شرایط و مراحل درخواست تامین دلیل چیست؟

تأمین دلیل، موجب افزایش ارزش و اعتبار یک دلیل نمی‌شود

تامین دلیل

تامین دلیل در قانون آئین دادرسی مدنی برای این است که اگر شخصی در دعوایی، احتمال دهد که مدارکی در دست دارد و این مدارک در آينده، قابل استناد در دادگاه است و یا این که این دلایل نزد طرف دیگر دعوا باشد که احتمال از بین رفتن آن ها وجود دارد، در اینصورت می تواند درخواستی بعنوان تأمین دلیل از دادگاه، ارائه دهد. این قرار توسط مواردی صورت میگیرد که از آن ها می توان به انجام تحقیقات محلی، کسب اطلاع از اهالی آن محل و یا نظر کارشناس اشاره کرد.

تامین دلیل به معنای حفظ و نگهداری اسنادی میباشد که پس از گذشت مدتی در دادگاه استفاده میشود. زمان چنین درخواستی قبل از طرح دعوی اصلی یا در حین رسیدگی به آن با تقاضای خواهان میباشد و همچنین مقدمات موضوع دعوای تأمین دلیل توسط مرجع قضایی صالح انجام میشود.

تشخیص ارزش و اعتبار تأمین دلیل

مرجع قضایی موظف است که میزان ارزش و اعتبار مربوط در مورد تأمین دلیل را مشخص کند. بخاطر این که تامین دلیل بر اساس ماده ۱۵۵ قانون آئین دادرسی مدنی، برای حفظ درخواست دهنده است، دادگاه باید نحوه تشخیص ارزش و اعتبار آنرا انجام دهد و قرار تأمین دلیل را صادر کند.

چه زمانی میتوان درخواست تأمین دلیل را انجام داد؟

شخصی که درخواست تامین دلیل از مراجع قضایی را با استفاده از دلایل و مدارک خود دارد، باید بداند که این درخواست میتواند قبل از طرح دعوای اصلی باشد یا این که همزمان در حین رسیدگی به دعوا، درخواست تأمین دلیل از شورای حل اختلاف بنماید.

مراحل درخواست تامین دلیل

مراحل درخواست تامین دلیل به شرح زیر میباشد :

- باید موضوع را مورد بررسی قرار داد که در محدوده کدام یک از شورا های حل اختلاف واقع است.

- شما از اوراق شورای حل اختلاف مربوط، برگه دادخواست تهیه کنید.

- دادخواستی را بر روی فرم مخصوص به تعداد خواندگان بعلاوه یک نسخه تنظیم کنید.

- از هریک از اوراقی که به آنها استناد می‎شود به تعداد خواندگان بعلاوه یک نسخه، فتوکپی تهیه کنید.

- به قسمت تطبیق اسناد شورای حل اختلاف مربوط، مراجعه کنید و نسبت به گواهی کردن برابری فتوکپی با اصل، اقدام نمایید.

میزان ارزش و اعتبار مربوط در مورد تأمین دلیل توسط مرجع قضایی صورت میگیرد

دادگاه درخصوص امور دارای فوریت می‎تواند بر اساس ماده ۱۵۲ قانون آئین دادرسی مدنی، بدون احضار طرف مقابل دعوی، اقدام به تأمین دلیل نماید؛ لذا باید از مسئول در هنگام ثبت درخواست، تقاضای رسیدگی سریع به دادخواست شود.

مرجع صالح برای درخواست تامین دلیل

شورای حل اختلاف به عنوان مرجع صالح برای درخواست تامین دلیل محسوب میشود و اگر این شورا تشکیل نشود یا منحل شود، دادگاه صالح است.

درصورت مطرح شدن درخواست تامین پیش از اقامه دعوا باید این درخواست در دفتر ثبت دادخواست های دفتر کل دادگستری ثبت شود و سپس به یک شعبه توسط مقام ارجاع داده شود و شعبه هم نسبت به ثبت آن در دفتر ثبت دادخواست های خود اقدام نماید؛ بنابراین الزاما باید درخواست تامین دلیل را در برگ چاپی مخصوص نوشت.

شرایط درخواست تامین دلیل

دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، موظفند که درخواست تامین دلیل را انجام دهند. به این صورت که پس از تنظیم درخواست تامین دلیل در قالب برگه دادخواست، آنرا به یکی از شعبات شورای حل اختلاف می دهند. در این درخواست که مستند به ماده ۱۵۱ است؛ مواردی ذکر میشود که از آن ها می توان به مشخصات درخواست کننده و طرف او، موضوع دعوایی که برای اثبات آن درخواست تامین دلیل می شود و اوضاع و احوالی که موجب درخواست شده است، اشاره کرد. اگر بر اساس ماده ۱۵۴ قانون آئین دادرسی مدنی، تعیین طرف مقابل برای خواهان تامین دلیل، مقدور نباشد؛ بدون تعيين طرف، چنین درخواستی را می پذیرند و این موضوع باعث عدم وجود مانع برای صدور قرار در عمل درج نشدن نام خوانده( طرف) میشود بدون این که طرف مطلع شود. اگر نام طرف مقابل بر اساس ماده ۱۵۲ قانون آئین دادرسی مدنی، درج شده باشد و خوانده حاضر نشود، قرار مجددا صادر و اجرا میشود. یکی از شرایط صدور تامین دلیل، موجود بودن دلیل می باشد به این معنی که شخص خواهان، مجوز تقاضای تامین دلیل جهت تحصیل ادله را ندارد.

مراحل صدور تامین دلیل

پس از اینکه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، درخواست صدور تامین دلیل را انجام دادند و این درخواست به شعبه ای از شورای حل اختلاف ارجاع شد، شما بعنوان خواهان موظفید که در شورا حاضر شوید تا شعبه موردنظر ، جهت تامین دلایل شما کارشناس رسمی دادگستری را تعيين کند که برای چنین کاری باید حق الزحمه کارشناس را بپردازید. کارشناس رسمی دادگستری در محل، حاضر میشود و پس از این که موضوع را مورد بررسی قرار داد به اظهارنظر میپردازد و نظرش را به شعبه ارائه می دهد. این نکته را در نظر داشته باشید که تامین دلیل بر اساس ماده ۱۵۵ قانون آئین دادرسی مدنی، صرفاً برای حفظ و اثبات دلایل موجود میباشد و دادگاه صالح باید میزان ارزش آن را در مواردی که به آن استناد می شود، تشخیص دهد و تعيين کند.

نحوه رسیدگی درخواست تامین دلیل

معمولا شوراهای حل اختلاف، وظیفه ی صدور قرار تأمین دلیل را بدون رسیدگی خاصی بر عهده دارند. در مرحله اجرای قرار مزبور بر طبق ماده ۱۵۲ قانون آئین دارسی مدنی، مرجع صالح باید به غیر از موارد فوری برای تأمین دلیل، طرف مقابل را احضار کند. وفق قانون آیین دادرسی مدنی، دادرس علی البدل یا مدیر دفتر دادگاه، تامین دلیل را انجام میدهد مگر این که تامین دلیل براساس حکم دادگاه باشد که در این زمان ، قاضی صادر کننده رأی باید شخصا اقدام کند اما اجرای آن با ارجاع از سوی رئیس شورا بر طبق قانون شورای حل اختلاف، توسط یکی از اعضای آن شورا انجام می گیرد و اجرای قرار درصورت نیاز به اظهار نظر فنی، به کار شناس سپرده می شود و صرفا همین گزارش در پرونده قرار می گیرد.

از این رو در زمینه ی تجاری نیاز به وكلای متخصص، بیشتر احساس میشود و شدیداً توصیه میشود كه به هیچ عنوان در امور تجاری، بدون وكیل تجاری یا وکیل شرکت ها وارد نشوید.

درخواست تامین دلیل ممکن است کتبی یا شفاهی باشد

موارد رد درخواست تأمین دلیل

>> در صورتی قرار رد درخواست صادر میشود که مرجع موردنیاز شما فاقد صلاحیت رسیدگی به دادخواست تأمین دلیل باشد و یا درخواست، فاقد شرایط باشد.

>> قرار رد درخواست در زمانی صادر میشود که درخواست تأمین دلیل، شرایط کلی لازم را نداشته باشد، مثلاً هزینه دادرسی پرداخت نشده باشد.

>> چنانچه درخواست تأمین دلیل در ماده ۱۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی، از شرایط مذکور برخوردار نباشد؛ قرار رد درخواست، صادر میشود و اگر خواهان، درخواست تأمین دلیل را مسترد نماید؛ قرار ابطال دادخواست توسط قاضی صادر میگردد.

>> تأمین دلیل به معنای جمع آوری یا تحصیل دلیل نیست بلکه به معنای حفظ دلیل موجود میباشد و درخواست تأمین دلیل، درصورتی که تحصیل دلیل باشد؛ رد میشود.

>> قاضی شورا که همان قاضی دادگستری است؛ در این رابطه درخواست را رد می کند و درصورت اعتراض داشتن فرد ذینفع باید در مجتمع های قضایی حقوقی، آنرا طرح نماید.

محتوای دادخواست و درخواست تامین دلیل

محتوای درخواست تامین دلیل، شامل مشخصات درخواست كننده در ستون« خواهان»، موضوع تامین دلیل در ستون« خواسته»، مشخصات طرف مقابل در ستون‏« خوانده» و قسمت شرح دادخواست برای اوضاع و احوال درخواست تأمین دلیل شما می باشد.

اعتراض به قرار تامین دلیل

قانونگذار برای اعتراض به قرار تامین دلیل صادره، راه حلی بیان نکرده است ولی درصورت مطرح شدن دعوایی که در آن تامین دلیل به نظر کارشناس، استناد شده است؛ خواننده دعوا میتواند با بیان اعتراضش به تامین دلیل صادره، از دادگاه بخواهد که مجددا این موضوع به کارشناسی ارجاع داده شود. در واقع نمیتوان در شعبه ای از شورا که این قرار را صادر کرده، به نظر کارشناس تامین دلیل، اعتراض کرد بلکه صرفا در شعبه ای که دعوای اصلی در آن مطرح شده می توان اعتراض کرد.

هزینه درخواست تأمین دلیل

یکی از دعاوی غیر مالی، تامین دلیل میباشد و نحوه تعيين هزینه آن بسته به موضوع دعوا تعيين میشود.

نکته بسیار مهم مورد تامین دلیل

تامین دلایل، صرفا زمانی که طرف در مقابل آن مقاومت و امتناع نکند؛ امکانپذیر است.اگر طرف نتواند همکاری و همراهی کند مجری قرار تامین دلیل، پس از صورت جلسه کردن همین مطلب، محل را ترک می کند.

بنابراین اگر کسی بخواهد بر علیه ما قرار تامین دلیل را اجرا کند مثلا اوراق دفتری ما را صورت برداری کند یا برای بازدید به محل کار یا منزل ما بیاید( به عنوان تامین دلیل نه تامین خواسته و توقیف اموال) می توانیم از انجام چنین کاری ممانعت کنیم و او را به منزلمان راه ندهیم و به او هیچ اطلاعاتی ندهیم.

تامین دلیل برای حفظ و صورت برداری از ادله است

گردآوری: بخش جامعه سرپوش