بازنشستگان «شهرداری ‎‌پرست»

۲۴شهریور امسال قانون منع بکارگیری بازنشستگان رسما ابلاغ شد که براساس متن آن باید کهنسالان و باتجربه‌ها میز و صندلی خود را به افراد تازه‌نفس واگذار می‌کردند، اما به نظر می‌رسد همچنان تعدادی از این مدیران حاضر به دل‌کندن از سمتشان نیستند. قانون جدید مجلس دهم البته در حوزه مدیریت شهری کلانشهرهای ایران منجر به تغییراتی بنیادی شد و دست‌کم کلید مدیریت پایتخت‌های سیاسی و مذهبی ایران را از شهرداران وقت گرفت و نیروهای تازه‌ای را جایگزین کرد.

هرچند که شهردار بازنشسته مشهد تنها چند ماه پس از این تغییر راهی وزارت نیرو و نشستن بر صندلی معاون این وزارتخانه در امور آب شد. «قاسم تقی‌زاده خامسی» و رفت‌و‌آمدش از شهرداری مشهد و وزارت نیرو، شاید نمادی از نحوه اجرای جسته‌و‌گریخته این قانون باشد. در شهرداری تهران اما با حدود ۶۵هزار پرسنل هم این قانون با کش‌وقوس‌های فراوانی همراه بود؛ در رأس این سازمان عریض و طویل، «محمدعلی افشانی» ۵۹ساله کلید پایتخت را به «پیروز حناچی» ۵۴ساله واگذار کرد، اما این به معنای اجرای تمام‌و‌کمال این قانون در مدیریت شهری پایتخت ایران نبود و همچنان بخشی از مدیریت این شهر دراختیار بازنشسته‌هاست تا جایی که شهردار کنونی تهران از حضور نزدیک به ۲۰۰ بازنشسته در برخی سازمان‌های زیرمجموعه شهرداری تهران می‌گوید.

«پیروز حناچی» همین هفته پیش و در پاسخ به پرسش «شهروند» درباره نحوه اجرای قانون منع‌ بکارگیری بازنشسته‌ها در مجموعه تحت‌ مدیریتش گفت:  «درباره بازنشسته‌ها همه تلاش ما این است که قانون اجرا شود، به‌هرحال وقتی شهردار تهران به خاطر این قانون جا‌به‌جا می‌شود، دیگر موجه نیست که برای دیگران اتفاق دیگری بیفتد. البته در برخی سازمان‌های شهرداری با موانعی مواجهیم.» بخش مهم سخنان حناچی اما به توضیح همین موانع برمی‌گردد: «به عنوان مثال سازمانی هست که در آن ۲۰۰ نفر بازنشسته می‌شوند و شهرداری باید به آنها حق بازنشستگی پرداخت کند که این خود مانعی برای اجرای این قانون است، اما به صورت کلی ما به دنبال اجرای این قانون در شهرداری هستیم.» این توضیح حناچی درحالی است که پیش از این معاون منابع انسانی شهرداری تهران گفته بود که «دیگر بازنشسته‌ای در شهرداری تهران وجود ندارد.»

قانون بازنشستگی چه می‌گوید؟

جلسه علنی سه‌‌شنبه، دوم مرداد همین امسال خانه ملت ایران یکی از روزهای تاریخی خود را تجربه کرد و موضوعی پرحاشیه پس از ماه‌ها به صحن علنی آمد و درنهایت هم پارلمان‌نشینان رأی به ممنوعیت بکارگیری بازنشستگان دادند. کمتر از دو هفته بعد و در ۱۷ مرداد شورای نگهبان هم کلیات این مصوبه مجلس را تأیید کرد، اما ایرادهایی را هم به جزییات آن وارد کرد و پس از اصلاح در بهارستان بار دیگر این مصوبه راهی شورای نگهبان شد. درنهایت روز ۲۱شهریور شورای نگهبان طرح اصلاح قانون منع بکارگیری بازنشستگان را تأیید کرد و سپس «علی لاریجانی» رئیس مجلس شورای اسلامی در ۲۴شهریور این قانون را برای اجرا  ابلاغ کرد.

این قانون یک ماده دارد که می‌گوید: «از تاریخ ابلاغ این قانون، بکارگیری افرادی که در اجرای قوانین و مقررات مربوطه بازنشسته یا بازخرید شده یا بشوند، در دستگاه‌‌های اجرایی موضوع ماده (٥) قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب ٠٨/٧/١٣٨٦ و کلیه دستگاه‌هایی که هر شکلی از بودجه عمومی کل کشور استفاده می‌کنند، ممنوع است.» این قانون همچنین ۵تبصره دارد و به‌طورکلی می‌گوید بازنشستگان باید ظرف ۶ماه محل کار خود را ترک کنند، هرچند چندین استثنا مانند «جانبازان بالای ٥٠ درصد، آزادگان بالای سه‌سال اسارت و فرزندان شهدا» را مطرح می‌کند. ابلاغ و اجرای قانون اما با بحث‌های حقوقی فراوانی هم روبه‌رو شد و شهرداران به راحتی حاضر به پایان فعالیت خود نمی‌شدند و معتقد بودند که شهرداری قانون مختص به خود را دارد. علاوه‌براین بعضی از مدیران میانی و کارمندان هم دست به تفسیرهای متفاوتی از این قانون زدند تا خود را از بین این ممنوعیت رها کنند. تمام این تلاش‌ها درحالی است که شرایط بازنشستگی اجباری در دو تبصره از ماده ١٠٣ مدیریت خدمات کشوری به‌طور شفاف بیان شده است.

تبصره دوم و سوم این ماده می‌گوید:  «دستگاه‌های اجرایی مکلفند کارمندانی که دارای ٣٠‌ سال سابقه خدمت برای مشاغل غیرتخصصی و ٦٠‌ سال سن و همچنین کارمندانی که دارای ٣٥‌سال سابقه خدمت برای مشاغل تخصصی و ٦٥‌ سال سن هستند را رأسا و بدون تقاضای کارمندان بازنشسته کنند. دستگاه‌های اجرایی موظفند کارمندانی را که دارای ٦٥‌ سال سن و حداقل ٢٥‌سال سابقه خدمت هستند را بازنشسته کنند. سقف سنی برای متصدیان مشاغل تخصصی ٧٠‌ سال است. کارمندان تخصصی یادشده که سابقه خدمت آنها کمتر از ٢٥‌ سال است، در صورتی که بیش از ٢٠‌ سال سابقه خدمت داشته باشند، می‌توانند تا رسیدن به ٢٥‌سال سابقه ادامه خدمت دهند و در غیر این صورت بازخرید می‌شوند.»

با وجود این شفافیت اما بحث‌های فراوانی در این چند ماه مطرح شد؛ هر چند که در حال حاضر دیگر تکلیف همه این تفسیرها مشخص شده و افرادی که کارکردنشان در دستگاه‌های اجرایی ممنوع است، تکلیف خود را می‌دانند اما گروهی همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند.

شهرداری تهران چند بازنشسته دارد؟

دقیق‌ترین پاسخ به این پرسش را معاون منابع انسانی شهرداری تهران در اختیار دارد اما او در این چند ماه چندان علاقه‌ای به شفافیت درباره این موضوع از خود نشان نداد. «ابراهیم شیخ» پیش از تصویب نهایی این قانون و در مرداد گفته بود که «عملیات شناسایی بازنشستگان شاغل انجام شده و اسامی آنها هم در دسترس است.» او اما از اعلام اسامی بازنشستگان شاغل و حتی ردیف شغلی آنها خودداری کرد و این روند را در ماه‌های بعد هم پی گرفت. البته در همان روزهای داغ بررسی این قانون، سخنگوی شورای شهر تهران آماری از بازنشستگان شهرداری اعلام کرد. «علی اعطا» در این‌باره گفته بود: «برکناری ٤٤ بازنشسته شاغل شهرداری حتمی و ادامه به کار ٤٧ نفر دیگر هم تابع شرایط خاص است.»

معاون منابع انسانی شهرداری تهران در آبان همین امسال از ممنوعیت فعالیت مدیران بازنشسته شهرداری در بازه زمانی مشخص‌شده خبر داد تا امید به اجرای دقیق این قانون در شهرداری افزایش یابد. شیخ در این‌باره و در پاسخ به این پرسش خبرگزاری مهر که وضع معاونان و مدیران بازنشسته شهرداری پس از ابلاغ قانون منع بکارگیری بازنشستگان به چه صورت است، گفته‌ بود: «در حال حاضر شهرداری، معاون بازنشسته‌ای که بازگشت به کار داشته باشد را ندارد و تمام مدیرانی که مشمول این قانون می‌شوند از تاریخی که در قانون ذکر شده از کار منفک می‌شوند و این موضوع را نیز به آنها اعلام کرده‌ایم. تعداد مدیران بازنشسته در شهرداری زیاد نیست و در این مدت در حال جابه‌جایی و تغییر مدیران بازنشسته بوده‌ایم.»

روند توضیحات شیخ در ماه‌های بعد هم ادامه پیدا کرد و او در یکی از آخرین سخنان خود درباره این قانون در آخرین روزهای بهمن امسال به ایسنا گفت که دیگر هیچ بازنشسته‌ای در شهرداری تهران نیست:   «مطلقاً هیچ بازنشسته‌ای در شهرداری تهران مشغول کار نیست و هیچ فردی که مشمول این قانون باشد را نداریم. این موضوع را بیش از چهاربار ظرف یک ‌سال گذشته بخشنامه کردم. در مورد افرادی هم که دوشغله بوده‌اند، اقدام و اعلام کردیم که اگر فردی در مجموعه دوشغله باشد و ما متوجه نشویم قطعاً مسئولیت این کار بر عهده فرد خواهد بود. به این ترتیب ما در شهرداری تهران با تمامی عنوان‌هایی همچون مدیران ساعتی و دوشغله برخورد کردیم و امروز چنین عنوان‌هایی نداریم.»

او البته در روزهای بعد هم بر این موضوع یعنی پایان فعالیت بازنشسته‌ها در شهردای تهران تأکید کرد و به‌ عنوان مثال به پایگاه خبری اسکان‌نیوز گفت: «مدیری که مشمول این قانون می‌شود در شهرداری نمانده است؛ در شهرداری تهران تمام کسانی که این قانون مشمولشان می‌شود، حکمشان خورده و تسویه‌حساب کرده و از شهرداری خداحافظی کرده‌اند.»

این توضیحات معاون منابع انسانی شهرداری تهران اما با واکنش‌های متفاوتی هم روبه‌رو شده و حتی بعضی کاربران شبکه‌های اجتماعی با نام‌بردن از تعدادی افراد بازنشسته که همچنان در شهرداری مشغول به فعالیتند، از او توضیح خواستند. یکی از پرتکرارترین نام‌ها در این زمینه مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهرداری تهران است که  با ٤٦‌ سال سابقه در شهرداری همچنان در رأس این سازمان مشغول به فعالیت است. 

توضیح حناچی درباره بازنشستگان: بودجه پرداخت پاداش نداریم

خلاف توضیحات ابراهیم شیخ در ماه‌های گذشته، شهردار تهران هفته پیش و در نخستین نشست خبری خود موضوع دیگری را مطرح کرد. «پیروز حناچی» در این‌باره و در پاسخ به «شهروند» نه ‌تنها حضور بازنشسته‌ها را رد نکرد، بلکه تعداد آنها را بسیار بالاتر از آمار مطرح‌شده در ماه‌های گذشته دانست. این سخنان حناچی تناقض آشکاری با توضیحات معاون منابع انسانی شهرداری تهران در ماه‌های گذشته دارد؛ آیا آن‌طور که معاون منابع انسانی می‌گوید پرونده بازنشسته‌ها در شهرداری تهران به سرانجام رسیده یا آن‌طور که شهردار می‌گوید در برخی سازمان‌ها نزدیک به ۲۰۰ بازنشسته به کار خود ادامه می‌دهند؟