از ٢٨٨‌هزار کیلوگرم نایلون جهت جلوگیری از آبگرفتگی، ٤٩‌هزار  چراغ والور، ٣٠٠‌هزار تخته پتو، ٦٣‌هزار تخته موکت، ٢٧‌هزار ست ظروف، ٤٩‌هزار ست بهداشتی، ٢١‌هزار گالن آب و بیش از ٤١‌هزار هیتر برقی در میان آسیب‌دیدگان طبق دفترچه‌های امدادی توزیع شد.

تغذیه اضطراری آسیب‌دیدگان طی دو مرحله صورت پذیرفت.

در همین راستا:  

در مرحله اول جیره ٧٢ ساعته بین آسیب‌دیدگان توزیع شد. این بسته‌های غذایی به تعداد ١١٢‌هزار بسته شامل نیازهای اولیه غذایی مثل نان، قند و شکر، برخی کنسروجات و... با توجه به حدود ٥٠‌هزار شناسنامه امدادی صادرشده، میان زلزله‌زدگان در شهرها و روستاهای مختلف توزیع شد.

در مرحله دوم بسته غذایی یک‌ماهه توزیع و با توجه به نیاز زلزله‌زدگان یک‌بار دیگر نیز تکرار شد. در مجموع بالغ بر ١٣٥‌هزار بسته غذایی یک‌ماهه شامل برنج، روغن، کنسروجات و ... میان زلزله‌زدگان توزیع شد.

در طول دو ماه نخست، ٥٠٠‌هزار بطری آب معدنی نیز از منابع جمعیت هلال‌احمر در میان زلزله‌زدگان توزیع شد.

خدمات روانی - اجتماعی

پس از رفع شرایط اضطراری و با توجه به تألمات روحی  و روانی در مناطق آسیب‌دیده، تیم‌های خدمات روانی - اجتماعی جمعیت هلال‌احمر با عنوان تیم‌های سحر از استان‌های مختلف وارد منطقه شدند و به ارایه خدمات مختلف به کودکان، زنان و اقشار آسیب‌پذیر پرداختند. ایجاد فضاهای دوستدار کودک، سرکشی به خانواده‌های متوفیان، برپایی خیمه‌های نماز، ارایه خدمات بهداشتی، ارایه آموزش‌ها و مشاوره‌های لازم، برپایی مراسم‌ ختم، عیادت از مجروحان، توزیع اسباب‌بازی و ... ازجمله برنامه‌های این تیم‌ها بود.

در همین راستا:  

٦٤ تیم از ٣١ استان شامل ٨٧٨ نفر به تدریج وارد شهرها و مناطق مختلف زلزله‌زده شدند.

این خدمات تا عید نوروز ادامه یافت و در مجموع بیش از ١٦٧‌هزار نفر از برنامه‌های مختلف بهره بردند.

کمک‌های مردمی

کمک‌های مردمی به هلال‌احمر در زلزله کرمانشاه بی‌سابقه بود و رکورد شکست.  درحالی‌که در زلزله مشابه قبلی (ورزقان، پنج‌سال پیش) مردم ۲۲‌میلیارد تومان به هلال‌احمر کمک کرده بودند، میزان کمک‌های مردمی در زلزله کرمانشاه به ٦٧‌میلیارد تومان رسید و این سوای٢٠‌هزار تن اقلام فیزیکی (به ارزش تقریبی ۷۰‌میلیارد تومان) بود که به شعب هلال‌احمر در سراسر کشور تحویل شد.

از همان ابتدای کار تصمیم گرفتیم تا ریالی از کمک‌های مردمی در مسیر خدمات امدادی هلال‌احمر مصرف نشود و مستقیم در اختیار آسیب‌دیدگان واقعی قرار گیرد. جمعیت هلال‌احمر در زلزله کرمانشاه از منابع داخلی خود بالغ بر ۲۵۰‌میلیارد تومان هزینه کرد، اما بدون آن‌که ریالی از کمک‌های مردمی را صرف فرآیندهای عملیاتی خود در منطقه زلزله‌زده کند، همه آنها را به تدریج در اختیار زلزله‌زدگان قرار داد.

در همین راستا:  

از این کمک‌ها در ماه‌های اولیه پس از حادثه ٥‌میلیون تومان در اختیار خانواده‌هایی قرار گرفت که عزیزی را از دست داده بودند. ٥‌میلیون تومان نیز نصیب خانواده‌هایی شد که تا ١٠ روز پس از زلزله فرزندشان متولد شده بود.

پس از تکمیل بانک اطلاعاتی خانه‌های تخریب‌شده توسط بنیاد مسکن و شناسایی سرپرستان خانوارها با کمک سازمان هدفمندی یارانه‌ها، فرصت برای کمک‌های دقیق‌تر به خانواده‌های زلزله‌زده مهیا شد.

بر این اساس: 

حدود ٢٩‌هزار خانه از نوع تخریبی یک و دو شناسایی شد که علی‌القاعده بیشترین آسیب را از این زلزله مصیبت‌بار دیده بودند. در اولین فرصت پیش از عید نوروز مبلغ سیصد‌هزار تومان از محل کمک‌های مردمی در اختیار ٢٩‌هزار خانواده زلزله‌زده قرار گرفت.

با شناسایی دقیق خانوارها، برای خرید سه قلم لوازم خانگی شامل کولر، یخچال و فرش مبلغ دو‌میلیون تومان در اردیبهشت‌ماه ٩٧ به حساب سرپرستان ٢٩‌هزار خانواده واریز شد.

گزارش مصرف این هزینه‌ها طی اطلاعیه‌های رسمی و برنامه‌های مختلف رسانه‌ای در اختیار عموم مردم قرار گرفت.