به گزارش دنیای اقتصاد، امروز گردشگری به‌عنوان یکی از پربازده‌ترین و اشتغال‌زا‌ترین حوزه‌های اقتصادی شناخته می‌شود و هر کشوری تلاش می‌کند با استفاده از ابزارهایی که در اختیار دارد، این صنعت را در مرزهای خود رونق دهد. یکی از بسترهای پرظرفیتی که برای ایران و چندین کشور دیگر آسیایی و اروپایی مطرح است و به موجب آن می‌توان بازار پررونقی برای گردشگری در این کشورها تعریف کرد، مسیر «راه ابریشم» است که در سال‌های اخیر نیز مورد توجه ویژه جامعه جهانی و سازمان جهانی گردشگری قرار گرفته است.
اخیرا نیز سازمان جهانی گردشگری در گزارش جامعی که از وضعیت گردشگری در سال ۲۰۱۷ و عملکرد نهاد متبوع خود در این سال منتشر کرده، در بخشی به پروژه رونق گردشگری در جاده ابریشم پرداخته و با ارزیابی فعالیت‌های صورت گرفته، فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌روی توسعه گردشگری در این مسیر را ارائه کرده و برای شکوفایی و رونق بازار توریسم جاده ابریشم پیشنهادهایی ارائه کرده است.
در سال‌های اخیر پرچمدار احیای این مسیر و خصوصا رونق گردشگری در این بستر، چین بوده که اقدامات بسیاری برای تعریف تور گردشگری راه ابریشم در مرزهای خود و تلاش برای جلب مشارکت سایر کشورهایی که در این مسیر قرار دارند صورت داده است. ایران نیز یکی دیگر از کشورهایی است که در این مسیر قرار دارد و به‌رغم آنکه زمانی «نگین جاده ابریشم» خوانده می‌شد، اکنون و در امر گردشگری به‌دلیل زیرساخته‌های توسعه‌نیافته و بازاریابی ناموفق، از جایگاه چندان مطلوبی در این مسیر برخوردار نیست و توسعه توریسم مبتنی بر جاده ابریشم نیز چندان در اولویت‌های مدیریت گردشگری کشور به‌چشم نمی‌خورد.
ارزیابی تریپ ادوایزر
اما سازمان جهانی گردشگری در یکی از پروژه‌های خود که در نتایج گزارش اخیر آنها نیز انعکاس یافته است و با مشارکت وب‌سایت TripAdvisor، به بررسی روندهای شکوفایی سفر در جاده ابریشم پرداخته است. نکاتی که در این گزارش قید شده، می‌تواند مورد توجه مسوولان و فعالان گردشگری کشورهایی قرار گیرد که در حوزه راه ابریشم می‌گنجند تا با کسب درک جامع‌تری از این بازار گردشگری، بهتر بتوانند در جهت برنامه‌ریزی و ترسیم یک چشم‌انداز گام بردارند.
یکی از مواردی که TripAdvisor در ارزیابی خود از بازار گردشگری راه ابریشم به آن پرداخته است، جذابیت سفر به راه ابریشم است. آمارهای موجود نشان می‌دهد بیش از هر کشوری، ایتالیایی‌ها برای سفر به این حوزه تمایل نشان داده‌اند و عبارت «راه ابریشم» در وب‌سایت‌های گردشگری بیشتر از جانب گردشگران این کشور جست‌وجو شده است. همچنین کاربران این وب‌سایت بالاترین امتیاز را به سه کشور مصر، ارمنستان و ترکیه به‌عنوان مقاصد سفری که در راه ابریشم قرار دارد داده‌اند. از سوی دیگر، در مهمترین داده‌های آماری استخراج‌شده از طرف این وب‌سایت در خصوص رفتار گردشگران، تصریح شده است که ۴۷ درصد از گردشگران اظهار کرده‌اند درصورتی که کشورهای عضو راه ابریشم اقدام به‌صدور یک ویزای مشترک کنند، به این منطقه سفر خواهند کرد.
این مساله نشان از آن دارد که در صورت اتخاذ چنین سیاستی، ظرفیت عظیمی ایجاد خواهد شد که منجر به تحول و شکوفایی همه‌جانبه گردشگری در کشورهای راه ابریشم می‌شود. همچنین در بخش دیگر از نظرسنجی صورت گرفته توسط TripAdvisor، عنوان شده است که ۶۱ درصد از افراد به‌قصد گردش در شهرهای قدیمی و باستانی این کشورها تمایل به سفر به راه ابریشم را دارند. در عین حال، ۵۸ درصد تمایل دارند که جاذبه‌های ثبت شده از این ناحیه در میراث جهانی یونسکو را بازدید کنند و ۴۴ درصد نیز اظهار کرده‌اند که غذاهای محلی این کشورها و چشیدن طعم خوراکی‌های راه ابریشم، یکی از انگیزه‌های اصلی سفر آنان است.
یک شبکه باستانی سفر
اما همه اینها درحالی است که پیشینه راه ابریشم به پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد؛ شبکه‌ای از جاده‌ها که با هدف و بازرگانی، شرق و غرب و جنوب آسیا، شمال آفریقا و شرق اروپا را به یکدیگر متصل کرد و بستری را برای تعاملات تجاری و فرهنگی در این منطقه وسیع به‌وجود آورد. مورخان معتقدند جاده ابریشم زمینه‌ساز توسعه بسیاری از تمدن‌های آسیایی همچون چین، ژاپن، شبه‌قاره هند، ایران و عربستان داشته است که رقم‌زننده بسیاری از روابط سیاسی و تجاری این کشورها در طول زمان با یکدیگر بوده است. بنا بر اسناد تاریخی بازرگانان و مسافران بسیاری در این بازه گسترده زمانی از این شبکه راه‌ها برای سفر خود بهره می‌بردند که مارکوپولو، تاجر و جهانگرد مشهور ونیزی یکی از آنان است.
با این حال جاده ابریشم تنها میراثی تاریخی مربوط به جهان گذشته نیست و امروز نیز در مناسبات تجاری، سیاسی و گردشگریجهان ایفاگر نقشی است که می‌تواند مجددا اعتبار و جایگاه عهد باستان را برایش زنده کند. در سال ۲۰۱۳ بود که چین با ابتکار رئیس‌جمهوری آن، طرح «یک جاده یک کمربند» را به جامعه بین‌المللی پیشنهاد داد. شی جین پینگ به موجب این طرح از احیای جاده ابریشم و گشایش راه ابریشم جدیدی سخن گفت تا بر بستر آن تعاملات تجاری، اقتصادی کشورهایی که در این مسیر قرار دارند و روابط آنها با یکدیگر دارای پیشینه است، به سطوح بالای خود در گذشته بازگردد.
اقدامات جهانی
یکی از حوزه‌های مورد تاکید در پروژه «یک جاده یک کمربند»، توسعه گردشگری در راه ابریشم و گسترش تعاملات کشورهای این مسیر در زمینه توریسم است. مقامات چینی پیشنهاد داده‌اند کشورهایی که در مسیر جاده ابریشم قرار دارند، با ارائه یک ویزای مشترک توریستی برای این مسیر، موجبات رشد سفر گردشگران خارجی به این منطقه را فراهم کنند.
این کشور با ارسال سالانه حدود ۱۳۰ میلیون گردشگر به نقاط مختلف جهان بزرگ‌ترین بازار گردشگری جهان تلقی می‌شود و علاوه‌بر آن، با هزینه‌کرد ۲۵۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ پرخرج‌ترین گردشگران را نیز دارد. چین با در دست داشتن چنین بازار عظیمی، بارها اعلام آمادگی کرده است که در چارچوب برنامه «یک جاده یک کمربند» به‌گونه‌ای با سایر کشورهای جاده ابریشم تعامل و مشارکت داشته باشد که بتواند ۸۵ میلیون نفر از گردشگران خود را در این مسیر هدایت کند تا زمینه‌ای برای بهره بردن شرکای خود از عواید ۱۱۰ میلیارد دلاری این گردشگران فراهم کرده باشد.
دست داشتن در این بازار بزرگ گردشگری، ولو به میزان چند درصد، موفقیت بزرگی برای صنعت گردشگری هر کشوری خواهد بود و با توجه به پیشنهادهای چین، تعداد گردشگران خروجی از این کشور و زمینه‌ای که چینی‌ها برای توسعه گردشگری در مسیر جاده ابریشم فراهم کرده‌اند، تمرکز بر بازار چین برای مدیریت گردشگری کشورهای عضو جاده ابریشم امری ضروری است. علاوه‌بر این اقدامات، سازمان جهانی گردشگری نیز چندین سال است که با برگزاری سمینارها و کارگاه‌هایی آموزشی و همچنین انجام پژوهش‌ها و انتشار گزارش‌های متعدد، تلاش می‌کند تا توجه لازم برای ایجاد مشارکت در توسعه گردشگری پروژه جهانی راه ابریشم را جلب کند.
به‌باور سازمان جهانی گردشگری، شکوفایی توریسم بر بستر راه ابریشم با توجه به سطح کنونی کیفیت زندگی مردمان این منطقه، کمک قابل توجهی به تحقق اهداف توسعه پایدار در بخش اعظمی از نیم‌کره شرقی جهان خواهد کرد. این سازمان در تلاش است علاوه‌بر به حداکثر رساندن دستاوردهای اقتصادی جوامع محلی بر اثر توسعه گردشگری راه ابریشم، زمینه‌ساز سرمایه‌گذاری بیشتر در حوزه توریسم در این منطقه شده و زیرساخت‌های لازم و پایداری برای حفاظت از مواریث طبیعی و تاریخی در این مسیر را فراهم سازد.
فرصت مغفول
اما در ایران، با وجود ظرفیت گسترده توسعه گردشگری در کشور و این نکته که روزگاری یکی از نقاط اصلی و شاهراه‌های مسیر جاده ابریشم بوده است، توجه چندانی به جذب گردشگر از این بستر نمی‌شود. چندی پیش بود که مقامات چین در نشستی اظهار تمایل کردند که روابط گردشگری خود با ایران را بر بستر راه ابریشم توسعه دهند؛ اما این درحالی است که در کشور اقدامات چندانی برای زیرساخت پذیرایی از بزرگ‌ترین بازار گردشگری موجود میان کشورهای راه ابریشم صورت نگرفته است.
کارشناسان و صاحب‌نظران حوزه گردشگری اعتقاد دارند که مشارکت فعالانه‌تر ایران در پروژه گردشگری راه ابریشم این ظرفیت را فراهم می‌سازد تا در کسب‌وکارهای مشاغل روستایی و اقامتگاه‌های بوم‌گردی رونق قابل توجهی صورت گیرد که منجر به ارزآوری و رشد مثبتاقتصاد کشور خواهد شد. آنها تاکید دارند که چاره تحقق این امر، برنامه‌ریزی منسجم، بازاریابی فعالانه بر بستر «راه ابریشم» برای گردشگری کشور، توسعه زیرساخت‌ها و همچنین مشارکت در برگزاری تورهای مشترک با سایر کشورهای حاضر در این حوزه است.
- 10
- 3
