روز گذشته موضوعي عجيب از سوي يكي از نمايندگان مجلس مطرح شد. نماینده مردم شهرستان‌های فردوس، سرایان، بشرویه و طبس در مجلس گفته تأمین آب خراسان‌جنوبی از افغانستان در دستور کار است. به گفته محمدرضا امیرحسنخانی: «فاز مطالعات صفر انتقال آب از افغانستان به ایران و خراسان‌جنوبی هم به پایان رسیده و به‌زودی جلسه‌ای با وزیر امور خارجه برگزار و موضوع انتقال آب از کشور افغانستان به خراسان‌جنوبی را نهایی خواهیم کرد».
گفته اين نماينده مجلس در حالي مطرح مي‌شود كه در‌حال‌حاضر دو رودخانه مرزي هيرمند و هريرود بين ايران و افغانستان مشترك است. اكنون ايران بر سر رودخانه مرزي هيرمند، پشتوانه قرارداد ١٣٥١ را دارد؛ اما درباره رودخانه مشترك مرزي هريرود، هرچند قراردادي بين ايران و افغانستان وجود ندارد؛ اما طبق قوانين بين‌المللي، ايران حقابه طبيعي و عرفي دارد.
بنابراين افغانستان ملزم به تأمين حقابه طبيعي، قانوني و عرفي ايران است. همچنين بر اساس ماده ٧ كنوانسيون ١٩٩٧ سازمان ملل درباره استفاده غیرکشتی‌رانی از آبراه‌هاي بین‌المللی كه به‌عنوان يك اصل و قانون عرفي پذيرفته شده است، كشورهاي بالادست، در صورتي مجاز به بهره‌برداري از منابع آبي مشترك بين‌المللي هستند كه باعث آسيب‌رساني جدي به كشورهاي پايين‌دست نشوند.
بنابراين بهره‌برداري از اين منابع بايد حتما بر اساس اين اصل در نظر گرفته شود و اين اصل بايد به صورت جدي در بهره‌برداري از رودخانه‌هاي شرق كشور از سوی افغانستان در مذاكرات لحاظ شود. در چنين شرايطي كه قوانين بين‌المللي حقابه ايران از اين دو رودخانه را تأييد مي‌كند، مشخص نيست چرا تمركز به‌جاي گرفتن حقابه طبيعي و قانوني ايران، روي مسئله واردات آب و وابستگي آبي در شرق كشور كه وابستگي جدي امنيت ملي را به دنبال خواهد داشت، است.
حال سؤال اين است كه قبل یا به موازات این پروژه‌ها و مطالعات مکرر درباره انتقال و واردات آب از افغانستان، چه مطالعات و اقداماتی برای افزایش تعامل و همکاری با افغانستان بر محور دیپلماسی آب برای کسب و دسترسی به حقابه طبیعی و عرفی ایران از رودخانه هريرود صورت گرفته است؟ تلاش‌هاي «شرق» براي دسترسي به اين نماينده مجلس براي يافتن پاسخ برای اين پرسش بي‌نتيجه ماند.
بااين‌حال افضلي، ديگر نماينده خراسان جنوبي و نايب‌رئيس دوم کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی، با اظهار بي‌اطلاعي از طرح چنين موضوعي، مي‌گويد: «اين موضوع در كميسيون مطرح نشده است. شايد آقاي امير حسنخاني با استاندار جايي رفتند و اين مسئله آنجا مطرح شده است».
نايب رئيس دوم کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی و نماينده نهبندان با اشاره به اينكه ما بر سر رودخانه هيرمند، حقابه داريم و به نظر مي‌رسد نيازي به واردات آب نداريم، ادامه مي‌دهد: در‌حال‌حاضر، چاه‌نيمه‌هاي زابل از حقابه ايران از هيرمند پر مي‌شود و بايد مذاكراتي را براي افزايش اين حقابه با افغانستان دنبال كنيم. به گفته او، رضا اردكانيان، وزير نيرو، با حضور در كميسيون كشاورزي، آب و منابع طبيعي، از مذاكره با افغانستان ازسوي وزارت امور خارجه براي افزايش سهم ايران سخن به ميان آورده است كه اين تلاش‌ها ادامه دارد.اين نماينده در پاسخ به اینکه موضوع واردات آب كه ازسوي ديگر نماينده مجلس مطرح شده است، از كجا آب مي‌خورد، مي‌گويد: اين را باید از خودشان پرسيد، كاملا بي‌اطلاعم.
آنچه در گفت‌وگو با وزير نيرو مطرح شده است، صرفا انتقال آب از عمان به استان‌هاي شرق كشور بوده و نه چيز ديگري. بااين‌حال، اين نماينده معتقد است اگر بتوانيم با ارقام كمتري، واردات با انتقال آب داشته باشيم، مي‌توانيم به آن به‌عنوان يك آپشن فكر كنيم. او مي‌گويد: اكنون براي انتقال حدود ٦٠٠ميليون مترمكعب آب از درياي عمان به استان‌هاي شرقي، شش‌ميليارددلار، تقریبا معادل دوهزار و ٥٠٠ميليارد تومان مطرح شده است كه رقم كمي نيست.
بنابراين اگر آب ارزان هم در قسمت‌هاي مرزي داشته باشيم، مي‌توانيم به خريد آن فكر كنيم. براساس شنيده‌ها، پيش‌تر زمزمه‌هايي از واردات آب از افغانستان مطرح شده بود، اما ابعاد امنيتي و سياسي آن، موجب شد تا صريحا اعلام نشود. حال سخن اين نماينده مجلس تا چه اندازه مي‌تواند در راستاي سياست‌هاي كلان كشور در اين زمينه باشد؟ پرسشي است كه اين نماينده بايد به آن پاسخ دهد.
- 19
- 1
