یک اعتیاد دیگر به اعتیاد‌ها اضافه شد!

یک اعتیاد دیگر به اعتیاد‌ها اضافه شد؛ اعتیاد سفید. پیش از این شاهد کاربرد اصطلاح معتادان یقه سفید برای قشری از معتادان که بیشتر از افراد با درآمد بالاتر بودند و به صورت تفننی مواد مخدر استفاده می‌کردند، بودیم. حالا یک مقام مسئول می‌گوید اعتیاد سفید هم وجود دارد. عضو گروه مطالعات اعتیاد مرکز تحقیقات سازمان پزشکی قانونی عنوان می‌کند: «مصرف متادون در جامعه تبدیل به اعتیاد سفید شده و در عمل جایگزین تریاک و دیگر مواد مخدر شده، خطری که در کمین جامعه است.»

از چاه درآمدن و به چاله افتادن؛ حکایت متادون‌درمانی است. تا چندی پیش بسیاری از متخصصان برای رهایی از دام اعتیاد مصرف متادون را تجویز می‌کردند، اما اینک اعتیاد به متادون هم به مرز هشدار رسیده است. در واقع آمدیم ابرو را درست کنیم، چشم را کور کردیم. فقط کافی است کمی به سال‌های دور برویم و تبعات مصرف کنترل‌نشده متادون را گوشزد کنیم، چون از همان ابتدا هم این زمزمه بود که مصرف متادون برای ترک اعتیاد انتخاب میان بد و بدتر است، ولی با توجه به شرایط موجود باید گفت که متادون درمانی نه تنها افاقه نکرد، بلکه نگرانی‌هایی را به وجود آورده است. نگرانی‌های که دوباره معتادان درمانده را در پیچ و خم‌های رهایی از اعتیاد با موانع بسیاری رو به رو کرده، انگار آنها هر چه دست و پا می‌زنند که از این بلای خانمانسوز نجات یابند بدتر در باتلاق فرو می‌روند.

در واقع مصرف کنترل نشده متادون علاوه بر آنکه اعتیاد به همراه دارد، آثار روان شناختی منفی در مغز به جای می‌گذارد و موجب فراموشی می‌شود. از سوی دیگر، با دسترسی آسان به بازار نشت متادون خوددرمانی‌هایی صورت می‌گیرد که به این ماجرا دامن می‌زنند و در این میان هم به ضوابط مصرف متادون توجهی نمی‌شود. این وصف حال معتادانی است که با متادون درمانی اعتیاد دیگری را به اعتیاد‌های خود اضافه کرده‌اند. با تمام این تفاسیر راهکارهای کارآمد دیگری هم وجود دارند که با تکیه بر آن می‌توان معتادان را در مسیر ترک اعتیاد هدایت کرد. بر اساس آمار ستاد مبارزه با موادمخدر اکنون دو‌میلیون و ۸۰۸‌هزار مصرف‌کننده موادمخدر در کشور وجود دارد که بالاترین مصرف موادمخدر مخدر با بیش از ۶۶‌درصد مربوط به تریاک است.

همچنین بر اساس اعلام سازمان پزشکی قانونی، سه‌هزار و ۱۹۰ تن بر اثر سوءمصرف موادمخدر طی سال گذشته در کشور فوت کردند و در عین حال این آمار رشد ۶/۲‌درصدی در کشور نسبت به مدت مشابه سال ۹۴ داشت. سازمان پزشکی قانونی کشور همچنین خبر داده است از ابتدای فروردین تا پایان شهریور امسال یک‌هزار و ۵۲۷ تن بر اثر اعتیاد در کشور جان خود را از دست دادند، این شمار کشته شده در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته که یک‌هزار و ۶۰۴ تن بود، ۸/۴‌درصد کاهش را نشان می‌دهد.

اعتیاد به متادون

عضو گروه مطالعات اعتیاد مرکز تحقیقات سازمان پزشکی قانونی گفت: مصرف متادون در جامعه تبدیل به اعتیاد سفید شده و در عمل جایگزین تریاک و دیگر موادمخدر شده، خطری که در کمین جامعه است. قدیرزاده اعلام کرد: مشکل اینجاست وقتی که متادون وارد کشور شد به صورت گسترده توزیع و برای همه بیمارانی که مشکل اعتیاد داشتند، تجویز شد و باعث شد که یک اعتیاد دیگر به اعتیادها اضافه شود. او با بیان اینکه اولین‌بار بهزیستی در دهه ۷۰ درمان با متادون را شروع کرد، گفت که درمان اعتیاد باید بر اساس شرایط خاص هر فرد باشد و در این مورد هم داروهای خوبی وجود دارد، اما اقبال استفاده از آنها در مقایسه با متادون کمتر است.

او تاکید کرد: مشکلی که می‌توان به آن اشاره کرد این است که متادون در بازار چه به صورت قرص و چه به صورت شربت وجود دارد و برخی از بیماران خود درمانی می‌کنند و چون دوز مصرفی آن را از همان ابتدای مصرف رعایت نمی‌کنند، موجب می‌شود که ترک آن سخت‌تر شود. قدیرزاده تصریح کرد: در مورد عرضه متادون در بازار مانند عطاری‌ها نظارت و متولی وجود ندارد و باید گفت که چطور این همه متادون به شکل کنونی توزیع می‌شود و سوال این است که این دارو از کجا می‌آید و چگونه توزیع می‌شود؟ به گزارش ایرنا، او ادامه داد: مشکل دیگری که به تازگی با آن مواجه هستیم وجود متادون در مشروبات الکلی است که سازندگان آن متادون را به این نوع مشروبات اضافه می‌کنند.

دارودرمانی، جادو نمی‌کند

«متادون مثل یک آچار است و پزشک مثل یک مکانیک. وقتی پزشکی متادون تجویز می‌‌کند، بر اساس ضوابطی است. وگرنه اگر قرار باشد که هر کس به صورت خودسرانه متادون بخورد که نتیجه درمان حاصل نمی‌شود. باید افراد با توجه به شرایطشان و با تحت نظر بودن پزشک این دارو را استفاده کنند. این در حالی است که برخی بیماران شرایط دریافت این دارو را ندارند و نباید متادون به آنها داده نشود. یکسری‌های دیگر هم باید با دوز کم متادون مصرف کنند، معتادان تزریقی هم باید دوز مصرف متادونشان بالاتر باشد.

با تمام این تفاسیر باید گفت که مصرف متادون راه و اصولی دارد.» اینها را هومان نارنجی‌ها به «آرمان» می‌گوید؛ کارشناس اعتیاد. به گفته او برخی افراد به عطاری‌ها مراجعه می‌کنند یا برخی کلینیک‌ها بر اساس دلخواست بیمار به او دارو می‌دهند که این مسائل روند درمان را نه تنها کند می‌کند، بلکه فرد را دچار اختلال کرده و باری را به بارشان اضافه می‌کند. نارنجی‌ها بیان ‌می‌کند: بیش از یک دهه از فعالیت درمان متادون در کشور گذشته اما هیچ‌ارگانی نتوانسته این داستان را مدیریت کند، یعنی واقعا مدیریت یک داروی مخدر در کشور خیلی سخت است؟ او اظهار می‌کند: حتی برخی عطاری‌ها در روز روشن این داروی شیمیایی را به فروش می‌رسانند. او معتقد است:

این غفلت و کوتاهی سوال بزرگی را از مسئولان در پی دارد. چطور دسترسی به متادون آسان و آزاد می‌شود که افراد جرات می‌کنند خود درمانی کنند؟ او با بیان اینکه سه گونه دسترسی آزاد به متادون وجود دارد، می‌افزاید: یکی ناصرخسرو، دیگری عطاری‌های کل کشور و سومی کلینیک‌هایی که این دارو را بدون نظارت در اختیار بیماران می‌گذارند و ما را در این مورد دچار مشکل می‌کنند. این کارشناس اعتیاد می‌گوید: باید روی این داروها نظارت باشد. باید دقت زیادی در کنترل این دارو صورت گیرد. او با ذکر مثالی می‌افزاید:

ما بیماری داشتیم که با مصرف یک گرم تریاک دودی به پزشک مراجعه کرد و پزشک با درمان نادرست این فرد را به مصرف ۱۷ سی‌سی شربت متادون رساند. این جنایت است. اگر آن فرد همان یک گرم تریاک را می‌کشید بهتر بود تا ۱۷ سی‌سی متادون مصرف کند. اینها از ندانم‌کاری همکاران است که البته‌درصد آن زیاد نیست، ولی دسترسی آزاد به این دارو در عطاری‌ها بسیار مشکل‌زاست. از یک طرف دولت دنبال نشت متادون نیست و از طرف دیگر نظارتی هم وجود ندارد و با فروشندگان نیز برخورد نمی‌شود. نارنجی‌ها با بیان اینکه دارودرمانی جادو در درمان نیست، خاطرنشان می‌کند: نقش دارو در درمان اعتیاد ۱۰ تا ۲۰‌درصد است و ۸۰‌درصد مربوط به رفتاردرمانی است. اینکه بیماران فکر کنند که با گرفتن دارو ازعطاری‌ها مشکلشان حل می‌شود، نهایت خطا است. برای مثال متادون درمانی مانند این است که فردی به جای ورزش کردن قصد دارد با خوردن پودر عضله بیاورد. بنابراین صرفا مصرف متادون بیمار را به جایی نمی‌رساند.

نگین باقری