ایرانی‌ها در هفته نزدیک ١,٧٠ لیوان نوشابه و ٣.٦٦ لیوان شیر می‌نوشند، نزدیک به ٥٠درصد آنها هیچ‌گونه ورزشی هم ندارند، آنها وقت چندانی برای مطالعه روزنامه ندارند، سینما و تئاتر جایی در برنامه‌های بسیاری از آنها ندارد و مطالعه غیردرسی هم چندان علاقه‌شان را برنمی‌انگیزد؛ این خلاصه‌ای از نتایج جدیدترین پژوهش آماری مرکز آمار ایران است که اطلاعاتی تازه درباره فرهنگ رفتاری خانوار ایرانی منتشر می‌کند. نتایج این طرح درباره سرانه مطالعه، زمان فعالیت در شبکه‌های اجتماعی، مصرف شیر و نوشابه و... اطلاعات دقیقی می‌دهد که در این گزارش به بخشی از آن پرداخته شده است.
درباره طرح؛ جامعه آماری ۴۰هزار خانواری
این نخستین بار نیست که طرحی آماری به بررسی فرهنگ زندگی ایرانی‌ها می‌پردازد. مرکز آمار پیش از این طرح هم در سال‌های ۹۳ و ٩٤ پژوهشی آماری درباره جامعه ایرانی انجام داده بود. «طرح آمارگيرى از فعاليت‌های فرهنگی خانوار» نام برنامه‌ای بود که در سال ۹۳ انجام شد، تا یک‌سال بعد این مرکز با افزودن برخي پرسش‌ها این طرح را کامل‌تر و با نام «آمارگيرى از فعاليت‌ها و رفتارهاي فرهنگى خانوار» نتایج را منتشر کند. سومین سال اجرای این طرح در سال ٩٦ و در فاصله ۲۲مهر تا ۲۲ آبان انجام شد. جامعه آماری این طرح هم ٤۰هزار خانوار ایرانی از شهرها و روستاهای مختلف بوده است که از طریق مصاحبه رودررو با سرپرست خانوار یا فرد مطلع خانواده و درباره افراد ١٥سال و بیشتر انجام شده است. این جامعه آماری به روش تصادفی ساده انتخاب شده است.
بیش از ۴۰درصد ایرانی‌ها در سال مطالعه غیردرسی ندارند
«سرانه مطالعه ایرانیان» یکی از موضوعات بحث‌برانگیز همیشگی است که آمارهای مختلفی معمولا درباره آن منتشر می‌شود و افراد زیادی هم تاکنون سطح مطالعه را نقطه ضعف اساسی جامعه دانسته‌اند. طرح جدید مرکز آمار که به تازگی اطلاعات آن منتشر شده هم تا اندازه‌ای این موضوع را تایید می‌کند. پیش از بررسی سرانه مطالعه، خوب است بدانیم که از ٦۰میلیون و ۳٤۱هزار و٤٦ ایرانی ١٥ساله و بالاتر، ٥۲میلیون و ۸۷۱هزار و۷۱٦نفر سواد دارند و ۱۲,٤درصد آنها یعنی ۷میلیون و ٤٦٩هزار و ۳۳۰نفر بی‌سوادند. براساس این طرح آماری، ٤١.۸ درصد ایرانیان باسواد ۱٥ساله و بالاتر، در سال پیش از این آمارگیری، هیچ‌گونه مطالعه غیردرسی نداشتند. به عبارت دیگر، از حدود ٥۲میلیون‌و۸۰۰هزار ایرانی، نزدیک به ۳۰میلیون در سال پیش از آمارگیری مطالعه غیردرسی داشته و نزدیک به ۲۲میلیون نفر هیچ‌گونه مطالعه غیردرسی نداشته‌اند. مطالعه در این پژوهش هرگونه کتاب چاپی یا الکترونیکی را شامل می‌شود. این طرح پژوهشی همچنین می‌گوید که ایرانیان باسواد ١٥ساله و بالاتر، ماهانه ۷ساعت و ٤١دقیقه مطالعه غیردرسی دارند؛ از این زمان ۳ساعت و ۷ دقیقه آن هم به مطالعه قرآن و ادعیه اختصاص دارد. موضوع مورد مطالعه هم یکی دیگر از نتایج این پژوهش است که می‌گوید ۸۱.٦درصد ایرانی‌هایی که مطالعه غیردرسی دارند، قرآن و ادعیه دینی می‌خوانند. رمان و داستان کوتاه، دینی (به جز قرآن و ادعیه)، روانشناسی تربیتی، شعر و موضوع اجتماعی دیگر حوزه‌های مورد علاقه ایرانیان برای مطالعه غیردرسی است. در این بین ساکنان استان قم با سرانه مطالعه ماهانه ۲۰ ساعت و ۷دقیقه بیشترین میزان مطالعه غیردرسی را بین دیگر استان‌ها دارند.
روزنامه یا عضویت در شبکه‌های اجتماعی؟
بخش دیگری از این طرح آمارگیری هم به میزان مطالعه روزنامه و همچنین نرخ عضویت ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی اختصاص دارد. بر این اساس، وضعيت مطالعه روزنامه چاپي يا الکترونيکي در ماه قبل از زمان آمارگيري به این صورت است که ۷۰.۱درصد از ایرانیان باسواد ۱٥ساله و بیشتر، هیچ‌گونه مطالعه روزنامه به صورت چاپی یا الکترونیکی نداشته‌اند و تنها ۲۹.۹درصد یعنی حدود ١٥میلیون و ۷۰۰هزار نفر در ماه قبل از آمارگیری روزنامه خوانده‌اند.
یکی دیگر از نکات این طرح درباره میزان مطالعه روزنامه، به علاقه ایرنیان به روزنامه چاپی یا الکترونیکی برمی‌گردد که می‌گوید ٦۹.۲درصد ایرانیانی که روزنامه می‌خوانند، انتخاب‌شان همچنان روزنامه چاپی است. در این بین البته گروهی، هم از نسخه الکترونیکی و چاپی استفاده می‌کنند. براساس نتایج این طرح مرکز آمار ایران، سرانه مطالعه ماهانه ایرانی‌های باسواد ١٥ساله و بالاتر، یک ساعت و ۲۶دقیقه در ماه است. ساکنان استان گیلان با سرانه مطالعه ماهانه ۲ساعت و ٣٤ دقیقه بالاترین میزان مطالعه روزنامه بین دیگر استان‌های را دارند. اگرچه سرانه مطالعه روزنامه در ایران شرایط مناسبی ندارد، اما علاقه‌مندان به شبکه‌های اجتماعی شرایط بهتری دارند. نتایج این آمارگیری می‌گوید که ٥۳درصد ایرانی‌های باسواد ۱٥ساله و بیشتر، عضو شبکه‌های اجتماعی‌اند. تلگرام همچنان در صدر استفاده قرار دارد و پس از آن، اینستاگرام، واتس‌اپ، ایمو و فیس‌بوک قرار دارند. سرانه فعالیت روزانه در شبکه‌های اجتماعی هم یک‌ساعت و٤دقیقه است. به عبارت دیگر هر ایرانی باسواد ١٥ساله و بالاتر، در ماه بیش از ۲۲برابر زمان مطالعه روزنامه، در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کند.
جذابیت مسائل اجتماعی و سیاسی؛ ورزش و حوادث عقب افتادند
سالیان زیادی موضوع مورد علاقه ایرانیان در صفحات روزنامه، سوژه‌های ورزش و حوادث بوده، اما به نظر می‌آید این سلیقه تا اندازه‌ای دچار تغییر شده است. در این طرح آمارگیری، هر نفر امكان بيان يك و حداكثر ٤ موضوع را داشته که نتایج نشان می‌دهد سلیقه افراد به این صورت است که مسائل سیاسی در رده اول قرار دارد و پس از آن موضوعات اجتماعی، حوادث، ورزشی، اقتصادی و بهداشت و سلامت در رده‌های بعدی قرار دارند. نتایج همچنین نشان می‌دهد که موضوعات سیاسی اولویت نخست ٦٦درصد ایرانی‌های باسواد ۱٥ساله و بالاتر در مطالعه روزنامه بوده، علاوه‌براین مسائل اجتماعی هم اولویت اول ۳٥.۹درصد پاسخگویان بوده است.
مقایسه مصرف شیر و نوشابه
یکی از نتایج این پژوهش به میزان مصرف شیر و نوشابه در خانواده‌های ایرانی اختصاص دارد که براساس آن، ۲۱.۱درصد از ایرانیان ۱٥ساله و بیشتر یعنی ۱۲میلیون و٧٢٥ هزار و ۸۲٦نفر در هفته اصلا شیر مصرف نمی‌کنند. علاوه‌براین این پژوهش می‌گوید سرانه مصرف شیر در ایران ۳,٦٦ لیوان در هفته است. ایلامی‌ها با سرانه مصرف ۲.٦٠ لیوان در هفته کمترین میزان مصرف شیر و تهرانی‌ها با سرانه ٤.٦٠ لیوان در هفته بالاترین مصرف شیر را دارند. بخش دیگری از این نتایج هم به مصرف نوشابه اختصاص دارد. نتایج می‌گوید ٥۴.۸درصد از ایرانیان ١٥ساله و بالاتر در هفته نوشابه مصرف می‌کنند که سرانه مصرف هفتگی نوشابه ۱.۷۰لیوان است. گیلانی‌ها با مصرف ۰.۸۲ لیوان در هفته کمترین مصرف نوشابه و سیستان‌وبلوچستانی‌ها هم با سرانه مصرف ۲.۹٥ لیوان در هفته بیشترین مصرف نوشابه در میان استان‌های ایران را دارند. در کنار این آمار بحث ورزش هم می‌تواند نگاه کامل‌تری ایجاد کند که براساس نتایج این آمارگیری، ٤۸.۹ درصد از ایرانیان اصلا ورزش نمی‌کنند. سرانه زمان ورزش در روز هم ۲۷ دقیقه است.
این پژوهش آماری اطلاعات دیگری درباره رفتار فرهنگی ایرنیان هم دارد که نشان می‌دهد میزان استفاده از محصولات فرهنگی در ایران شرایط چندان مناسبی ندارد. در یک‌سال پیش از این آمارگیری، تنها ۱۸.۹درصد مردم ایران سینما رفته‌اند که فیلم‌های اجتماعی در صدر جذابیت موضوع برای مردم بوده است. آمار تئاتر دیدن نسبت به سینما رفتن البته وضع بدتری هم دارد و تنها ٥.۱ درصد ایرانیان باسواد ۱٥ساله و بالاتر، سال پیش از آمارگیری در سالن تئاتر حاضر شده و تئاتر دیده‌اند. درصد حضور در کنسرت‌های موسیقی هم پایین‌تر از سینما و تئاتر و ۴,٥ درصد است.
- 9
- 5
