به گزارش اطلاعات آنلاین، شرکت‌کنندگان همایش «مهاجرت نخبگان علمی در ایران امروز؛ چالش‌ها و راهکارها» عصر پنجشنبه ۱۳ دی ماه در پایان این رویداد تخصصی، با صدور بیانیه‌ای هشدار دادند که بحران‌های نهاد دانشگاه از جمله امنیتی‌شدن فضای آن، ضعف در استقلال مالی، اداری و اجرایی، محدودیت آزادی‌های آکادمیک و بسته‌بودن محیط کنش دانشجویی، مستقیم و غیرمستقیم روند مهاجرت نخبگان دانشگاهی را تشدید کرده‌است.
در بخش‌هایی از این بیانیه آمده‌است: سودای مهاجرت، تمنای مهاجرت، تصمیم مهاجرت و اقدام به مهاجرت یکی از جدی‌ترین، دشوارترین و فراگیرترین واقعیت‌های امروز جامعه ایرانی است که نوع و ماهیت مهاجرت نخبگان ایرانی را دربرگرفته است.
بخشی از چالش مهاجرت نخبگان دانشگاهی متأثر از سیاست‌های حکمرانی و رویکردهای متصلب حاکم بر دانشگاه است. بحران‌های نهاد دانشگاه؛ ازجمله امنیتی‌شدن فضای آن، ضعف دراستقلال مالی، اداری و اجرایی، محدودیت آزادی‌های آکادمیک و بسته بودن محیط کنش دانشجویی و تنگ بودن میدان ارتباطات بین‌المللی روند مهاجرت نخبگان دانشگاهی را تشدید کرده‌است.مهاجرت نخبگان علمی اکنون بیشتر تحت تأثیر زمینه‌های سیاسی و یک «مسأله اجتماعی» است.
فرسایش سرمایه اجتماعی، کاهش امید به آینده، تبعیض و محرومیت از حقوق عادلانه، محدودیت آزادی‌های اجتماعی و سیاسی و فرهنگی (مانند تلاش برای اعمال حجاب اجباری)، فروبست‌های ارتباطی (همچون فیلترینگ و عدم امکان دسترسی به فضای مجازی) به فرآیند مهاجرت شتاب فزاینده‌ای داده‌است.
در عین حال؛ سرمایه انسانی ایران که در دور و نزدیک جهان پراکنده‌اند در امنیت و آینده کشور نقش مؤثر دارند؛ لذا شناخت و تحلیل دقیق شرایط جدید اجتماعی و فرهنگی و تحولات نسلی و برنامه‌ریزی شایسته برای جذب و نگه‌داشت نخبگان و تسهیل مراودت و تردد ایرانیان مهاجر را در این برهه الزامی می‌دانیم و لازم است دولت و سایردستگاه‌های رسمی با پرهیز از رویکرد صرفاً امنیتی، سیاست‌های کارامدی برای تسهیل تردد و تعامل نخبگان ایرانی و مشارکت آنان در رشد و پیشرفت و اعتلای اتخاذ نمایند.
در این راستا بنیان‌های فرهنگ باستانی ایران ظرفیت‌های لازم برای مواجهه سازنده با پدیده مهاجرت نخبگان را دارد؛ از این رو ارج نهادن به سنت‌ها و ارزش‌های ایرانی باید مورد توجه قرار گیرد.
همچنین به گزارش ایرنا وزیر بهداشت، بخش مهمی از دلایل مهاجرت نخبگان را شرایط اقتصادی کشور دانست و گفت: مهاجرت نخبگان یک سرمایه‌سوزی است که از دست رفتن ژنتیک برتر کشور است.
محمدرضا ظفرقندی افزود: تبعیض و فرصت‌های نابرابر یکی از علل مهاجرت به‌شمار می‌رود و سهمیه‌ها ازجمله موانع عدالت آموزشی هستند. یعنی به‌دلیل بی‌عدالتی آموزشی و بی‌ثباتی شرایط سیاسی کشور، فرد تصمیم به مهاجرت می‌گیرد.
وی با اشاره به محدودیت تعاملات بین‌المللی اظهار کرد: علم بدون تعاملات بین‌المللی راکد و فاسد می‌شود؛ برای اینکه بتوانیم برگزاری کنگره‌ها و مقاله‌نویسی‌ها را راحت انجام دهیم، مشکلاتی وجود دارد. هر چه تعاملات ساده‌تر باشد امکان ماندگاری بالاتر می‌رود.
دکتر علی‌اکبر صالحی، استاد دانشگاه صنعتی شریف هم در این نشست با بیان اینکه «تعلق به ایران نباید به‌خاطر اشتباه امثال من تضعیف شود»، گفت: نمی‌توان با بخشنامه و پلیس، مانع رفتن کسی شد؛ مسائل فرهنگی بخشنامه‌پذیر نیستند .
وی با انتقاد از قانون دوتابعیتی گفت: قانون را برای این می‌گذارند که مشکلات مردم را حل کند. ما انقلاب کردیم که بند از پای مردم باز کنیم، اما برخی قوانین ما بندها را زیاد کرده‌اند. دست‌کم از کشورهای اطراف بیاموزیم. لبنانی تا ابد لبنانی است و حتی با ۱۰۰پاسپورت، هروقت لبنان برود، تمامی امکانات را دارد. قوانین مدنی ما خون ایرانی را شریف می‌داند. از سال ۱۳۰۴تاکنون، فقط به ۱۶۰۰نفر تابعیت ایرانی داده‌ایم. می‌توانیم به نخبگان دیگر کشورها هم تابعیت بدهیم. ما به ایرانی بودن افتخار می‌کنیم، اما پیش از آن انسان هستیم.
دکتر محمدحسین شریف‌زادگان، استاد دانشگاه شهید بهشتی هم با اشاره به آمار مهاجرت سالانه ۱۵۰تا ۱۸۰هزار ایرانی نخبه طبق اعلام صندوق بین‌المللی پول، گفت: تخصیص منابع براساس روابط و نه شایستگی، فساد ارگان‌های دولتی، تضاد منافع، به‌کارگیری خویشاوندن در مناصب و نامتناسب شدن عرضه و تقاضا را از علل اقتصادی مهاجرت خواند و افزود: دستمزد متوسط پروفسور دانشگاه در ایران ۸۷۵دلار و استادیار ۳۷۵دلار با قدرت خرید پایین است، در حالی که این دستمزد در کشورهای دیگر چندین هزار دلار است .
شریف‌زادگان به ۱۳ ابرچالش کشور، شامل کاهش سرمایه اجتماعی و ارتباط دولت و ملت، کاهش تولید ثروت، افزایش تورم، نبود سیاست خارجی معطوف به توسعه اقتصادی، فساد در همه ابعاد، فقر و نابرابری، مشکل آب، محیط‌زیست، بحران بانک‌ها، صندوق‌های بازنشستگی، ناترازی بودجه، ناترازی انرژی اشاره کرد، اما مهمترین آنها را «اختلال در حکمرانی» و «نبود سیاست خارجی معطوف به توسعه» دانست که اگر اینها حل نشوند، بقیه حل نمی‌شوند و اگر تا حدی هم حل شوند، مؤثر است. اما با این شرایط مهاجرت نخبگان طبیعی است.
- 18
- 5
