نقشه سیلاب‌های بهاره در ۱۷ استان | رونمایی از سامانه‌ای که سیل را چهار روز زودتر پیش‌بینی می‌کند

به گزارش همشهری، سیل بزرگ‌ترین بلای طبیعی کشور طی ۴دهه اخیر بوده که بیشترین مخاطره را برای زندگی هموطنان داشته است. وسعت مناطق خطر حوضه‌های آبریز کشور از یک طرف و انفعال در برنامه‌های آبخیزداری موجب شده است، خسارات مالی و جانی فراوانی به کشور وارد شود. در این زمینه بیشترین صدمه به مناطق محروم و افراد دارای وضعیت اقتصادی، اجتماعی پایین‌تر وارد شده است.

روند وقوع سیل در سال‌های اخیر حاکی از آن است که بیشتر مناطق کشور در معرض تهاجم سیل‌های مخرب قرار دارند و ابعاد خسارات و تلفات جانی و مالی سیل در حال افزایش است. در عین حال طی سال‌های اخیر اقدامات آبخیزداری متعددی انجام شده است. اگرچه آبخیزداری یکی از راه‌های برتر و مناسب در تعدیل خطرات سیلاب است، اما هنوز حوضه‌های آبریز کشور به‌طور کامل تحت پوشش قرار نگرفته‌اند و عوامل اثرگذار برای به راه افتادن سیل نیز سرعت بیشتری گرفته‌اند.

 رفتار سال آبی

در پی خشکسالی و کم بــارشی که از ابتدای سال آبی  ۱۴۰۰-۱۳۹۹ در بیشتر نقاط کشور ثبت شد، پیش‌بینی شد که در نیمه دوم سال آبی یعنی ماه‌های اسفند و فروردین باران زیادی در حوضه‌های آبخیز کشور رخ دهد. بدین‌ترتیب با درنظر گرفتن شرایط کنونی الگوی بارش، خطر طغیان رودخانه‌ها بیش از پیش احساس می‌شود. اگرچه کشور ما به‌علت گسترگی و تعدد اقلیم با سوانح طبیعی متعددی روبه‌روست اما خطر و ریسک سیل شایع‌ترین آنها محسوب می‌شود. همچنین از نظر درجه آسیب، در میان انواع سوانح طبیعی، سیل مهم‌ترین و متداول‌ترین نوع فاجعه زمین‌شناختی در نیمه دوم قرن بیستم در ایران بوده است.

براساس بررسی‌های انجام شده سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور بر سیلاب‌های رخ داده در ۲دهه اخیر، مشخص شده است که روند وقوع سیلاب‌ها افزایشی است. طی سال‌های ۹۷ و ۹۸ بارش‌ مناسب برف در ارتفاعات حوزه رودخانه‌های بزرگ جنوب غرب کشور رخ داد. همچنین بارندگی‌های خوب و انتقال رطوبت مناسب در این مناطق پیش آمد و در فصل بهار با گرم شدن تدریجی جو، همراه با بارش‌های رگباری و ذوب برف، سیلاب‌هایی در رودخانه‌های بزرگ پدید آمد.

استان‌های درگیر با سیل

براساس بررسی‌های انجام شده، ۳عامل تضمین می‌دهند که به‌زودی سیلاب در ۱۷استان کشور به وقوع می‌پیوندد. تغییر اقلیم، تغییر الگوی بارش و تشدید فرسایش خاک در سال۱۴۰۰ هم تهدیدی برای ۴۵۰شهر کشور هستند که در معرض خطر سیل قرار دارند. در دو دهه گذشته، ۳۵۰۰سیلاب در کشور تجربه شد و ۱۲۵میلیون هکتار از اراضی کشور در معرض فرسایش آبی قرار دارند.

نقشه پراکندگی شهرهایی که به‌زودی اسیر سیلاب خواهند شد، براساس یافته‌های همشهری، استان‌های همسایه خزر(گیلان، مازندران و گلستان)، همه استان‌های‌ غربی زاگرس‌نشین کشور (کرمانشاه، ایلام، کردستان، لرستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و ایلام) و استان‌های تهران، خراسان شمالی، خوزستان، بوشهر، هرمزگان، فارس و سیستان و بلوچستان را در بالاترین سطح هشدار قرار داده است. چون برای تمامی آنها وقوع سیلاب‌های طغیانی پیش‌بینی شده است.

جدیدترین اطلاعات منتشر شده از سوی مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور نشان می‌دهد احتمال وقوع بارش‌های رگباری در فصل‌های بهار و تابستان سال۱۴۰۰ افزایش بسیار داشته و در چنین شرایطی اگر سدها ظرفیت کافی نداشته باشند، حتما سرریز می‌شوند. در بخش‌های پایین‌دست و دامنه کوه‌ها نیز احتمال وقوع سیلاب بسیار بالاست.

رونمایی از سامانه‌ای که سیل را چهار روز زودتر پیش‌بینی می‌کند

رئیس پژوهشگاه هواشناسی از بهره‌برداری آزمایشی سامانه پیش‌بینی و هشدار سیل در کشور گفت: این سامانه قادر است سه تا چهار روز قبل از زمان رخداد سیل، وقوع آن را پیش‌بینی کند.

به گزارش مهر، مهدی رهنما گفت: سازمان هواشناسی کشور بر مبنای وظایف ذاتی و به منظور ارتقاء کیفیت پشتیبانی و بیش آگاهی سیل، طراحی و توسعه سامانه نرم‌افزاری پیش‌بینی و هشدار سیل نسل چهارم را به پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور محول کرد. این سامانه قادر است حداقل سه تا چهار روز قبل از زمان رخداد سیل، امکان وقوع و مشخصه‌های سیل آتی را که شامل تمامی مشخصه‌های مورد نیاز مدیریت و هشدار سیل است، پیش‌بینی، به‌روز رسانی و تدقیق کند.

وی مهم‌ترین مشخصات خروجی این سامانه را که توسط پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور طراحی و تولید شده است، پیش‌بینی هیدروگراف سیل برای نقاط کنترل مشخصی از حوضه که بر اساس آن مکان و زمان وقوع سیل، دبی حداکثر سیل، حجم سیلاب ۵ و ۱۰ روزه در حوضه را در اختیار قرار می‌دهد، عنوان کرد.

رهنما اضافه کرد: امکان پیش‌بینی برف و یخبندان نیز از دیگر قابلیت‌های این سامانه است، به‌نحوی که پیش‌بینی‌های این بخش از سامانه با هدف برنامه‌ریزی به منظور به‌کارگیری تجهیزات و آمادگی برای مقابله با برف و یخبندان در سطح بزرگراه‌ها، جاده‌ها و معابر کل کشور از اهمیت به‌سزایی برخوردار است و می‌توان در مرحله بعدی به توسعه و بست آن به کل کشور اهتمام ورزید.

وی ادامه داد: با بهره‌برداری از سامانه‌های پیش‌بینی و هشدار سیل که حقیقتاً یکی از مشغله‌های اساسی کل نظام حاکمیتی می‌باشد و با در نظر گرفتن همین امر با ابلاغ دستور شخص معاون اول محترم رئیس جمهور به کلیه سازمان‌ها پیرامون همکاری مطلوب با سازمان هواشناسی کشور در جهت ایجاد این سامانه، می‌توان با برنامه‌ریزی مناسب در بخش پیشگیری و مقابله، از بروز خسارت‌های اقتصادی و اجتماعی در شرایط بحران‌های ناشی از حوادث طبیعی تا حد زیادی جلوگیری کرد و میزان تاب‌آوری در برابر مخاطرات جوی را در سطح کل کشور افزایش داد.

رهنما در پایان از زحمات همکاران پژوهشی مجموعه پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور در جهت طراحی و مدیریت راه‌اندازی این سامانه تقدیر و تشکر نمود.