امنیت محله ها در دستان نگهبانان محله

کلمه پلیس گره خورده است با امنیت. حداقل مطالبه ای که مردم از یک حکومت انتظار دارند. حال اینکه نمی‌شود به طور صددرصدی امنیت یک کشور را تامین کرد و همیشه چه از درون و چه از خارج از مرز‌ها اقداماتی وجود دارد که کشوری را تحدید کند. در کشور ما اما در سال‌های اخیر پلیس برای ایجاد امنیت بیشتر دست به اقداماتی زده است که می‌توان آن را در زیرمجموعه کمک گرفتن از مردم برای تامین امنیت قرار داد. اقداماتی که می‌تواند برای بهبود امنیت موثر باشد اما آنچه پنهان است، نتایج این طرح‌هاست. طرح‌هایی که عنوان می‌شود و با نظارت پلیس بر آن فضای امنیتی را برای مردم ایجاد می‌کند.

نیروی انتظامی جمهوری اسلامی را با نام اختصاری ناجا، با خودروهای سبز و سفید رنگ با آژیرهای قرمز می‌شناسیم. براساس قوانین جمهوری اسلامی، نیروی انتظامی وظایفی دارد؛ مهم‌ترین و اولین ماموریت‌ و وظایف ناجا عبارت است از «استقرار نظم و امنیت و تامین آسایش عمومی و فردی.» گفتنی است بخش بزرگی از ناجا را سربازان وظیفه تشکیل می‌دهند. با گسترش شهرها میزان محدوده‌ای که ناجا باید بر آن نظارت کند، افزوده شده و از طرفی کاهش میزان نیروهای وظیفه در سال‌های اخیر در نیروهای مسلح، باعث شده تا تامین امنیت کمی دشوار به نظر برسد.

روز گذشته سرکلانتر سوم پلیس پیشگیری تهران بزرگ (سرهنگ علی آقا‌کارخانه) از بهره‌گیری از نگهبانان محله در محلات تهران خبر داد. موضوعی که تاحدودی ماجرای به کارگیری ۷۰۰۰ نفر مامور نامحسوس را یادآور می‌شود! اگر به یاد داشته باشید، فرودین ماه سال ۹۵ رئیس پلیس پایتخت (سردار حسین ساجدی‌نیا) از ساماندهی بیش از ۷۰۰۰ نفر مامور نامحسوس پلیس امنیت خبر داده بود.

در طرح مورد نظر این افراد در صورت مشاهده موارد ناهنجاری همچون «مزاحمت برای نوامیس»، «آلودگی صوتی»، «کشف حجاب در خودرو» و «انجام حرکات نمایشی در خیابان»، شماره پلاک خودرو را برداشته و از طریق سامانه پیامکی به مرکز پلیس امنیت اخلاقی اطلاع می‌دادند؛ هرچند با این طرح از نظر حقوقی و البته جامعه‌شناسی مخالفت‌هایی شد. به عنوان مثال یک مددکار اجتماعی در این باره گفته بود: «‌اجرای این طرح به دلایل متعدد هم موجب تشدید ناامنی روانی بین شهروندان تهرانی می‌شود و هم به ضرر پلیس است. (ایسنا)»

حال پس از دو سال اقدامی مشابه در حال شکل‌گیری است. مشابه از این نظر که پلیس برخی از وظایف خود را به افرادی غیر از ناجا محول می‌کند. هرچند نباید از این نکته گذشت که این افراد زیر نظر پلیس آموزش می‌بینند. برای تببین موضوع شاید بهتر باشد مروری به خبر روز گذشته در ارتباط با به‌کارگیری نگهبان محله از دل پلیس داشته باشیم.

این تنها یک پیشنهاد از سوی پلیس پیشگیری ناجا است و این احتمال وجود دارد به مرحله اجرا شدن نرسد؛ مانند به‌کارگیری ۷۰۰۰ مامور نامحسوس امنیت که پس از فروردین ماه ۹۵ دیگر هیچ خبری از آن منتشر نشد و حتی معلوم نیست اجرایی شده است یا نه، یا اگر اجرا شده، نتایج آن و ثمرش چه بود؟

طرح اخیر اما گویا مناطق شمالی تهران را در بر می‌گیرد؛ آن‌جا که ساکنانش تمکن مالی بیشتری دارند. پیشنهاد پلیس برای این مناطق استفاده از نگهبان محله است. براساس آنچه سرهنگ علی آقا‌کارخانه، سرکلانتر سوم پلیس پیشگیری تهران بزرگ عنوان کرده در این مناطق هر کوچه به طور متوسط دارای ۵۰ تا ۱۰۰ خانواده است. حال این‌که برای جذب نگهبان محله ساکنین باید به پلیس مراجعه کنند و سپس پلیس از میان شرکت‌های مورد تایید ناجا و تحت پوشش کلانتری فرد مورد نظر را به آن‌ها معرفی کند. گفتنی است در طرح عنوان شده پلیس وظیفه نظارت و آموزش‌های لازم را برعهده خواهد داشت.

نکته جالب‌ توجه این است که تامین حقوق این نگهبانان بر عهده اهالی همان کوچه است. سرکلانتر سوم پلیس پیشگیری تهران بزرگ درباره هزینه این نگهبانان گفته است: «این مبلغ باید از سوی خود شهروندان پرداخت شود و همانطور که گفتم اگر حداقل در هرکوچه ۵۰ خانواده ساکن باشند، مبلغی که در هر ماه از سوی هرخانواده باید پرداخت شود حدود مبلغی است که برای یک کیلو میوه پرداخت خواهد شد و در واقع هزینه چندانی ندارد اما از بسیاری از جرائم پیشگیری می‌کند.»

با احتساب هزینه ۲۰ هزار تومانی برای هر کیلو میوه! می‌توان گفت که این افراد در ماه حقوق ۱ میلیون تومانی دریافت خواهند کرد. هرچند هنوز ساعت کار این افراد مشخص و بسیاری از دیگر از سوالات وجود دارد که پاسخ مناسبی برای آن پیدا نمی‌شود.

یکی از مهم‌ترین شعارهای پلیس در سال‌های اخیر آموزش همگانی و مشارکت عمومی شهروندان در اقدامات پلیس است. موضوعی که با ورود مردم می‌تواند کشور را هرچه بهتر در تامین امنیت درون مرزها فراهم کند. با همه این اوصاف هنوز حد و مرز مشخصی میان رابطه مردم و پلیس مشخص نیست و به عنوان نمونه در مواردی چون به کارگیری ۷۰۰۰ مامور نامحسوس هنوز شفاف‌سازی لازم صورت نگرفته است. حال اینکه بسیاری از مردم از امنیتی شدن فضای کوچه‌ها و خیابان‌هایی که در آن سکونت دارند، حس خوش‌آیندی ندارند‌ و این موضوع را خلاف آزادی‌هایی که دارند می‌دانند. هرچند به ‌کارگیری نگهبانان محله بی‌شک در تامین امنیت، عبور و مرور افراد غریبه و ... تاثیرگذار است.

گفتنی است شرکت‌هایی در کشور وجود دارند که خدماتی انسانی مانند آموزش و معرفی نگهبان محله را بر عهده دارند. این شرکت‌ها در صورت درخواست شهروندان، نگهبان در اختیار محله‌ها، آپارتمان‌ها و ... قرار می‌دهند. اقداماتی که در سال‌های اخیر بیشتر دیده می‌شود و موجب کاهش سرقت شده است. حال باید دید با ورود مستقیم پلیس به این موضوع چه سرنوشتی در انتظار آن خواهد بود؟

پویان خوشحال