رونق بوم گردی، محصول دولت روحانی

 خانه بوی کاهگل نم کشیده می‌دهد. صدای فواره حوض حیاط را پر کرده است. تخت‌ها با حصیر بافی دستبافت پوشیده شده و دیوارها را پارچه‌های قدیمی‌زینت بخشیده است. برای مهمانان گرمک و فالوده می‌آورند و اهالی لباس سنتی شهر را بر تن دارد. این نمایی از یک اقامتگاه بوم گردی است. نمایی که می‌تواند تمام جزییاتش متفاوت باشد و تصویری را بسازد که کسی فکرش را نمی‌کرده. بوم گردی حالا واژه شناخته شده ای در صنعت گردشگری کشور است. 

اقامتگاه‌های بوم گردی امکان تازه ای در صنعت گردشگری کشور هستند. اقامتگاه‌هایی که بار نبود هتل‌هایی مناسب را به دوش می‌کشیدند حالا مخاطبان پر و پا قرصی دارند که آن‌ها را به هتل‌های ۵ ستاره ترجیح می‌دهد. این اقامتگاه‌ها اما امکانی برای اشتغالزایی نیز فراهم کرده اند. حالا همه استان‌ها در کنار برنامه توسعه زیرساخت‌های گردشگری به دنبال احداث اقامتگاه‌های بیشتر نیز هستند. از سوی دیگر برخی اقامتگاه‌های بوم‌گردی به مهاجرت معکوس منجر شده‌اند. در شهر مثل اصفهک که از زلزله ۳۰ سال پیش تاکنون بدون سکنه بوده، اقامتگاه بوم گردی احداث شده که زمینه برگشت جمعیت را فراهم کرده است.

سفر به فرهنگ هر منطقه

خانه‌های بوم گردی فضایی را برای گردشگران داخلی به وجود می‌آورند که حس خاطره انگیزی دارد. حسی که در زندگی‌های شهری امروزه فراموش شده و می‌تواند به دل و جان گردشگران بنشیند. بوم گردی‌ها گویی قدم گذاشتن به دالان تاریخ و فرهنگ هر خطه است.اقامتگاه‌هایی که هر کدام با توجه به شرایط فرهنگی و تاریخی منطقه شکل می‌گیرند. در کاشان شما پا به خانه‌هایی خواهید گذاشت که با سبک گودال باغچه ساخته شده‌اند و حوض آبی میان حیاطشان خودنمایی می‌کند. در خطه گیلان پا به خانه‌هایی می‌گذارید که تمامش از چوب ساخته شده است. در کرمان و سیستان و بلوچستان اقامتگاه‌های بوم گردی وجود دارد که کپر هستند. ساختار معماری عجیب که حالا جاذبه گردشگری است. در خوزستان موضیف عرب‌ها تبدیل به اقامتگاه بوم گردی شده. عشایر با سیاه‌چادرهایشان و برخی با خانه‌های ساده روستاییشان پا در مسیری گذاشته اند که نتیجه‌اش برای گردشگران مناسب است.

**توسعه گردشگری

اقامتگاه‌های بوم گردی در اوایل دولت حسن روحانی، موضوع تازه ای به حساب می‌آمدند و حتی در مسیر آنها سنگ اندازی می‌شد. اما کمتر‌از یک‌سال بعد این اقامتگاه‌ها ظرفیت خود را نشان دادند و حالا استان‌ها برای گسترش تعداد بوم‌گردی‌های خود با یکدیگر مسابقه گذاشته اند. خانه‌های بوم‌گردی از جمله اقامتگاه‌های بومی‌‌در حال توسعه هستند چرا که هر روز به تعداد مخاطبان این اقامتگاه‌ها افزوده می‌شود. شاید یکی از شهرهایی که اولین بوم‌گردی‌ها در آن اتفاق افتاد را استان اصفهان و روستای گرمه و کاشان بتوان نام برد. به خصوص در کاشان که خانه‌های تاریخی زیادی ایجاد شده و صاحبان آن‌ها با مرمت خانه‌ها اقدام به پذیرش مهمان می‌کنند. در شهر کاشان خانه‌های تاریخی زیادی به اقامتگاه سنتی تبدیل شده اند با کیفیت و قیمت‌های متفاوت. در شهر یزد نیز می‌توان خانه‌های خشتی زیادی را دید که از این راه پیروی می‌کنند. این اقامتگاه‌های بوم گردی زیر نظر سازمان میراث فرهنگی بوده و اماکن نیز بر آنها نظارت دارد با این وجود در این خانه‌ها می‌توان با غذاهای محلی پذیرایی شد و در یک خانه با قدمت تاریخی شب را گذراند در بسیاری از اوقات در این اقامتگاه‌ها آداب و رسوم محلی نیز اجرا می‌شود مانند مراسم شب یلدا و یا نوروز. به همین دلیل در این ایام معمولا اقامتگاه‌های بومی‌‌پر از مسافر است. در این خانه‌ها اگرچه مسافران کنار یکدیگر غذا می‌خورند اما هر یک اتاق مجزا دارند آن هم با کیفیت‌های متفاوت. به عنوان مثال ممکن است در یک اقامتگاه هر اتاق دارای تخت باشد اما در اقامتگاه دیگر مسافران شب را زیر کرسی صبح کنند.

**اقامت مورد علاقه خارجی‌ها

بخشی از گردشگران خارجی که به ایران می‌آیند، به دنبال اقامت در هتل‌های پرستاره نیستند. آنها در سفرهای دیگرشان دسترسی به هتل‌هایی دارند که نمونه اش هرگز در ایران ساخته نشده است. هر چند هتل‌های ۵ ستاره هم مخاطبان خارجی خود را دارد، اما بخشی از گردشگران خارجی کشور به دنبال تجربه نزدیک مفهوم و فرهنگ ایران هستند. اقامتگاه‌ها بوم گردی امکان مناسبی برای این تجربه هستند و به همین دلیل بخش مهمی‌از مخاطبان اقامتگاه‌های بوم گردی را گردشگران خارجی تشکیل می‌دهند. گردشگرانی که به ایران می‌آیند تا به جز موزه‌ها و اماکن تاریخی با فرهنگ ایران نیز آشنا شوند. فرهنگی که اقامتگاه‌ها با لباس‌های سنتی، سبک معماری، پاسداشت آداب و رسوم و بسیاری از گوشه‌های کمتر دیده شده به نمایش گذاشته می‌شود.

**قصه گویی بوم گردی‌ها

در یک اقامتگاه دیگر مسافران در اتاق‌هایی با تزئینات قدیمی‌حضور پیدا کنند و در اقامتگاه دیگر اتاق فاقد تزئینات باشد با این وجود همه آن‌ها تجربه‌های دلچسبی را از یک زندگی سنتی خواهند داشت به خصوص اگر مالکان این خانه‌ها به معرفی سبک زندگی مردم آن محل و روستا نیز اهمیت داده و این سبک زندگی را به مسافران خود یاد دهند. با اجرای اداب و رسوم، پوشیدن لباس محلی، ارائه غذای محلی و یا در اختیار قرار دادن وسایل زندگی قدیمی. 

معمولا نرخ اقامت در این خانه‌ها بستگی به نوع خدمات ارائه شده دارد و گاهی از ۵۰ هزار تومان تا ۲۰۰ هزار تومان متفاوت است با این وجود تعیین نرخ این واحدهای اقامتی طبق عرضه و تقاضا و البته نظارت سازمان میراث فرهنگی انجام می‌شود. گاهی در یک روستا تقاضا برای حضور در یک خانه بومی‌‌زیاد و در روستای دیگر به دلیل ناشناخته بودن کم است مالک نیز تصمیم می‌گیرد که چه زمانی قیمت را پایین و چه زمانی بالا ببرد.

**بیش از ۵۰۰ اقامتگاه بوم گردی

بهمن نامورمطلق، معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی درباره اقامتگاه‌های بوم گردی می‌گوید: «خانه‌های بوم‌گردی برای کشور دارای امتیازات و ثمرات گوناگونی بوده و موجب حفظ هویت بومی‌هر منطقه که در حال انقراض است، می‌شود.توجه به بوم‌گردی علاوه بر خروج هویت هر منطقه از انقراض و نیز در مسیر توسعه قرار گرفتن، از مهاجرت بی‌رویه به شهرها جلوگیری خواهد کرد.»

نامورمطلق اشتغال، جذب گردشگر و رشد صنایع بومی‌را از دیگر ثمرات توجه به بوم‌گردی می‌داند و می‌گوید: « طی ۴ سال اخیر رشد توسعه بوم‌گردی ایران در دنیا بیشتر شده؛ به نحوی که در حال حاضر ۵٠٠ خانه بوم‌گردی در کشور وجود دارد و این تعداد خانه بوم‌گردی رو به افزایش است.در کنار گردشگری طبیعی، گردشگری سلامت، گردشگری فرهنگی که از نوع گردشگری مردم‌شناختی است و گردشگری بوم‌گردی نیز در حال توسعه است.»

نامور مطلق با اشاره به این که بوم‌گردی امکان ارتباط مستقیم و رودررو را به مردم می‌دهد، اضافه می‌کند: « این امر نقش موثری در نزدیکی مردم به یکدیگر به دور از فضای مجازی داشته و با تثبیت ساکنان روستا، از تمرکززدایی سرمایه در یک منطقه جلوگیری کرده و در رفع محرومیت‌زدایی امتیاز بزرگی خواهد بود. در حوزه حفظ خانه‌های تاریخی و توسعه کارگاه‌ها و مراکز گردشگری تسهیلات لازم به متقاضیان ارائه می‌شود. در حال حاضر در بحث خانه‌های بوم‌گردی از سال‌های اخیر متقاضیانی که آماده‌سازی انجام دهند از طریق صندوق کارآفرینی ١۰۰ میلیون تومان تسهیلات پرداخت می‌شود و حمایت این خانه‌های بوم‌گردی را در برنامه سازمان داریم.»

**اقامتگاه‌ها به مراقبت نیاز دارند

مسابقه احداث اقامتگاه‌های بوم گردی با افزایش اقبال گردشگری کشور هر روز سرعت بیشتری می‌گیرد. در این میان اما نباید کیفیت اقامتگاه‌ها فدای این گسترش افسار گسیخته شود. نهاد نظارتی مثل سازمان میراث فرهنگی باید نظارت بیشتری بر احداث اقامتگاه بوم گردی داشته باشند. در برخی مناطق کشور این روزها اقامتگاه‌های بوم‌گردی احداث می‌شود که فرقی با خانه مسافرها ندارد. خانه‌های بوم گردی برای تاسیس یک سری قوانینی دارند که باید همیشه پایبند به آن‌ها باشند بنابراین نمی‌توان هر اقامتگاه سنتی را اقامتگاه بومی‌‌دانست مانند برخی از هتلهای سنتی که سعی دارند نام اقامتگاه بومی‌‌را بر خود بگذارند.