نخستین قدم در اعطای درخواست اعسار ، ارائه دادخواست اعسار توسط مدعی استاعسار
اعسار در لغت، برگرفته از عُسر میباشد و معنای این کلمه، رنج و سختی است. اعسار در اصطلاح حقوقی، یعنی وضعیت فرد از نظر مالی بگونه ایست که نمیتواند بدهی هایش را بپردازد. اعسار، شامل حال افراد عادی است و نه تجار؛ به این معنی که اگر یک شرکت( که یک شخصیت حقوقی است) نتواند بدهی را بپردازد، معسر نمی شود بلکه صرفا افراد عادی میتوانند معسر شوند.
زمانی که کسی نتواند بدهی و دین خود را به دلیل کافی نبودن مالش یا عدم دسترسی به آنها بپردازد، معسر محسوب میشود و میتواند ادعای اعسار کند ولی این اعسار، صرفا نسبت به دو موضوع مختلف یعنی اعسار نسبت به هزینه دادرسی و یا اعسار نسبت به محکوم به می باشد.
انواع اعسار
>> اعسار از هزینه دادرسی:
معنای کلمه ی اعسار از هزینه دادرسی، عدم تمکن و عدم توانایی از پرداخت هزینه دادرسی می باشد. چنانچه شخصی قصد مطرح کردن دعوایی در مراجع قضایی را داشته باشد باید دادخواستش را ثبت کند. ثبت دادخواست در دادگاه به این شرط صورت میگیرد که هزینه هایی را بپردازید و به این هزینه ها، هزینه دادرسی میگویند که بر اساس نوع و ارزش دعوی، تعيين میشود.
تقاضای اعسار از طریق طرح دعوا علیه طلبكار انجام می شود بنابر این شخصی که تمایل به ثبت دادخواست دارد، اگر برای پرداخت هزینه دادرسی، تمکن مالی نداشته باشد؛ به عنوان معسر محسوب میشود. در واقع فرد در شرایطی است که اعسار نسبت به پرداخت هزینه دادرسی دارد .قانون، شرایطی را برای اشخاصی که خود را در دعوایی محق می دانند اما نمیتوانند هزینه دادرسی را بپردازند؛ محیا کرده است که فرد بر اساس آن میتواند برای معاف شدنش، اعسار نسبت به پرداخت هزینه دادرسی را اثبات کند.
>> اعسار از پرداخت محکوم به( آن چیزی که مورد حکم واقع شده است)
اعسار از پرداخت محکوم به، یعنی کسی که براساس حکم دادگاه به پرداخت مقدار مشخصی مال یا وجه نقد به دیگری محکوم شده است، باید عدم توانایی پرداخت آنرا ادعا کند. معمولاً این عدم تمکن مالی یا نسبت به کل محکوم به است یا این که محکوم، قادر به پرداخت آن به صورت یکجا نیست. در هر صورت برای تقاضای رسیدگی به اعسار از دادگاه، باید وضعیت اعسار را ثابت کرد.
چه کسانی میتوانند تقاضای اعسار نمایند؟
انجام تقاضای اعسار از طریق طرح دعوا علیه طلبكار و در قالب دادخواست میباشد و صرفاً از سوی محكوم علیه( بدهكار) یا وكیل یا نماینده قانونی او مانند ولی یا قیم پذیرفته می شود.
مدارک لازم برای دادخواست اعسار
برای دادخواست اعسار به مدارک زیر نیاز دارید:
- صورت کلیه اموال منقول و غیر منقول
- میزان وجوه نقد در کلیه حساب های بانکی
- فهرست کلیه نقل و انتقالات اموال در یک سال گذشته
- دادنامه محکومیت( در موارد اعسار از پرداخت محکوم به)
- استشهادیه( شهادت کتبی دو نفر)
مراحل درخواست اعسار
> در ابتدا فردی که درخواست اعسار دارد باید از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی، نسبت به ارائه ی دادخواستش به مراجع قضایی اقدام کند.
> وقتی که مدیر دفتر، دادخواست تقدیمی را دریافت کرد؛ آنرا به قاضی پرونده ابلاغ می کند.
> قاضی باید برای رسیدگی به پرونده، خارج از نوبت دادگاه دعوی اصلی اقدام کند.
> فرد درخواست کننده باید بتواند برای شهادت اعسار وی و اثبات آن به دادگاه، حداقل ۴ شاهد را معرفی کند.
> پیوست مدارک موجود به دادخواست تقدیمی الزامیست.
> دادگاه به بررسی دادخواست اعسار می پردازد.
> پس از احضار شاهدین معرفی شده توسط دادگاه، آن ها باید بتوانند در حضور قاضی، سوگند یاد کنند.
> دادگاه به منظور اثبات از مراجع مرتبط، از مدارک تقدیمی استعلام می گیرد.
> در این مرحله، ادعای درخواست کننده و شهادت شهود و تطبیق اظهارات آن ها با یکدیگر بررسی می شود.
> در صورت اثبات ادعای فرد، حکم اعسار او توسط دادگاه صادر میشود و درصورت عدم اثبات ادعای فرد، دادخواست او توسط دادگاه رد میشود.
مراحل رسیدگی به دعوی
دادخواست موظف است که طرح دعوی اعسار را به صورت جداگانه مطرح کند. بنابراین به محض این که دادخواست اعسار به شعبه رسید، پرونده توسط مدیر دفتر در طول مدت دو روز به نظر قاضی میرسد تا درصورت ضروری بودن شهادت شهود در دادگاه از نظر قاضی، طرفین دعوا همراه با شهود در دادگاه حاضر شوند. در هر صورت، شهود باید آگاهی کاملی نسبت به وضعیت مالی و زندگی شخص ادعا کننده اعسار و نیز مشخصات کامل، شغل و وسیله امرار معاش و محل زندگی او داشته باشند و با ادای سوگند در حضور قاضی شهادت دهند.
حکم تقسیط بدهی برای معسر و تعدیل اقساط
نحوه اجرای محکومیت های مالی برطبق ماده ۱۱ قانون به اینصورتست که اگر اعسار ثابت شود و مدیون نیز متمکن از پرداخت به نحو اقساطی شناخته شود، دادگاه موظف است که حکم اعسار را با ملاحظه وضعیت او صادر کند و سپس مهلت مناسبی را برای پرداخت بدهی به او بدهد یا این که حکم تقسیط بدهی را صادر کند.
در نظر داشته باشید که میزان درآمد مدیون و معیشت ضروری او باید در تعيين اقساط، لحاظ شود و درواقع او بتواند آن ها را بپردازد. تبصره ۲ ماده مذکور در مورد تعدیل اقساط به این شرح میباشد که هر یک از محکوم له یا محکوم علیه میتوانند تعدیل اقساط را با تقدیم دادخواست، از دادگاه بخواهند. دادگاه براساس اعلام مراجع رسمی قانونی کشور یا تغيير وضعیت معیشت و درآمد محکوم علیه با عنایت به نرخ تورم، برای تعدیل میزان اقساط اقدام میکند.
اعسار از هزینه دادرسی به معنای عدم تمکن می باشدمقررات جزایی اعسار
اگر ادعای اعسار در مورد محکوم به باشد و مدعی اعسار، قادر به اثبات ادعایش نباشد دادگاه، علاوه بر رسیدگی رد تقاضای اعسار، وی را محکوم می کند تا وجوه مخارج رسیدگی به دعوی اعسار، معادل دو برابر مخارج معمولی و حق الوکاله وکیل را بپردازد.
درنظر داشته باشید که اعسار اوراق اجراییه ثبت اسناد برای چنین محکومیتی اجرا میشود. اگر هر یک از تخلف های زیر، مشاهده شود مدعی اعسار، محکوم به مجازات حبس خواهد شد:
ـ وقتی که حکم اعسار، صادر شود؛ معلوم میشود که مدعی اعسار، خود را به دروغ، معسر اعلام کرده است.
- پس از قبولی اعسار، شهادت دادن دروغ شهود، معلوم میشود؛ به همین خاطر، آن ها محکوم به حبس میشوند.
ـ معسر پس از صدور حکم اعسار، مالی را دارد ولی هم چنان خودش را به عنوان معسر معرفی می کند.
- شخصی پس از هم دستی با مدعی اعسار، خودش را طلبکار او معرفی کند. در این حالت، حکم حبس برای طلبکار قلابی در نظر گرفته میشود.
مرجع صالح در رسیدگی به اعسار
زمان رسیدگی به دعوای اعسار، خارج از نوبت میباشد و دادگاه رسیدگی به دعوی اصلی بعنوان مرجع رسیدگی به آن محسوب میشود و دادگاه محل اقامت مدعی اعسار( فرد معسر) درخصوص محکومیت اوراق اجرایی به دعوای اعسار وی رسیدگی میکند.
اعتراض به حکم اعسار
خوب توجه بفرمایید که در مورد اعسار، یا دادگاه ادله مدعی اعسار را کافی می داند که در این مورد با اعسار فرد مدعی موافقت می گردد و مورد قبول قرار می گیرد اما درصورت کافی نبودن ادله و شواهد و قرائن، اعسار را رد می کند که این حکم( حکم رد و یا قبولی) برطبق قوانین آیین دادرسی مدنی در مرحله تجدیدنظر قرار میگیرد ولی در دیوان عالی کشور به آن رسیدگی نمیشود.
نکات مهم و قابل توجه اعسار
اگر فردی که ادعای اعسار دارد، بمیرد؛ ورثه وی به موجب متوفی نمیتوانند از حق اعسار بهره مند شوند مگر اینکه خود آن ها معسر تشخیص داده شوند.
* اگر دادخواست اعسار، پذیرفته نشود؛ مجوز درخواست تجدیدنظر نسبت به آنرا دارید.
* در تمامی مراحل دادرسی، استفاده از حق اعسار، امکان پذیر است.
* اگر مدعی اعسار، از توانایی مالی در هرکدام از مراحل دادرسی برخوردار باشد؛ علاوه بر لغو حکم اعسارش باید هزینه ها و دیون خود را بپردازد.
* درصورت اثبات اعسار در مرحله بدوی، حکم اعسار وی تاثیر به سزایی در تمام مراحل دادرسی مربوط به آن پرونده، از جمله تجدیدنظر خواهی و فرجام خواهی دارد.
* دادگاه بدوی بعناون مرجع صالح رسیدگی به دادخواست اعسار شناخته میشود.
* اگر رای به نفع معسر، صادر شود و وی از اعسار، خارج شود باید هزینه های دادرسی را بپردازد.
* تنها در صورتی ادعای اعسار از جانب تجار پذیرفته میشود که دادخواست ورشکستگی دهند و ادعایشان را ثبت کنند.
* توجه کنید که بررسی استشهاد نامه ارائه شده، امری ضروری است؛ به این دلیل که برخی از افراد، استشهاد را بنا به رفاقت با مدعی و یا از روی رودربایستی امضاء کرده اند.
اعسار می تواند نسبت به دو موضوع مختلف باشد گردآوری: بخش جامعه سرپوش
- 12
- 3
