اسپرم‌ میلیونیِ اسب‌های میلیاردی

روزنامه شهروند نوشت، میانگین هزینه جفت‌گیری اسب‌های اصیل ٢٠ میلیون تومان است.

کسی حرف نمی‌زند. صدای پای اسب سیاه همه گوش‌ها را پر کرده. سوار جوان شلوار سفید و کت مشکی به تن دارد.

سوار اسب را چهارنعل می‌تازاند و همه نگاه‌ها به اسب و سوارش خیره است. به مانع که نزدیک می‌شوند، اسب گردنش را جمع می‌کند، سرش را بالا می‌آورد. نفس‌ تماشاچیان در سینه حبس می‌شود. کمتر از یک‌متر و نیم قبل از مانع اسب پاهای جلو را همزمان بلند کرده و در کسری از ثانیه جمع می‌کند.

پاهای عقب می‌جهد، اسب لحظه‌ای به پرواز درمی‌آید. در زمان فرود سر را پایین می‌آورد تا شانه‌هایش را آزاد کند. ستون‌فقرات قوس کمانی می‌گیرد تا اسب نمایشش را کامل کند. حالا دوباره سر را بالا می‌گیرد و بر زمین فرود می‌آید. سکوت شکسته می‌شود. همه برایشان کف می‌زنند.

محمد که مربی یکی از باشگاه‌های سوارکاری در تهران است، سوارکار و اسبش را تحسین می‌کند «نزدیک به یک ساله که مسابقات را خوب می‌پرد. زمانی که صاحبش اون رو خرید قیمتش صد‌میلیون تومان بود، فکر کنم الان قیمتش بالای ٤٠٠‌میلیون تومان باشه. معمولا همه جای دنیا اسب‌های اسپرت با هر ١٠سانتی‌متری که بالاتر بپرن میلیون‌ها تومان قیمت‌شان بالا  می‌رود، اگر سیلمی باشه قیمت اسپرمان هم با خودشان گران می‌شود.»

می‌گوید: «میانگین قیمت اسب‌های اصیلی که در ایران وجود دارند ٥٠٠ تا ٦٠٠‌میلیون تومان است. صاحب اسب‌های ماده برای جفت‌گیری این اسب‌ها با مادیان‌شان حدود ٢٠‌میلیون تومان هزینه می‌کنند تا بتوانند کره‌اسب اصیلی داشته باشند. البته هرچند قیمت اسب بالاتر باشد، پولی که برای جفت‌گیری سیلمی با مادیان‌شان پرداخت می‌کنند، بالاتر است. اگر قیمت اسب میلیاردی باشد، قیمتی که برای جفت‌گیری می‌پردازند بسیار بالاتر از ٢٠‌میلیون تومان می‌شود.»

باز همه ساکت شده‌اند و تنها صدا، صدای پا و نفس‌های اسب سیاه  است که چهارنعل به سوی مانع آخر می‌رود. یالش در هوا به پرواز درآمده، پره‌های بینی‌اش بازو بسته می‌شود و عضلاتش بیشتر از هر زمانی چشم‌ها را خیره می‌کند. باز هم مانع. به سمت آسمان می‌جهد و چند ثانیه در آسمان میماند، این بار پای عقب به مانع برخورد می‌کند و تیر بالایی را به زمین می‌اندازد. ناگهان زن و مرد یکصدا می‌گویند اووووه و تعدادی از تماشاچیان پچ‌پچ‌کنان دلیل برخورد پای اسب به مانع را  تحلیل می‌کنند.

به‌نظر  سیامک که بارها در مسابقات سوارکاری مقام آورده است، از زمانی که اسب‌های خارجی وارد ایران شده‌اند، سطح مسابقات بسیار بالا رفته «قبل از این‌که اسب‌های خارجی وارد ایران شوند، یک اسب ایرانی به نام پاییزان بود که ١٤٥سانتی‌متر می‌پرید و در همه مسابقات جزو برنده‌ها بود. اما بعد از ورود اسب‌های خارجی، اسب‌های ایران کنار گذاشته شدن، چون نمی‌تونستن با اسب‌های خارجی در رشته پرش رقابت کنند. قیمت اسب ایرانی معمولا از ٢٥ تا ٣٠‌میلیون شروع می‌شود و بیشتر برای کورس از آن استفاده می‌شود. اما اسب‌های خارجی قیمت‌شان از صدمیلیون تومان شروع می‌شود. با واردات اسب‌های خارجی کیفیت مسابقات هم تغییر کرده، اگر قبلا سوارکارهای ما ١٣٥سانتی‌متر می‌پریدن الان رکورد پرش در ایران به یک مترو ٥٠سانت رسیده که با رکورد جهانی ١٥ سانتی‌متر فاصله دارد.»

همه درحال حرف‌زدن هستند که با ورود اسب قهوه‌ای و سوار ٢٠ساله‌اش  به میدان همه ساکت می‌شوند. یال‌های بافته به یک سوی گردن ریخته‌، سرش را پایین انداخته و با قدم‌های آرام راه‌می‌رود. مسابقه که شروع می‌شود سرعتش بالا می‌رود و به نخستین مانع نزدیک می‌شود.

آرش که یکی از واردکنندگان اسب است، می‌گوید این یکی از همان اسب‌های اصیلی است که به ایران وارد شده «بعد از انقلاب چند سالی اسب‌های خارجی وارد نشدند. اما الان تقریبا ١٥‌سال میشه که اجازه ورود پیدا کردن.

سالی ٢٠٠ تا ٣٠٠ اسب وارد ایران میشه که نژاد بیشتر آنها زانگرشاید، اولندبرگ، کی دبلیو پی ان و بلژیوم است. دو سالی هست که چون هزینه گمرک تا ٦٠ الی ٧٠‌میلیون بالا رفته و سختگیری‌ها بیشتر شده، واردات اسب کمتر شده. تقریبا در‌ سال ٥ تا پرواز برای واردات اسب‌های خارجی داریم که هر بار بین ٥٠ تا ٦٠ اسب به ایران وارد می‌شه. معمولا واردکنندگان اسب با یکدیگر هماهنگ و هرکدام تعدادی را وارد می‌کنند، چون هواپیما‌هایی که با آن اسب‌ها را وارد می‌کنند، تعداد پالت مشخص دارند و تا زمانی که پالت‌ها پر نشود، به خاطر تعدادی محدود اسب به پرواز درنمی‌آیند.

هزینه جابه‌جایی هرکدام‌شان نزدیک به ٥٠‌میلیون تومان است، البته همه اسب‌های وارداتی اسپرت نیستند. بعضی‌وقت‌ها اسب‌های عرب هم برای زیبایی وارد می‌شود که اصطلاحا به افراد که دنبال آنها هستند، عرب‌باز می‌گویند. بیشتر این اسب‌ها در شهر‌های اصفهان، یزد، تبریز، کردان، سیرجان و کرمان بورس است. برخی از واردکنندگان فقط اسب سیلمی وارد کشور می‌کنند تا بتوانند با آن کشش کنند. به‌طور میانگین یک اسب نر می‌تواند در‌ سال بین ٥٠ تا ٦٠ مادیان را بارور کنند. در کشورهای دیگر اسپرم اسب‌ها به صورت فریزشده به قیمت‌های بالا هم فروخته می‌شود. چند وقت پیش شنیدم در ایران هم چنین کاری انجام شده.»

اسب قهوه‌ای با سرعت به سمت مانع آخر می‌دود، پشت سرش خاک به هوا بلند می‌شود، پاهای جلویی‌اش را از زمین برمی‌دارد، سوار به سمت جلو خم می‌شود و به اسب می‌چسبد، چند ثانیه هر دوی آنها بین زمین و آسمان هستند و بعد از چند ثانیه بدون خطا به زمین فرود می‌آیند. تماشاچیان همه دست می‌زنند و صدای آهنگ همه جا را فرا می‌گیرد، آهنگی مخصوص که بعد از مسابقه اسب‌هایی که بدون خطا همه مسیر را طی کرده‌اند، پخش می‌شود.

آرش فکر می‌کند در ایران به این ورزش اهمیت داده نمی‌شود و به دلیل این‌که این ورزش متعلق به قشر ثروتمند جامعه است، همه سعی دارند آن را بکوبند «در همه جای دنیا سوارکاری جزو ورزش‌های گران است.

در کشورهای دیگر اگر اسبی یک فصل یا یک‌سال مقام‌های خوبی بیاورد، قیمتش به ٢‌میلیون یورو هم می‌رسد. بگ استار یک اسب اسپرت خارجی است که قیمتش از ٥٠٠‌هزار یورو به ٢‌میلیون یورو رسیده و اسپرمش بسیار گران است. گران‌ترین اسبی که در ایران وجود دارد، ٢میلیارد تومان قیمت دارد که در باشگاه بام نگهداری می‌شود. فکر نمی‌کنم تا امروز کشش انجام داده باشد اما احتمالا برای این کار باید هزینه بالایی پرداخت شود.

اروپایی‌ها سال‌هاست از طریق ژنتیکی و ترکیب نژادهای اصیل با هم مشغول طراحی اسب‌های پرش هستند. چند‌ سال پیش با واردات ٦٥ رأس اسب گرانقیمت صدای همه درآمد. این درحالی است که با واردات اسب اصیل سطح مسابقات در کشور بالا می‌رود. ما ورزشکاران بااستعدادی در این زمینه در کشور داریم اما ‌چون به این ورزش بها داده نمی‌شود در سطح بین‌الملل حرفی برای گفتن نداریم.

آخرین بار که سوارکارای ما به باکو رفتند، علی خوش‌دل توانست مقام اول را به دست بیاورد. مدتی بعد مادیان گرانقیمتش به دلیل مریضی تلف شد. آمار بیماری‌های دامی در آسیای شرقی بالاست. اسب‌هایی که از عراق و ترکیه به صورت قاچاق وارد می‌شوند، معمولا با خودشان بیماری می‌آورند. چند وقت پیش سمت شرق تهران کامل قرنطینه بود، چون یک بیماری نادر آمده بود و کره‌مادیان‌ها را تلف می‌کرد.»

به چشمان درشت قهوه‌ای روشنش نگاه می‌کنی و خودت را در آن می‌بینی. چند ثانیه نگاهت می‌کند، بعد از این‌که خوب براندازت می‌کند، سر را نزدیک دستت می‌آورد، بو می‌کشد. پوست قهوه‌ای‌اش در آفتاب می‌درخشد. یال‌های سیاهش را بافته‌اند. لکه‌ای سفید روی پیشانی دارد. دور پاهایش را با یک ساق‌بند مشکی بسته‌اند تا زمان مسابقه آسیبی نبیند. تازه از زمین مسابقه بیرون آمده و هنوز تنش می‌لرزد. حدود ٥٠٠‌میلیون  تومان قیمت دارد.

محمد می‌گوید اسب‌هایی که در ایران هستند، اجازه ورود به کشورهای دیگر را ندارند «هرکسی می‌خواد اسبش در مسابقات بین‌المللی حضور پیدا کند، حداقل باید صد‌میلیون میلیون هزینه کند. فقط هزینه جابه‌جایی این اسب‌ها چیزی حدود ٥٠ تا ٥٥‌میلیون تومان است.

علاوه بر این اسب باید مدتی قرنطینه شود. فدراسیون سوارکاری هزینه‌ها را نمی‌دهد، زمانی هم که صاحبان اسب می‌خواهند اسب خود را برای پرش به کشورهای دیگر ببرند، این‌قدر مانع سر راه‌شان می‌گذارند که نمی‌توانند اسب خود را از کشور خارج کنند. فدراسیون فقط در مسابقاتی که خودش بخواهد، کارها را برای سوارکارها آسان می‌کند که بروند. هر کشوری برای این‌که بتوانی اسبت را به آن‌جا ببری، قوانین مشخص خود را دارد.

ما باید قبل از بردن اسب نزدیک ٢١روز اسب را قرنطینه کنیم و تست‌های لازم روی آن انجام شود. سوارکاری که بخواهد اسبش را از کشور خارج کند باید تمرینات را کنار بگذارد و فقط دنبال بروکراسی اداری باشد. برای حضور در مسابقات کره من و تعدادی از سوارکاران خیلی تلاش کردیم که برویم اما این‌قدر سنگ‌اندازی کردند که نتوانستیم برای شرکت در مسابقات به کره برویم.

تنها مسابقاتی که سوارکاران ایرانی با اسب‌شان در آن پریده‌اند، مسابقات باکو، آذربایجان و قطر است. بعضی از مسابقات هم هست که برای شرکت در آنها به سوارکارها اسب داده می‌شود؛ برخی با پرداخت پول، برخی هم بدون پول اما مسلما در هیچ جای دنیا بهترین اسب‌های خود را در اختیار یک خارجی قرار نمی‌دهند.»

کمی آن طرف‌تر بیرون از محل مسابقات سوارکاری خودروهای مدل بالایی پارک شده است، بی‌ام‌و، بنز و پرش.

پسر جوانی که حدودا ٢٥‌سال دارد، سوار بر بی‌ام‌و سفیدش می‌شود، پایش را روی گاز می‌گذارد و می‌رود. سیامک که خودش هم یکی از همین ماشین‌ها را سوار می‌شود، می‌گوید «هزینه این ورزش بالاست، بعضی از باشگاه‌ها برای ١٠ جلسه آموزش ٧٠٠‌هزار تومان پول می‌گیرند، البته هستند باشگاه‌هایی هم که برای همین تعداد جلسات بین ٢٥٠ تا ٣٠٠‌هزار تومان می‌گیرند اما این ورزش هزینه‌های دیگری هم دارد، فقط هزینه یک لباس سوارکاری ساده نزدیک به یک‌میلیون تومان است.

کسی که اسب داشته باشد در ماه باید نزدیک به ٣‌میلیون تومان برایش هزینه کند. یکی از باشگاه‌های تهران فقط برای هزینه پانسیون اسب ٢‌میلیون و ٥٠٠‌هزار تومان می‌گیرد، یکی دیگر ماهی یک‌میلیون و٧٠٠‌هزار تومان.

برای هر مسابقه‌ای که شرکت می‌کنند باید پول بپردازند. ورودی بعضی از مسابقات ٥٠‌هزار تومان است، برخی ٤٠٠‌هزار و بعضی از مسابقات مثل csi ‌یک‌میلیون و ٥٠٠‌هزار تومان. نعل اسب بین ٨٥ تا صد‌هزار تومان هزینه دارد که باید هر ٢ الی ٣ ماه عوض شود. زین‌هایی هستند که فقط ١٠‌میلیون تومان قیمت‌شان است. معمولا اسب‌ها یک مربی دارند که در ماه بین ٢٠٠ الی ٥٠٠‌هزار تومان برای تربیت اسب می‌گیرند. اگر اسب در رده‌های بالا بپرد، شاید مربی تا یک‌میلیون تومان هم از صاحب اسب بگیرد. تمام اینها درحالی است که بعضی‌ها بیش از یک اسب دارند.»

سعید رحمانی، دامپزشک فدراسیون سوارکاری می‌گوید: «واردات اسپرم اسب به ایران غیرقانونی است و به کره‌هایی که از این طریق متولد می‌شوند، شناسنامه داده نمی‌شود. تابه‌حال به ما در مورد واردات اسپرم اسب گزارشی داده نشده است.»

کمتر کسی حاضر به گفت‌وگو درباره‌ ماجرای واردات اسپرم است. همه ترجیح می‌دهند از مسائل دیگر سوارکاری در ایران بگویند تا داستان واردات نژاد و اصلاح آن. یکی از سوارکاران سوار بر اسب قهوه‌ای گرانقیمت که سرش را پایین انداخته و یورتمه می‌رود، از محوطه دور می‌شود. اسبی که شاید هرگز نتواند به جایی که از آن آمده است، بازگردد و در مسابقات بین‌المللی شرکت کند.