ووشو، از تاریخچه تا فنون و قوانین مسابقات

ووشو

ووشو که مرکب از دو کلمه "وو" و "شو" به معني هنر رزم مي باشد، ورزش رزمی ملی کشور چين است که در آن انواع مختلف حرکات براي سلامتی جسم و روح و دفاع شخصي در نظر گرفته شده‌ است.

در چين باستان از هنرهاي رزمي براي دفاع از سرزمين، خود يا خانواده و مقابله با دشمنان و راهزنان و ... استفاده مي ‌شد. ووشو نه تنها يک ورزش سنتی چين، بلکه عناصر فلسفي، اخلاقی، زيباشناسی، پزشکی و نظامی را نيز در بر دارد.

هدف فنون رزمي ووشو ناتوان کردن و زيان رساندن به دشمن است. از اين رو ووشو يکي از شيوه هاي تمريني مهم ارتش های چين باستان بوده و حتی امروزه نيز در تمرينات پليس و نيروهای مسلح ارتش نيز مورد استفاده قرار می گيرد.

تاریخچه ووشو

توسعه ووشو در سلسله هاي مينگ (۱۳۶۸-۱۶۴۴ ميلادي ) و چينگ (۱۶۳۶-۱۹۱۲ميلادي ) به اوج خود رسيد. در اين زمان، ووشو به شاخه های گوناگون مانند چان چوان، نان چوان و تای چی تقسيم شد. در زمان جمهوری چين (۱۹۱۲-۱۹۴۹ميلادي) ووشو به نوعي ورزش تبديل شد و باشگاه هاي تخصصی بسياري در زمينه ورزش ووشو ايجاد شد.

پس از مطرح شدن ووشو در بعد مسابقاتي، اولين انجمن رسمي آن در سال ۱۹۲۰ در کشور چين تاسيس شد و دست اندرکاران امور شديداً به ترويج مسابقات در سطوح مختلف پرداخته و سرمايه هاي انساني و مالي فراوان را در اين راه به خدمت گرفتند که بر اثر همين کوشش ها از سال ۱۹۳۲ گردهمايي هاي ملي آغاز و در سال ۱۹۳۳ ووشو رسما به ليست مسابقات و بازيهاي ملي وارد شد. 

ووشو ورزش استاندارد جهانی

امروزه ووشو به صورت يک ورزش استاندارد جهانی به مردم جهان ارايه شده ‌است و فقط منحصر به کشور چين نيست و مردم کشورهاي مختلف برای بهره گيري از خواص طبي و شرکت در رقابت هاي قهرمانی در اين رشته ورزشی تمرين مي‌کنند.

ووشو در سال ۲۰۰۴ توسط کميته بين المللی المپيک به رسميت شناخته شد و حرکت خود را جهت ورود به المپيک آغاز نموده است.

رشته ووشو داراي تشکيلات معتبر و منظم جهاني با علامت اختصاري IWUF مي باشد که در کشور چين مستقر است. اين فدراسيون داراي ۱۵۰ عضو رسمي و فعال مي باشد که در سال ۱۹۹۰ تاسيس شده است.

خوشبختانه استقبال ملل مختلف از اين رشته زيبا در حد بسيار بالايي بوده، به طوري که گستره جغرافيايي آن که محدود به حوزه شرق آسيا بوده در حال حاضر به اقصی نقاط جهان گسترش يافته و در بخش هاي مختلف آن در هر دوره از مسابقات قدرت های جديدی ظاهر می‌شوند که اين امر نشان دهنده پيشرفت و بالندگی اين رشته است.

هنر رزمی ووشو در مسابقات در دو بخش تالو و ساندا ارائه مي‌شود:

زمينه تالو (اجرای فرم های سنتی چينی به صورت زيبا به همراه حرکات آکروباتيک)

زمينه ساندا (مبارزه آزاد بر روی سکو با استفاده از دستان و پاها و زيرگيری)

قوانین ووشو

ووشو به عنوان نوعي ورزش، تمام فنون رزمي خود را حفظ کرده، اما به دليل محدوديت های قوانين مسابقه، ورزش ووشو بر اصل زيان نرساندن به حريف متکی است. برای نمونه، در مسابقات ساندا محدوديت هايی براي حرکاتی که مي تواند به حريف آسيب برساند، ايجاد شده است.

مسابقات ووشو

اولين مسابقات ملي ووشو در سال ۱۹۳۵ برگزار شد و متعاقباً در سال۱۹۳۶ معرفي آن در سطح بين المللي، يک تيم ۹ نفره از قهرمانان ووشو در جريان المپيک برلين حرکاتي را به نمايش گذاشته که بسيار مورد توجه و تشويق حضار قرار گرفت.

آنگاه پس از چندين سال مطالعه، تحقيقات و پژوهش در سال ۱۹۵۸ بدليل استقبال شديد مردم از مسابقات مقررات و قوانين کاملي توسط سازمان تربيت بدني چين وضع شد که با تلاش ديگر اساتيد و قهرمانان اين رشته در سطوح جهاني با حضور ۱۴ کشور در سال ۱۹۸۷ اولين مسابقه قهرماني ووشو آسيا در ژاپن برگزار گرديده و نيز همان سال WFA يا فدراسيون ووشو آسيا تشکيل شد.

در حال حاضر ۳۸ کشور عضو اين فدراسيون آسيايي مي باشند. در همين حال در رقابتهاي اروپا، آمريکا و فدراسيونهاي مربوطه تشکيل و پس از کوشش هاي فراوان در سال ۱۹۹۰ ووشو به عنوان يکي از رشته هاي رسمي در بازيهاي آسيايي وارد گرديد.

سپس با تشکيل فدراسيون بين الملي ووشوIWUF در سال۱۹۹۰ اولين دوره مسابقات  ووشو قهرماني جهان با حضور ۳۶ کشور در سال ۱۹۹۱در چين برگزار و متعاقباً دومين دوره آن نيز در سال ۱۹۹۳ در کشور مالزي به انجام رسيد و همچنين کشور آمريکا نيز بعنوان محل برگزاري سومين دوره مسابقات جهانی ووشو در سال ۱۹۹۵ برگزيده شد.

مسابقات ووشو

۱۸ سلاح رزمی ووشو

ووشوی چینی علاوه بر فنون استاندارد مبارزه تن به تن به تمرین با سلاح هم توجه دارد. نه تنها اکثریت این سلاح‌ها بر گرفته شده از سلاح‌های سنتی می‌باشند بلکه عبارت «۱۸ سلاح رزمی» نیز از زمان قدیم مرسوم بوده است.

نیزه بلند، کمان بلند، کمان تفنگی، چکش، گرز، عصا، چماق، شمشیر، زنجیر، قلابها، خنجر ترکیبی با تبر، تیشه ساتور، تبر دسته کوتاه، تبرزین، سپهر، چوب دستی، نیزه، شن کش.

در دوره های تاریخی مختلف و شاخه های متفاوت ووشو، سلاح هایی که عنوان «۱۸ سلاح» را یدک می‌کشیدند، متغیر بوده‌اند.

امروزه این عبارت معمولا" بر سلاح های زیر اطلاق می‌شود:

شمشیر پهن، نیزه، شمشیر دو بند، تبرزین، تبر دسته کوتاه، پارو( بیل)، چنگال، عصا، ساتور،چکش، چماق، نیزه تیغه بلند، گرز «چوب»، خنجر ترکیبی با تبر، چنگک، نیزه سه شاخه.

سلاح های دیگری که معمولا" استفاده می‌شوند عبارتند از: خنجر امی، ایپون، چماق دسته خمیده و قلاب است.

هر کدام از این دسته‌ها، دارای نمونه‌های زیادی است. برای مثال دسته شمشیر پهن دسته کوتاه و بلند، شمشیر پهن تکی، شمشیر، شمشیر پهن دو تائی و شمشیرهای ۳ سر و دو سر هستند. گرزها شامل: چوب بلند، چوب متوسط، چوب کوتاه، نانچکو دسته بلند و دسته کوتاه و سه قسمت.

امروزه سلاح‌های گوناگون بکار رفته در ووشو به ۴ دسته تقسیم می‌شوند

- سلاح‌های بلند: بلندتر از قامت انسان اند و با دو دست بکار می روند و شامل: نیزه، چوب، شمشیر پهن بزرگ، نیزه دسته بلند، کوان دائو، چنگال، نیزه سه شاخه وبیل هستند.

- سلاح‌های کوتاه: کوتاه تر از قامت انسان اند و با یک دست بکار میروند و شامل: شمشیر پهن، شمشیر باریک، ساتور، چکش، چوب دستی، عصا، خنجر و سپهر هستند.

سلاح‌های ووشو

- سلاح‌های نرم: از طناب، زنجیر و یا حلقه ها برای درست کردن، سلاح های متصل به هم که می توانند به دور یا نزدیک ضربه وارد کنند، استفاده می شود.

اینها با یک یا هر دو دست استفاده می شوند و شامل : زنجیر نه تکه،سانچکو، چکش پرنده که عبارتند از ۲ گوی آهنی که به دو سر یک زنجیر آهنی متصل شده اند- ایپون، پنجه پرنده و نانچکو.

- سلاح‌های دو قلو: در این مورد یک جفت سلاح وجود دارد که هر یک در یکی از دست‌ها قرار می گیرد

و شامل: شمشیر پهن ۲ تایی، شمشیر باریک دو تایی، قلاب های دو قلو، عصاهای دو قلو، چماق دسته خمیده دو قلو، نیزه های دو تایی، ساتورهای دو تایی، خنجر دو قلو، خنجرهای دو دو، میله های دو تایی با سر هایی به شکل مشت و تبرزین می‌باشند.

روش‌های تمرین ووشو

روش‌های زیادی برای تمرین ووشوی چینی وجود دارد. سه روش اصلی عبارتند از: روتین‌های تمرین، نبرد تن به تن و تمارین پرورش مهارت روتین‌های ووشو شامل سری کاملی از حرکات زنجیره وار بی وقفه است که گاهی به ۱۰۰ حرکت پشت سر هم می‌رسد برای هر روتین ترکیب، ترتیب و ریتم حرکات متفاوت است و تغییراتی هم در شدت دشواری تکنیکی تمارین به چشم می‌خورند.

این روتین‌های تمرینی ممکن است به صورت‌های زیر باشند:

روتین‌های تک نفره بدون سلاح، با سلاح، روتین های مبارزه تن به تن نمایشی که توسط ۲ یا ۳ نفر با یا بدون سلاح یا ترکیبی از مبارزین مسلح و با سلاح گروهی، بدون سلاح یا با سلاح که همزمان توسط چهار نفر یا بیشتر اجرا می شوند مبارزات تن به تن مبارزاتی اند که توسط ۲ مبارز انجام می شوند.

مبارزات ووشو به ۴ نوع دسته بندی می‌شوند

- مبارزه آزاد: مسابقاتی که دارای مبارزه تن به تن و بدون سلاح هستند. هدف در این مسابقات زمین زدن حریف با مشت و لگد است. مبارزین در پوشیدن لباس های محافظ مختارند.

- مبارزه با دست: مسابقه ای با دست خالی که در آن مسابقه دهندگان در ناحیه مچ با هم تماس مداوم دارند و هدف غلبه بر حریف از راه هل دادن یا کشیدن است. مشت، لگد و گلاویز شدن ممنوع است .

- مبارزه با چوب دستی کوتاه: هر نفر چوب دست کوتاهی که پوشیده از چرم یا پنبه است در دست دارد .

هر دو لباس محافظ می پوشند و برنده کسی است که اولین ضربه را به حریف بزند.

- مبارزه با چوب دست بلند: هر مبارز میله یا چوب دستی بلندی در دست دارد و لباس محافظ پوشیده است. نفر اول که به حریف ضربه بزند برنده است.

آموزش ووشو

یکی از اصول آموزش ووشو، تمارین پرورش مهارت، برای بهبود نیرو و تکنینک های پایه ای می باشد. این تمارین شامل تمرین حرکات تعادلی که در آن هنرجو برای مدتی حالت را حفظ می‌کند و تمارین پاها لگد زدن، کشش و غلتیدن است.

برخی از اساتید فن علاوه بر تمارین ۴ روش زیر را هم معتبر و مفید می دانند:

- استفاده از کیسه بوکس

- کاغذ چند لایه‌ای برای تمرین ضربات

- میله‌های متحرک

- میله های چوبی

ارزش ووشوی چینی

یکی از ویژگی های ووشوی چینی این است که در طول تاریخ طولانی اش ، همواره به خاطر ترکیب منحصر به فرد خود از تمرین های سلامتی بخش ، دفاع شصی و هنر و انضباط فردی، بوجود آمده است.

مهارت های دفاع شخصی

از نظر تاریخی، ووشو در اصل بیشتر وابسته به جنگ بود. روش تمرینی که برای دفاع از خود شکل گرفته بود. امروزه هنوز هم ویژگی های مبارزه ای خاص خود را حفظ کرده و چند سبک هنوز هم بر تمرین و توسعه فنون موثر مبارزه تاکید دارد.

قرن‌های اخیر شاهد بسیاری از اساتید بزرگ ووشو بوده‌اند. آنها گام های بلندی در راه ترکیب فنون مبارزه و روش‌های سلامتی بخش برداشته اند روش های آموزشی که برای تمرین بدن و ذهن و مهار کردن کامل توانایی های بدن طراحی شده بودند.

ووشو ورزشی برای زیبایی و سلامتی روح و جسم

ووشو تنها راهی برای افزایش سلامتی و مهارت های فرد نیست. پیوند طولانی آن با حرکات به آن کیفیت هنرمندانه ای بخشیده است. هم زمان بر روی بدن، تعادل، تسلط بر اعصاب و روحیه تاکید دارد.

تمارین زنده آن بر جسم تاثیر زیبائی بخش دارند و بر خلق و خو تاثیر مثبت می گذارند. این خصوصیات، ووشو را به «وویی» یعنی هنر رزمی تبدیل می‌کنند.

ووشو همین طور می تواند، ظاهر فرد را بهتر کند و به آن تناسب، عرض و چالاکی بدهد و روحیه اش را شاداب و متعادل می کند.

ورزش ووشو در ایران

خواهران منصوریان قهرمانان ووشو ایران و جهان

در کشورمان ايران نيز همسان با ديگر ممالک چند سالي است به همت و پشتکار تني چند از زحمتکشان و عاشقان اين هنر شاهد توسعه و گسترش اين هنر رزمي که به تعبيري مي توان آن را گوهر تابناک هنرهاي رزمي معرفی نمود،

از سال ۱۳۶۸ رسما تحت پوشش فدراسيون هاي مختلف از جمله تکواندو، کاراته، دفتر جهاد تربيت بدني و فدراسيون کونگ فو، ووشو رزم آوران شروع نمود و از اسفند ۱۳۸۲ ووشو فعاليت خود را در قالب فدراسيون مستقل ادامه می دهد و با ۲۰ سبک در سی و يک استان فعال مي باشد.

با اينکه مدت زيادي از تاسيس فدراسيون ووشو نمي گذرد، روند رو به رشد اين رشته کاملا مشهود است و از نظر فني نيز هنرجويان وطن عزيزمان در سطح قابل تحسيني ارتقاء پيدا نموده اند که اين موضوع مورد توجه صاحب نظران و کارشناسان فدراسيون بين المللی IWUF نيز قرار گرفته است.

مضافا شرکت تعدادي از اساتيد و قهرمانان عزيز ايراني در تورنمنت هاي بين المللي و بالاخص مسابقات مختلف قهرماني جهان و آسيا باعث کسب رتبه ها و امتيازات عالي گشت. سنگيني ترازوي افتخارات را افزون نمود که اميد است روز به روز بر وسعت اين آگاهي ها و افتخارات افزود شود.

عضويت ووشو جمهوری اسلامي ايران در سال ۱۹۹۱ به عنوان سی هفتمين عضو فدراسيون جهانی در نهاد مذکور پذيرفته شد.

گردآوری: بخش ورزشی سرپوش