بحران بيآبي همچنان بر تن نيمه‌جان اقتصاد ايران چنگ مي‌کشد؛ بحراني که بيش از ۵۰ سال به‌دليل سوءمديريت در تأمين و تخصيص منابع آبي در کشور ايجاد شد و حالا خسارت هنگفتي روي دست اقتصاد گذاشته است. بعد از آنکه مدت‌ها، بحران خشکسالي در کشور از سوي برخي مديران اين بخش انکار شد، حالا چند سالي مي‌شود که کارشناسان حوزه آب و محيط‌زيست به عناوين مختلف، هشدارهايي درباره تأثير اجراي سياست‌هاي غير‌کارشناسي، نادرست و نگران‌کننده‌شدن وضعيت بيآبي در کشور ميدهند.
ازدياد برداشت از منابع آب‌هاي زيرزميني، حفر چاه‌هاي غيرمجاز که بيشترين اخبار آن در دولت‌هاي نهم و دهم به گوش رسيد؛ همچنين هدررفتن بخش اعظمي از منابع آبي کشور در بخش کشاورزي به‌دليل بي‌توجهي به روش‌های نوين و صنعتي آبياري در اين بخش، مهم‌ترين هشدارها و انتقادهاي مطرح‌شده از سوي کارشناسان است. همچنان اخبار مختلف، خبر از پوچ‌شدن ميلياردها دلار اعتبار در صنعت فولاد و زيان چشمگير کشاورزي از فرط بيآبي ميدهند؛ چيزي نمانده تا خشکسالي، ريشه صنعت در ايران را بخشکاند. از‌سوي‌ديگر، با بحراني‌شدن وضعيت بيآبي در کشور، نشست‌هاي متعددي براي حل اين بحران با بهره‌گيري از نظرات کارشناسان و دست‌اندرکاران اين بخش برگزار شده است.
عصر روز پنجشنبه هم «همايش راهکارهاي بحران مديريتي آب» از سوي خانه معدن ايران و به همت حزب نداي ايرانيان در استان فارس برگزار شد. آسيب‌شناسي عواملي که در سال‌ها موجب شد بحران بيآبي در کشور از مرز بحران عبور کند، مهم‌ترين محور‌هاي مطرح‌شده در اين همايش بود.
انتقاد از سهل‌انگاري مديران حوزه آب کشور بود که گفته مي‌شود از ۵۰ سال گذشته تاکنون سبب تشديد وضعيت خشکسالي در ايران شده است؛ همچنين تأثير زيان‌بار خرج بي‌حساب و کتاب درآمدهاي بادآورده نفتي که سنگين‌ترين خسارت آن، بي‌توجهي به بهره‌وري در بخش‌هاي مختلف اقتصادي در کشور، در سال‌هاي گذشته تاکنون است، مواردي بود که به‌کرات بر آن تأکيد و مورد نقدوبررسي کارشناسان حاضر در اين همايش قرار گرفت.
بر‌اساس اين گزارش، رئيس خانه معدن ايران در اين همايش گفته است: «ميلياردها دلار براي راه‌اندازي واحدهاي بزرگ فولاد به سبب بيآبي از دست رفته است.» بر‌اساس اين گزارش، محمدرضا بهرامن در همايش راهکارهاي مديريتي بحران آب اظهار کرد: «امروز جهان با بحران آب درگير است و با توجه به کمبود آب، برنامه توسعه خود را تعريف مي‌کنند.» او با بيان اينکه بحران آب امروز کشور ما حاصل ۵۰ سال سهل‌انگاري مديران است، تصريح کرد: «درآمدهاي بادآورده نفتي، ما را تن‌پرور بار آورد و فراموش کرديم حاصل کار خود را در بهره‌وري و قيمت تمام‌شده هر بخش بسنجيم و مردم هم به سبب همين رويکرد نفتي، همواره خود را طلبکار حاکميت تصور کرده‌اند و نتيجه اين شده که نسل‌هاي آينده بايد تقاص بي‌کفايتي ما را پس بدهند.» بهرامن ادامه داد: «لازم است کميته يا دبيرخانه بحران آب براي مطالبه‌گري تشکيل‌شده و در تمام کشور، اقدامات مديران از نظر تأثير بر بحران آب را رصد کند.»
او بيان کرد: «بخش کشاورزي در کشور، ۱۳ درصد «جي‌دي‌پي» کشور را به خود اختصاص مي‌دهد اما ۹۰ درصد آب کشور را مي‌بلعد و در‌واقع، همان کشاورزان به سبب برنامه‌نداشتن بيکار مي‌شوند و هجوم به حاشيه شهرها را به سبب بيآبي شاهد هستيم.» بهرامن تصريح کرد: «اين کشاورزان، اشتغال خود را از دست داده‌اند چون ما مديريت نکرده‌ايم و امروز، جامعه ما کمبود مديريت کيفي دارد که اگر این مديريت را داشتيم، نبايد حاصل کارهاي ما با اين منابع سرزميني و درآمدهاي خدادادي همچنان با اين همه مشکل روبه‌رو بود.» او ابراز کرد: «ما برنامه‌هاي استراتژيک تعريف مي‌کنيم اما هر بخش، اسناد جداگانه‌ای دارد و اين برنامه‌ها در مسئله آب لحاظ نشده است.»
بهرامن با اشاره به هدف‌گذاري توليد ۵۵ ميليون تن فولاد گفت: «هشت طرح بزرگ فولادي در برنامه کشور داشته‌ايم که امروز فقط دو مورد آن کارايي دارد و بقيه، ميلياردها دلار پول را بر باد داده‌اند چون آبي براي کارکردن آنها وجود ندارد و وقتي به شيوه اتخاذ اين تصميمات نگاه مي‌کنيم، تلاش براي راضي‌کردن مناطق و استان‌ها، عامل آن بوده است.» او متذکر شد: «فولاد مبارکه اصفهان بنا بود در بندرعباس احداث شود اما به سبب اصرار مديران، به مبارکه آمد و آنجا را دچار بحران آب کرد.» بهرامن ادامه داد: «اين ذهنيت که گمان مي‌کنيم پس از نابودکردن منابع آبي مي‌توانيم با آب مجازي يا انتقال آب، مشکل را حل کنيم، تصوري باطل است مگر آنکه بتوانيم کشوري را بخريم و آب آن را به خود اختصاص دهيم.» اين فعال صنعت و معدن اظهار کرد: «زماني همدان خوش‌آب‌وهوا بود، تهران به سمت شاهرود آب‌وهواي عالي داشت و شيراز به شهر گل و بلبل معروف بود اما امروز، اثري از آن باقي نمانده است.»
او بیان کرد: «در برنامه هشتم، عمده رشد متوجه بخش صنعت شده که صنعت بدون نگاه به مسائل استراتژيک آب کشور نبايد به سمت تحقق اين برنامه برود که اگر برود، فقط در کوتاه‌مدت، نتايجي به دست مي‌آيد و در بلندمدت، بيآبي صنايع ايجادشده را متوقف مي‌کند.» بهرامن توليد برنج در استان فارس را مايه افتخار ندانست و گفت: «خانه معدن ايران و اتاق، يک برنامه راهبردي را با مجموعه آب کشور بر‌اساس آمايش سرزمين و هدف‌گذاري صنعت تدوين خواهد کرد.» او در پايان گفت: «همه ما در بحث آب مسئوليت داريم و حفظ منابع ملي کشور بايد در صدر برنامه‌هاي صنعتي و کشاورزي ما قرار بگيرد.»
چند ماهي است مسئولان حوزه آبي بيش از هر زمان ديگري براي حل بحران خشکسالي در کشور به تکاپو افتاده‌اند. همچنين که مديرعامل شرکت مديريت منابع آب ايران از پيشرفت ۶۹ درصدي طرح احيا و تعادل‌بخشي و کنترل برداشت ۶۹۰ ميليون مترمکعب از آب‌هاي زيرزميني از آغاز امسال تاکنون، با وجود تخصيص‌نيافتن اعتبار اين طرح خبر داده است. آن‌طور که ايرنا گزارش داده است، طرح احيا و تعادل‌بخشي آب‌هاي زيرزميني با توجه به مصوبه شوراي‌عالي آب، اقدام مشترک وزارتخانه‌هاي کشور، جهاد کشاورزي، راه و شهرسازي، صنعت، معدن و تجارت و سازمان برنامه‌وبودجه کشور را نياز دارد که به همراه وزارت نيرو بايد براي مديريت مصرف آب پياده شود. گفته مي‌شود بر‌اساس اين طرح، پارسال ۴۷۵ ميليون مترمکعب اضافه برداشت از منابع آب زيرزميني کنترل شد و در چهار سال آينده، پنج ميليارد و ۷۰۰ ميليون مترمکعب و پس از ۲۰ سال، ۱۱۰ ميليارد مترمکعب اضافه برداشت از منابع آب زيرزميني کنترل مي‌شود.
محمدرضا حاج‌رسوليها دراين‌باره گفته است: «با همراهي قوه‌قضائيه، اينک پُرکردن و بستن چاه‌هاي غيرمجاز از سرعت خوبي برخوردار شده و از سالانه چهار هزار حلقه چاه، به بيش از ۱۰ هزار حلقه از آغاز امسال تاکنون رسيده است.» به گفته اين مسئول، اين آمار در هم‌‌سنجي با بيش از ۳۰۰ هزار حلقه چاه غيرمجاز در سراسر کشور ناچيز است و در صورت همراهي ساير سازمان‌ها و متوليان امر مي‌توان با سرعت بيشتري به پيشبرد طرح و جلوگيري از برداشت‌هاي غيرمجاز پرداخت. او بيان کرد: در اين موضوع بايد به مسئله اشتغال، بيکاري و معيشت افراد و خانواده‌هايي توجه کرد که بيش از اندازه از چاه‌هاي مجاز استفاده مي‌کنند و با ظرافت خاصي به حل مشکل پرداخت.
حاج‌رسوليها گفت: با وجود تخصيص‌نيافتن اعتبار چهار هزار ميليارد ريالي، امسال براي طرح احيا و تعادل‌بخشي آب‌هاي زيرزميني، از نظر عملکرد به ۳۵ تا ۴۰ درصد اهداف مربوط به پرسازي چاه‌هاي غيرمجاز و نصب کنتورهاي حجمي و هوشمند دست يافته‌ايم. او يادآوري کرد: در پنج تا ۶ ماه گذشته، اين مهم با بخشي از اعتبار پارسال و منابع داخلي شرکت‌ها پيش رفته است. به گفته او، تداوم فعاليت گروه‌هاي گشت و بازرسي براي شناسايي چاه‌هاي غيرمجاز و ساير برنامه‌هاي اين طرح، بسيار مهم است اما در زمينه پرداخت حقوق آنان مشکلاتي وجود دارد.
- 16
- 2
