کفش آهنی برای دریافت ارز دولتی

وزارت نیرو می‌گوید دوبرابر میزان توافق‌شده آب رها کردیم و ستاد احیای دریاچه از رهاسازی کمتر از میزان تعهدشده خبر می‌دهد. این آمار و ارقام روز گذشته در نشست چگونگی مدیریت تأمین منابع آب برای احیای دریاچه ارومیه در دانشگاه امیرکبیر اعلام شد؛ جایی که سخنرانانی از وزارت نیرو و ستاد احیای دریاچه ارومیه حضور داشتند و هرکدام از منظر خود دراین‌باره سخن گفتند. 

در این نشست مسعود تجریشی، مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه، گفت: ملاک ما در مدیریت بهره‌برداری از سدهای حوضه دریاچه ارومیه، قانون و توافقات جمعی است. بر اساس مصوبه ۲۵ شهریورماه ۹۳، وزارت نیرو موظف بوده برنامه‌ای ارائه کند که در مدت ۲۰ سال به تعادل در بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی برسیم. همچنین وزارت نیرو در تاریخ دوم تیرماه ۹۴ در شورای‌عالی آب موظف می‌شود نیاز زیست‌محیطی دریاچه ارومیه را طبق برنامه بدهد. وی در پاسخ به اینکه چرا سدها در حوضه دریاچه ارومیه اهمیت دارند، گفت: حدود ۸۱ سد در حال بهره‌برداری در این حوضه داریم که ۹۵ درصد قدرت تنظیمی آب حوضه را دارند و این به‌طور کامل در دست بشر است و وابسته به لطف و عنایت الهی نیست.

از ۱۶ رودخانه اصلی که می‌تواند دو‌هزار و ۵۸۷‌ میلیون مترمکعب نیاز آبی دریاچه ارومیه را تأمین کند، روی هشت رودخانه سد ملی احداث شده است و از کل دو‌هزار و ۵۸۷‌ میلیون مترمکعب آب تجدیدپذیر دریاچه ارومیه، ‌هزار و ۹۷۵‌ میلیون مترمکعب حقابه دریاچه ارومیه وابسته به رودخانه‌های دارای سد است. بر اساس آمار، هر سالی که بهره‌برداری از سد داشته‌ایم، تراز دریاچه ارومیه پایین آمده و با هر تنظیم منابع آب، ما سهم دریاچه را نداده‌ایم. 

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: بر اساس مصوبات و مستندات، آب تجدیدپذیر این حوضه پنج ‌هزار و ۲۲۰‌ میلیون مترمکعب و ۳۸ درصد این آب، حقابه دریاچه ارومیه بوده است، اما از سه سال اخیر که بگذریم، مقدار تأمین حقابه همواره در ۲۰ سال اخیر کاهش پیدا کرده و از ۳۸ درصد تنها ۲۱ درصد از سال‌ها حقابه دریاچه تأمین شده است. وی در رابطه با اینکه عملکرد مدیریت سدها در همین حقابه در سه‌ساله گذشته چگونه بوده است، گفت: آب شرب هرچه می‌خواسته‌اند داده‌ایم. سهم کشاورزی صددرصد داده شده، برای صنعت آنچه در نظر گرفته شده داده‌اند، اما محیط زیست در سه سال اخیر ۲۱، ۳۰ و ۴۵ درصد از سهمش را دریافت کرده است، درحالی‌که مصوبه شورای‌عالی آب می‌گوید اولویت حقابه اول با شرب، بعد محیط زیست و بعد باقی موارد است، اما الان اولویت اول با همه‌چیز است و بعد اگر چیزی باقی ماند به محیط زیست هم آب می‌دهیم؛ به‌عنوان‌مثال از دو ‌هزار و ۸۲۳‌ میلیون مترمکعب آبی که می‌توانستیم از بهمن تا اردیبهشت رهاسازی کنیم، تنها ‌هزار و ۴۷‌ میلیون مترمکعب سهم دریاچه را داده‌ایم و ۹۴۷‌ میلیون مترمکعب آب بدون برنامه سرریز کرده و می‌توانسته مدیریت شود، اما رها‌سازی شده و از دست رفته است. 

وی در پاسخ به این سؤال که در سال آبی جدید چگونه عمل کرده‌اید، گفت: بر اساس داده‌های موجود در ۳۱ خرداد ۹۷، ۳۲۸‌ میلیون مترمکعب آب مازاد در سدها داریم که می‌شد به سمت دریاچه برود، اما نشد. می‌شد ۱۳ سانتی‌متر سطح دریاچه اکنون بالاتر باشد، اما نیست.  وی در پاسخ به ادعای نمایندگان وزارت نیرو که مدعی شدند حقابه پرداخت‌نشده دریاچه ارومیه در سال‌های گذشته را یکجا داده‌ایم، ادامه داد: ما اصلا نمی‌بینیم که در سه سال گذشته آب مازادی را که باقی مانده بوده رها‌سازی کنند و ما دریافت کرده باشیم. خداوند در این سه سال هر سه الگوی بارشی بسیار کم، نرمال و ۴۵ درصد بیش از نرمال را به ما داده است، اما مدیریت ما در این سه سال چگونه بوده است. 

۲ برابر برنامه، آب رها کردیم

بااین‌حال، مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران نظر دیگری دارد. محمد حاج‌رسولی‌ها در سخنان خود در این نشست گفت: امسال قرار بود از سد بوکان ۱۷۰‌ میلیون مترمکعب آب برای دریاچه ارومیه رهاسازی کنیم که ۱۰۴ درصد بیشتر رهاسازی کردیم. او با اشاره به انتقاد مسئولان محیط زیست درباره اختلاف پیش‌بینی‌های بارشی محیط زیست و وزارت نیرو، افزود: به دلایلی که ذکر شد، نباید پیش‌بینی مهرماه را با پیش‌بینی اسفند سازمان محیط زیست مقایسه کرد. بارندگی‌ای که در اردیبهشت امسال رخ داد، دو برابر متوسط بارندگی نرمال اردیبهشت بود و هیچ نهادی این را پیش‌بینی نکرده بود.

سازمان هواشناسی در بیست‌وهشتم اسفند گذشته پیش‌بینی کرده بود بارندگی فصل بهار کمتر از نرمال خواهد بود و افزایش ۱.۵درجه‌ای دما در فصل بهار تداوم خواهد داشت؛ چیزی که با اتفاقات اخیر تأیید نشد.  مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران افزود: یکی از شاخص‌های مهم ارزیابی پیش‌بینی‌های ما، میزان برف حوضه‌هاست. موضوع دیگری که باید بیان کنم، این است که در حوضه زاینده‌رود یا در حوضه بوکان، اتفاقی که در ورودی آب ما رخ داد هیچ‌کجا پیش‌بینی نشده بود و دو برابر نرمال بارندگی به وقوع پیوست. بر اساس پیش‌بینی‌ها، قرار بود ۱۷۰‌ میلیون مترمکعب از بوکان رهاسازی کنیم که ۱۷۷‌ میلیون مترمکعب در فروردین رهاسازی کردیم و بعد از بارندگی‌هایی که پیش‌بینی نشده بود، در همین اردیبهشت نیز ۱۷۰ ‌میلیون مترمکعب مجدد رهاسازی کردیم؛ یعنی رهاسازی آب ما نسبت به پیش‌بینی‌ها ۱۰۴ درصد رشد داشته است. 

کاهش ۲۹درصدی مصرف آب کشاورزی

دیگر سخنران این نشست، سرپرست دفتر بهره‌برداری از تأسیسات تأمین آب شرکت مدیریت منابع آب ایران بود که از کاهش ۲۹درصدی مصرف آب کشاورزی در حوضه دریاچه ارومیه خبر داد. آرش اخوان دراین‌باره گفت: ما در هر حوضه آبی یک خط قرمز برای میزان آب موجود در مخازن داریم که باید در پایان شهریور از آن میزان کمتر، آب در سدهایمان نداشته باشیم. بر این اساس، در حالت نرمال در حوضه آبریز دریاچه ارومیه بین صفر تا ۱۷۶‌ میلیون مترمکعب امکان آب مازاد وجود دارد. ۷۰ درصد ورودی سدهای ما در اسفند، فروردین و اردیبهشت رخ می‌دهد که در اسفند و فروردین به‌جز آب مورد نیاز شرب و صنعت، مصارفی نداریم؛ چراکه کشاورزی در این بازه زمانی نیاز آبی ندارد، اما در اردیبهشت برداشت کشاورزی هم آغاز می‌شود.  اخوان ادامه داد: امسال مصارف کشاورزی ما ۲۹ درصد نسبت به مبنا کاهش داشته و بر همین اساس، توانستیم ۴۸۷‌ میلیون مترمکعب رهاسازی آب انجام بدهیم. 

۱۴درصدی که رها نشد

جمشید موسوی، مسئول کارگروه منابع آب ستاد احیای دریاچه ارومیه، نیز در صحبت‌های خود گفت: وزارت نیرو می‌توانست دست‌کم ۱۴ درصد آب بیشتر از آنچه انجام‌شده، برای دریاچه ارومیه رهاسازی کند. او ادامه داد: نمودارها نشان می‌دهد از بهمن تا اردیبهشت که برای ما مهم است، پیش‌بینی‌های ما خوب بوده و نتایج نشان می‌دهد بیش از پیش‌بینی‌ها محقق شده است. با توجه به مدل، ۲۷۴.۷ ‌میلیون مترمکعب آب باید برای دریاچه ارومیه رهاسازی می‌شده، اما از این میزان ۱۴۶.۵ ‌میلیون مترمکعب رهاسازی انجام شده و ۱۲۸‌میلیون مترمکعب دیگر رهاسازی نشده است.