کسی به فکر این جویدنی اعتیادآور نیست؟

پسربچه‌ای که سن‌و‌سالش از ده‌سال نمی‌گذرد، کنار یک دکه نشسته و یک تشت پر از ماده‌ای سبزرنگ جلویش است که آن را در بسته‌های پلاستیکی کوچکی بسته‌بندی می‌کند. پسربچه هنوز مشغول کار است که پیرمردی با چهره‌ای پرچین که از روزگار رفته‌اش حکایت می‌کند، پشت ویترین دکه می‌ایستد و از جیب‌هایش یک دوهزاری و یک هزار تومانی کهنه بیرون می‌کشد و با صدایی نحیف و ناله‌گون می‌گوید: «یه نسوار بده.»

فروشنده از همان پاکت‌هایی که پسربچه دارد آماده می‌کند، یکی را به پیرمرد می‌دهد و با افتخار و غروری می‌گوید: «بگیر که از این تازه‌ترش رو هیچ‌جا پیدا نمی‌کنی.» پیرمرد پاکت را می‌گیرد و چند قدمی که رد می‌شود، می‌نشیند و یک دستمال کاغذی از جیبش بیرون می‌آورد؛ از ماده سبزرنگ کمی در دستمال می‌چیند و آن را در دهان که می‌گذارد، دوباره راهش را می‌گیرد و می‌رود. خبرآنلاین نوشت؛ نسوار که به‌نام ناس معروف‌تر است، ماده مخدری است با ترکیبی از تنباکو و آهک که بوی خیلی تندی دارد. مصرف ناس توهم می‌زاید، سرطان می‌آورد و لثه و دهان را زخم می‌کند. این ماده مخدر زمانی خطرناک‌تر می‌شود که تولیدکنندگان آن، به هوای سود بیشتر افزودنی‌های خطرناکی به آن اضافه می‌کنند. با همه اینها قانون هیچ منع و مجازاتی برای خرید، فروش و مصرف آن در نظر نگرفته است.

ناس را جدي نمي‌گيرند

با اينکه ناس ماده مخدر است و عوارض زيادي هم دارد، آن را چندان جدي نگرفته‌اند و پيداکردنش در مغازه‌ها، دکه‌ها و عطاري‌ها سخت نيست. با يک مغازه‌دار که صحبت مي‌کنم، مي‌پرسم ناس که مواد مخدر است، پس چطور اين‌قدر راحت آن را خريد و فروش مي‌کنيد؟ او جواب مي‌دهد که «همون‌طوري که سيگار رو مي‌فروشيم، اينم مي‌فروشيم ديگه. تا حالا کسي کاري به کارمون نداشته اگه شما کار دستمون ندي. ناس هم که چيزي نيست. بهتر از اينه که مردم برن شيشه و کراک بکشن.» اينها را مي‌گويد و از ترس اينکه برايش دردسر شود، حرف‌هايش را بيشتر ادامه نمي‌دهد. «چيزي نيست» تصور بسياري از مردم از اين ماده مخدر خطرناک است. از روي همين تصور است که ناس گاهي قبحش از سيگار هم کمتر مي‌شود و بعضي‌ها ترجيح مي‌دهند به‌جاي دودکردن سيگار، ناس در دهان بيندازند. محمد که سال‌ها درگير مصرف ناس بوده و حالا آن را کنار گذاشته، مي‌گويد نمي‌دانسته ناس هم مخدر است. با او در مطب دندان‌پزشکي هم‌صحبت مي‌شوم؛ آمده که فکري به حال دندان‌هايش بيندازد که ناس نابودشان کرده است.محمد مي‌گويد: پنج‌سال پيش مصرف ناس رو شروع کردم. نمي‌دونستم معتاد مي‌کنه. با رفيقام براي سرخوشي مصرف مي‌کرديم و اونا بهم مي‌گفتن از سيگار هم ضررش کمتره. چهارسال مصرف کردم تا اينکه خونواده‌م نجاتم دادن.

ارزاني بدحکمت

مصرف‌ ناس پير و جوان ندارد. در زاهدان هم جوانان را درگير خودش کرده و هم بعضي پيرمردها هنوز محفظه کوچکشان را به اسم جانسواري در جيب‌هايش دارند که ناس‌هايشان را در آن نگه دارند و هر از گاهي مقداري به دهان ببرند. بخشي از اين فراگيري ناس مديون قيمت ناچيز آن است. قيمت يک پاکت کوچک ناس به‌رغم گراني‌ها کمتر از سه‌هزار تومان است و همين باعث شده اقشار کم‌درآمدتر جامعه به آن روي خوش بيشتري نشان دهند.عبدالعزيز کارگر است و چندباري وسط آجرچيني‌اش دست به جيب مي‌برد و پاکت ناس را با يک دستمال کاغذي تکه‌پاره از جيب درمي‌آورد؛ تکه‌اي ديگر از دستمال را پاره مي‌کند، ناس را در آن مي‌ريزد و در دهان مي‌گذارد. دندان‌هايش زرد شده‌اند و در حالي که ناس را در دهان گذاشته، مي‌گويد: من قبلا سيگار مي‌کشيدم. مصرفم هم خيلي بالا بود ولي مگه دستمزد يه کارگر چقدره که همه‌ش رو بدم پاي سيگار؟ سيگار رو ترک کردم ولي طاقت نياوردم و رفتم سمت نسوار که ارزون‌تره.

جوانان؛ قرباني اصلي

در بين اقشار سني مختلف، جوان‌ها قربانيان اصلي ناس هستند و اعتياد به اين ماده آنها را براي اعتياد به مواد خطرناک‌تري مثل ترياک، شيشه و هروئين آماده مي‌کند. سعيد از همين قربانيان است که کارش از مصرف ناس به کشيدن ترياک کشيده است. او که روزگاري به‌واسطه دوستانش با ناس و بعد با ترياک آشنا شده حالا تنهايي در کوچه‌ مي‌نشيند و چشم‌انتظار آشنايي که فرصتي براي درددل شنيدن داشته باشد، روزهايش را سپري مي‌کند.سعيد ۲۸ساله که مدرسه را در همان سال‌هاي دبستان ترک کرده‌، مي‌گويد: خونواده‌م به من زياد توجه نداشتن و براي همين من بيشتر وقتم رو با دوستام توي پارک‌ها مي‌گذروندم و همون‌جا سيگار و نسوار رو امتحان کردم. سيگار رو ول کردم ولي نسوار رو ادامه دادم. بعدش ديگه يادم نيست چي شد که رفتم سمت ترياک.»

زنگ خطر براي مدرسه‌ها

اين مخدر ارزان‌قيمت پايش به مدرسه‌ها هم باز شده است و دانش‌آموزان هم از آن جان سالم به در نبرده‌اند. مدير يک دبيرستان در حاشيه شهر زاهدان اين مساله را تائيد مي‌کند و مي‌گويد: دانش‌آموزاني هستند که با خودشان ناس به مدرسه مي‌آورند و حتي به دوستانشان هم مي‌دهند. ما هرکاري که بتوانيم براي اينکه جلوي اين کار را بگيريم، انجام مي‌دهيم و سعي مي‌کنيم مواظب بچه‌ها باشيم اما اين کاري نيست که به‌تنهايي بتوانيم از عهده‌اش بربياييم. وقتي بچه‌ها خيلي راحت مي‌توانند ناس تهيه کنند، ما هرکاري هم کنيم فايده‌اي ندارد. در مدرسه هم مصرف نکنند، بيرون مدرسه اين کار را خواهند کرد. بايد هم خانواده‌ها به کمکمان بيايند و هم نهادهاي اجتماعي. او توضيح مي‌دهد که مصرف ناس بين بعضي دانش‌آموزان نوعي نشانه مردانگي و عرضه‌داشتن تلقي مي‌شود و آنها به دانش‌آموزاني که ناس مصرف نمي‌کنند، طعنه مي‌زنند که عرضه ندارند و مرد نيستند. «اين‌طوري بچه‌ها را اصطلاحا غيرتي مي‌کنند و باعث مي‌شوند آنها براي اينکه احساس ضعيف‌بودنشان را از بين ببرند، به سمت مصرف ناس کشيده شوند.»

قانوني براي مقابله با ناس وجود ندارد

با وجود خطرات فراواني که اين ماده مخدر دارد، خلأهاي قانوني مانعي براي برخوردهاي جدي با آن شده است. محمدعلي اسدي، دبير شوراي هماهنگي مبارزه با مواد مخدر استان تهران در اين رابطه به باشگاه خبرنگاران جوان گفته: ماده ناس با اينکه مواد مخدر محسوب مي‌شود اما در قانون براي آن مجازاتي در نظر گرفته نشده است. او در نظر گرفتن قانون و مجازات را براي ناس مشروط به اين دانسته که «ميزان مضرات آن بر سلامتي انسان‌ها توسط وزارت بهداشت تائيد شود» و مشخص نيست وزارت بهداشت چه زماني تائيد خواهد کرد که با اين مخدر خطرناک مبارزه شود.اگرچه اسدي گفته «بيشتر مصرف‌کنندگان اين ماده از اتباع خارجي همچون افغانستاني و پاکستاني هستند» اما نبايد از آمار قابل توجه مصرف‌کنندگان ناس در کشور هم غافل بود؛ اين آمار به‌خصوص در استان‌هاي مرزي کشور رقم قابل توجهي است و ناديده‌گرفتن آن عواقب زيادي دارد.