انگیزه ایرانیان برای سفر به ترکیه

براساس آخرین گزارش وزارت گردشگری ترکیه، تعداد ایرانیان بازدیدکننده از این کشور در ماه اکتبر سال ۲۰۱۷ میلادی به ۲۲۲ هزار و ۳۵۶ نفر رسید و در مجموع طی ۱۰ ماه نخست سال‌جاری میلادی از مرز ۱/ ۲ میلیون نفر گذشت. بر مبنای این گزارش، تعداد ایرانیان بازدیدکننده از این کشور تنها در ماه اکتبر افزایش تقریبا ۸۶ هزار نفری یعنی ۶۷ درصدی نسبت به اکتبر سال ۲۰۱۶ داشته و در مدت ۱۰ ماه نخست سال ۲۰۱۷ نیز تعداد اتباع ایرانی که از ترکیه دیدن کرده‌اند، با رشد ۴۷ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته، از حدود یک میلیون و ۴۴۱ هزار و ۴۶۸ نفر به ۲ میلیون و ۱۱۸ هزار و ۲۶۳ نفر رسیده است. همچنین ایران با فرستادن این حجم از گردشگر، پس از روسیه و آلمان به سومین مبدا مهم گردشگری ترکیه تبدیل شده و پس از آن نیز گرجستان و بریتانیا‌ قرار دارند.

در مجموع، ترکیه در ماه اکتبر سال جاری شاهد ورود تقریبا ۳ میلیون گردشگر بوده که نسبت به ماه مشابه سال ۲۰۱۶ افزایش ۵۴۳ هزار نفری داشته است. همچنین، این کشور در ۱۰ ماه نخست سال ۲۰۱۷ پذیرای حدود ۲۹ میلیون گردشگر خارجی به این کشور بوده که نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۶ افزایش ۳۶/ ۶ میلیون نفری نشان می‌دهد. با این حال ترکیه در اکتبر سال ۲۰۱۵ حدود ۳/ ۳ میلیون گردشگر و در مجموع ۱۰ ماه ژانویه تا اکتبر ۳۳ میلیون نفر گردشگر جذب کرده بود و به این ترتیب با وجود این رشد قابل‌توجه هنوز به اوج گردشگری خود در سال ۲۰۱۵ دست نیافته است.

با توجه به آنچه گفته شد، ایران در ماه اکتبر حدود ۴۳/ ۷ درصد از گردشگران ترکیه و در مجموع ۱۰ ماه ژانویه تا اکتبر سال ۲۰۱۷ حدود ۲۹/ ۷ درصد از کل گردشگران این کشور را به خود اختصاص داده است. اکنون و با توجه به این رکوردشکنی در سفرهای خارجی ایرانیان به‌ویژه به ترکیه، ارائه پاسخی در مورد اینکه چرا ایرانیان تا این میزان دست به این سفرها می‌زنند، بسیار ضروری است. به راستی انگیزه ایرانیان در سفر به ترکیه چیست که تا این مقدار موجب هدررفت منابع ارزی کشور می‌شود و سفرهای داخلی نمی‌تواند جایگزین مناسبی برای آن شود؟

چرا ترکیه؟

در یکی از مطالعاتی که از سوی استادان دانشگاه‌های ترکیه در آنکارا و با مشارکت برخی استادان دانشگاه‌های غربی از جمله دانشگاه‌های ولورهمپتون و فلوریدای مرکزی انجام شده، انگیزه‌های ایرانیان از سفر به ترکیه و میزان رضایت آنان از تورهای این کشور مورد بررسی قرار گرفته است. این مطالعه که در سال ۲۰۱۷ انجام شده، از گردشگران ایرانی وارد شده به آنتالیا نظرسنجی کرده است. نتایج این تحقیقات حاکی از این است که تفریحات، مقصدی جذاب بودن برای سفر خانوادگی، آب و هوا، منابع فرهنگی و کیفیت هتل‌های تفریح‌گاه‌های این کشور مهم‌ترین عواملی هستند که گردشگران ایرانی برای سفر به ترکیه مورد توجه قرار می‌دهند.

همچنین از عوامل انتخاب تورهای این کشور، برنامه و زمان‌بندی از پیش‌ تعیین‌شده، کیفیت خدمات ارائه‌شده، قیمت و حذف هزینه‌های زاید از سوی این تورها و طرحان آنها است.این تحقیق حاکی از این است که تورهای ترکیه در مجموع از اقبال و سطح رضایت خوبی در میان گردشگران ایرانی مورد مطالعه، برخوردار بوده‌اند. با این حال به‌نظر می‌رسد تفاوت‌هایی از نظر سن و جنسیت در میزان رضایت و انتخاب عوامل تاثیرگذار نقش داشته است. براساس این مطالعه، ازآنجا که ایران به یکی از مهم‌ترین تامین‌کنندگان درآمدهای ارزی گردشگری ترکیه تبدیل شده، ارائه تورهای ارزان و متنوع با هدف جذب تعداد فزاینده گردشگران ایرانی مورد توجه فعالان گردشگری ترکیه قرار گرفته است.

مقاصد جذاب برای ایرانیان شهرهای آنتالیا، بدروم، کوش‌آداسی و مرمره هستند که ویژگی آنها داشتن آفتاب، ساحل و تفریح‌گاه‌ است. از نظر توزیع جنسیتی مسافران، مردان بیشتر بوده‌اند و همچنین از نظر محدوده سنی مسافران ایرانی ترکیه، بیشترین گردشگران به ترتیب متعلق به گروه سنی ۲۹-۲۰ سال با ۴/ ۳۰ درصد، ۳۹-۳۰ سال با ۳/ ۲۶ درصد و ۴۹-۴۰ سال با ۵/ ۱۶ درصد بوده‌اند. این در حالی است که گروه سنی ۵۹-۵۰ سال با ۵/ ۱۰درصد و مسافران ۶۵ ساله و بیشتر با ۵/ ۴درصد کمترین سهم را داشته‌اند. با در نظر گرفتن سطح تحصیلات، ۳۱ درصد از مخاطبان ایرانی این تحقیق اعلام کرده بودند که تحصیلات دیپلم و متوسطه، ۳/ ۳۱ درصد تحصیلات دانشگاهی فوق دیپلم و کارشناسی و ۲/ ۱۴درصد نیز تحصیلات تکمیلی داشته‌اند.

علاوه بر این، ۴/ ۵۳ درصد از مخاطبان خانواده‌هایی بودند که با خود فرزند نیز همراه داشتند.از نظر عوامل مهم بازدید از ترکیه، ۲/ ۵۷ درصد از مخاطبان اعلام کرده بودند تفریحات و آرامش نخستین دلیل آنها بوده است. پس از این عامل، مطلوب بودن این مقصد برای سفرهای خانوادگی قرار داشت. آب و هوای خوب و منابع فرهنگی نیز در رده‌های بعدی جای گرفتند. این تحقیق نشان می‌دهد انتخاب ترکیه برای سفر تنها به یک دلیل انجام نمی‌شود، بلکه ترکیبی از عوامل فوق است.

«خرید» در اولویت

علاوه بر این، تحقیق مذکور برخی موارد از جمله فعالیت‌های گردشگران را مورد بررسی قرار داده است. در میان فعالیت‌ها، خرید کردن مهم‌ترین فعالیتی بود که ۷۲ درصد از گردشگران ایرانی به آن اشاره کرده بودند و پس از آن نیز تورهای طبیعت با ۳/ ۴۲ درصد در رده بعدی فعالیت‌ها قرار می‌گرفت. پس از این موارد، تورهای تفریحی با ۱/ ۳۱ درصد، تورها به مقاصد مکان‌های تاریخی با ۷/ ۲۸ درصد و فعالیت‌های ورزشی با ۹/ ۱۴درصد قرار داشتند. افزون بر این موارد، ۹/ ۸ درصد از مخاطبان نیز در هیچ یک از فعالیت‌های بالا شرکت نکرده بودند.

همچنین هر یک از مصاحبه‌شوندگان این تحقیق اظهار کرده بودند که حدود ۲ هزار یورو صرف چنین فعالیت‌هایی کرده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد خرید کردن در ترکیه یکی از موارد بسیار محبوب برای گردشگران ایرانی محسوب می‌شود و هزینه نسبتا زیادی نیز به آن تعلق می‌گیرد.  برخی تحقیقاتی که پیش از این در ترکیه انجام گرفته بودند نیز نشان می‌دهند خرید کردن اغلب یکی از موارد اساسی است که گردشگران ایرانی را به این کشور می‌کشاند و همچنین یکی از فعالیت‌های مهم گردشگران ایرانی نیز به‌شمار می‌رود.

عوامل استقبال از تورها

از سوی دیگر در مورد انتخاب تورها، مصاحبه‌شوندگان مهم ترین عامل را مشخص بودن برنامه تعطیلات اعلام کرده‌اند و پس از آن نیز به ترتیب اهمیت حذف مخارج اضافی، کیفیت خدمات، قیمت مناسب، عدم نیاز به نظارت بر مخارج و امکان اقامت طولانی‌تر را برشمرده‌اند. براساس یافته‌های این تحقیق، توریست‌های ایرانی که بیش از ۵۰ سال سن داشتند، از کیفیت خدمات ارائه‌شده از سوی تورها راضی‌تر از جوان‌ترها بودند. همچنین این تحقیقات گویای آن است که مصاحبه‌شوندگان این تحقیق عموما از تحصیلکردگان و بیشتر زوج‌های جوانی بودند که در دهه ۲۰ و ۳۰ سالگی خود قرار داشتند. در این مطالعه نتیجه گرفته شده که اگرچه جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی ترکیه برای گردشگران بین‌المللی از اهمیت زیادی برخوردار است، اما به نسبت برای توریست‌های ایرانی اهمیتی اندک دارد.

نتایج این گزارش، یادآور می‌شود یکی از مواردی که عملا برای توریست‌های ایرانی جذابیت زیادی دارد، آزاد بودن برخی محیط‌های اجتماعی است که منجر به استفاده آنها از توریسم ساحلی و حضور در برخی رویدادهای فرهنگی مانند کنسرت‌ها می‌شود. نزدیکی جغرافیایی به ایران و عدم نیاز به ویزا برای بازدید ایرانیان از آن نیز از مهم‌ترین عواملی بوده است که منجر به این شده بسیاری از اتباع ایران آن کشور را به‌عنوان مقصد سفر انتخاب کنند. فرصت‌های خرید و تفریحات نیز به این اشتیاق دامن می‌زنند؛ امری که برای ایرانیان اهمیت زیادی دارند. با این حال برخی نیز کیفیت خدمات ارائه شده و زیرساخت‌های اقامتی در کنار مشابهت‌های فرهنگی، مذهبی و حتی زبانی را نیز در این مورد موثر دانسته‌اند.

امیر شاملویی