چرايی پيشرفت چشمگير ژاپن در رشته‌های ورزشی؟

تیم ملی بسکتبال ایران در نخستین بازی خود از پنجره ششم انتخابی جام‌جهانی ۲۰۱۹ چین مقابل تیم ژاپن نتیجه را واگذار کرد تا به این ترتیب صعود تیم‌ملی ایران به جام‌جهانی از گروه F به اما و اگرها بکشد. شاگردان مهران شاهین‌طبع که در تالار بسکتبال آزادی میزبان تیم ژاپن بودند با نتیجه ۸۹-۹۷ بازی را مانند پنجره چهارم به این تیم واگذار کردند تا کارشان برای صعود به جام‌جهانی ۲۰۱۹ چین سخت شود.

با این نتیجه تیم ملی ژاپن به صعود از این گروه نزدیک شد. اصلی‌ترین مشکل تیم ملی ایران در این مسابقه دفاع ضعیف زیر سبد و کمبود برنامه برای حمله به سمت سبد تیم ژاپن بود. این موضوع در حالی بود که حامد حدادی بهترین سنتر بسکتبال آسیا برای حضور در تیم ملی اعلام آمادگی کرده بود اما مهران شاهین‌طبع سرمربی تیم ملی به دلیل برخی اختلافات، حدادی را کنار گذاشت. دومین بازی ایران در پنجره ششم انتخابی‌های جام‌جهانی نیز روز پنجم اسفند مقابل تیم استرالیا و به میزبانی تالار بسکتبال آزادی برگزار خواهد شد. مهران شاهین‌طبع در نشست خبری پس از بازی مقابل تیم ملی بسکتبال ژاپن که با شکست بسکتبالیست‌های ایرانی همراه بود، توضیح داد: «بازی سختی بود و می‌دانستیم ژاپن با قدرت به ایران آمده است.

کسب ۹۷ امتیاز از سوی ژاپنی‌ها نشان دهنده روز بسیار خوب آن‌هاست. هم در پرتاب‌های سه امتیازی و هم در پرتاب‌های دو امتیازی آمار خوبی را از خود به جا گذاشتند. بازیکنان ما هم خیلی تلاش کردند اما ژاپنی‌ها روز خوبی را پشت سر گذاشتند. در هر صورت از بازیکنانم راضی هستم چون تلاش خود را کردند». او در مورد عملکرد نیک فازکاس بازیکن آمریکایی تیم ژاپن نیز اظهار کرد: «این بازیکن خیلی خوب بود و بازیکنان ما نتوانستند این بازیکن را متوقف کنند. ما می‌دانستیم که او بازیکن امتیاز‌آوری است و در این بازی هم به تیم ژاپن خیلی کمک کرد. حضور فازکاس تمرکز بازیکنان ما را گرفت. هاجیمه هم دیگر بازیکن ژاپن بود که غیر منتظره ظاهر شد. فکر نمی‌کردیم که او به این خوبی بازی کند و خیلی خوب ظاهر شد». سرمربی تیم ملی بسکتبال ایران در پاسخ به این سوال که چرا شوت‌های بازیکنان ایران وارد سبد نمی‌شد نیز گفت: «بازیکن بلند آن‌ها زیر حلقه ایستاده بود و باعث می‌شد تا شوت‌های خود را از دست بدهیم. با این حال من فکر می‌کنم اگر چرخش توپ ما در جریان بازی بهتر بود، می‌توانستیم نتیجه بهتری بگیریم». او در مورد نقش کلیدی بهنام یخچالی برای توپ‌های سه امتیازی نیز گفت: «در مورد او باید بگویم فقط شوت‌هایش وارد سبد نشد و در کار دفاعی فوق‌العاده بود. در دو یا سه صحنه هم به نظرم داور می‌توانست دفاع میرزایی را نگیرد اما این اتفاق نیفتاد». سرمربی تیم‌ملی بسکتبال درباره عملکرد مایک رستم‌پور در اولین بازی رسمی ملی برای ایران نیز گفت: «او در طول بازی اشتباه نداشت و فداکاری زیادی در جریان بازی انجام داد ولی نیاز به زمان بیشتری دارد تا بهتر شود». شاهین‌طبع درباره خداحافظی آرن داودی و دلیل بازی نکردنش در طول بازی نیز گفت: «شرایط بازی طوری نشد که بتوانیم از او استفاده کنیم چون تعویض‌های ما زیاد شد.

گاردهای ما کارشان یکی است و به همین دلیل فرصت بازی به آرن نرسید. خداحافظی از تیم ملی نیز تصمیم شخصی‌اش بود و برایش آرزوی موفقیت داریم». او در پاسخ به این سوال که آیا برای دیدار مقابل استرالیا تغییر خواهیم داشت، گفت: «یک یا دو بازیکن برای دیدار بعدی تغییر خواهند کرد». سرمربی تیم ملی بسکتبال در پایان این نشست خبری در مورد احتمالات صعود ایران به جام جهانی نیز گفت: «بهتر بود که در دیدار با ژاپن با ۶ امتیاز اختلاف ببازیم. در لحظات آخر می‌توانست این اتفاق بیفتد اما نشد و در نهایت امیدوارم بتوانیم صعود کنیم. بازی اردن و لبنان هم برای ما خیلی مهم است که امیدوارم شرایط خوب پیش‌برود». محمد جمشیدی امتیاز آورترین بازیکن ایران در بازی مقابل تیم ملی بسکتبال ژاپن بود که پس از شکست برابر این تیم در نشست خبری بعد از بازی گفت: «بازیکنان ژاپن عملکرد بسیار فوق‌العاده‌ای داشتند و توپ‌های کمی از دست دادند که دلیل اصلی پیروزی آن‌ها همین بود. ما در روز خوب ژاپنی‌ها به آن‌ها خوردیم‎ و وقتی دو برابر ریباند داشتیم و دو برابر موقعیت شوت ولی باخته‌ایم، یعنی محکوم به شکست بودیم». ملی‌پوش بسکتبال ایران افزود: «کسی در این بازی کم نگذاشت و همه زحمت کشیدند، ولی محکوم به باخت بودیم چون بازیکنان ژاپن شب رویایی را پشت سر گذاشتند». او در خصوص عملکرد ضعیف بازیکنان شوت‌زن ایران گفت: «چنین شب‌هایی برای بازیکنانی مثل مایکل جردن هم پیش می‌آید و در خصوص بهنام یخچالی باید بگویم که او در دفاع عالی بود اما در حمله شب خوبی را پشت سر نگذاشت».

امتیاز آورترین بازیکن تیم ملی بسکتبال در دیدار برابر ژاپن، در مورد عملکرد بازیکنان تیم ملی بسکتبال ژاپن گفت: «ژاپن ترکیب یکدستی داشت و توپ‌های آن‌ها گل می‌شد ولی در مقابل، ما مشکل زیادی با گل کردن شوت‌های خود داشتیم. با این حال در بازی بعد که میزبان هستیم، خوش شانس‌تر باشیم می‌توانیم جواز حضور در جام جهانی را به صورت رسمی به دست آوریم‎».

چرايي پيشرفت چشمگير ژاپن؟

شکست مقابل ژاپن تبدیل به اتفاقی تکراری در ورزش ایران شده است، فرقی ندارد لیگ قهرمانان آسیا و بازی باشگاهی باشد یا نیمه نهایی مسابقات فوتبال جام ملت های آسیا و یا انتخابی جام جهانی در رشته بسکتبال.سهم ایران در سال ۹۷ مقابل ژاپنی ها سه شکست دردناک بود. یکی از یکی غمگین تر و دشوارتر. ژاپنی ها برای رسیدن به آرزوهای‌شان سه تیم مختلف ایرانی را قربانی کردند و ما در حسرت این اتفاق سوختیم. ساختار ورزش در ژاپن همواره مورد توجه کارشناسان قرار دارد، ساختاری که همواره در برابر استعدادهای گلخانه ای ایران موفق نشان داده اند اما چرا این کشور کوچک موفق شده در سه میدان متفاوت، برترین تیم های ایران را مغلوب کند؟ در ژاپن فعاليت‌هاي ورزشي و تربيت بدني از اهميت ويژه اي برخوردار است. در اين كشور همه نوع ورزش، چه باستاني و چه مدرن طرفداران زيادي دارد. ورزش دوستان، جرايد ورزشي را با اشتياق مطالعه مي كنند.

در هر مسابقه جمعيت زيادي در استاديوم هاي ورزشي حضور مي يابند و ميليون ها نفر نيز از طريق كانال‌هاي ويژه بخش رويدادهاي ورزشي تلويزيون، مسابقات ورزشي مورد علاقه خود را تماشا مي كنند. ملت ژاپن علاقه خاصي نسبت به تمرين هاي ورزشي روزانه براي حفظ سلامت و تقويت بنيه جسمي خود دارند. قابل ذكر است كه با توسعه شهرنشيني و افزايش اوقات فراغت، توسعه فعاليت‌هاي ورزشي و آموزش آن از اولويت خاص برخوردار شده است. به موجب قانون تعميم تعليمات اجتماعي، مقامات دولت مركزي و حكومت هاي ايالتي موظف شدند براي تعميم ورزش در جامعه و برقراري اردوها و كانون هاي آموزشي براي مربيان و قهرمانان ورزشي بودجه و تسهيلات لازم را فراهم آورند. دولت مركزي براي احداث ميادين، سالن‌هاي سرپوشيده و تهيه تجهيزات و وسايل ورزشي، به مدارس و دانشگاه ها كمك مالي گسترده اي مي‌كند. حكومت‌هاي محلي به انجمن هاي ورزشي در احداث استخرهاي عمومي شنا، زمين‌هاي ورزشي (زمين اسكي، فوتبال، تنيس و بيسبال و محل هاي مناسب براي برگزاري اردوهاي ورزشي و قهرماني) و سالن هاي سرپوشيده ژيمناستيك و ورزش‌هاي رزمي (جودو) ياري مي دهند.

بخش خصوصي نيز در گسترش فرهنگ ورزش خواهي و ورزش دوستي با تاسيس ورزشگاه ها و ميادين و امكانات تربيت بدني براي كاركنان و خانواده هاي آنان نقش عمده‌اي را ايفا کرده است. در سال ۱۹۹۵ در حدود ۳۵۰ هزار و ۵۲۵ واحد ورزشي شامل ميادين ورزشي، سالن هاي مجهز ورزش كشتي، جودو و ساير ورزش‌هاي سنتي، استخر، زمين هاي مخصوص بازي واليبال، بسكتبال، فوتبال، تنيس و گلف در سراسر ژاپن ايجاد شده بود كه از اين واحدهاي ورزشي نزديك به ۶۵ درصد آن به مراكز آموزشي از جمله مدارس ابتدايي، متوسطه و دانشگاه ها تعلق داشت و بقيه را شهرداري ها، كارخانه هاي صنايع بزرگ و موسسات غيرانتفاعي و انجمن هاي ورزشي آماتور ايجاد كرده بودند.

شايان ذكر است كه تسهيلات ورزشي مدارس ژاپن تنها براي استفاده دانش آموزان و دانشجويان نيست بلكه اين امكانات زماني كه مدارس تعطيل هستند در اختيار عموم قرار مي گيرد. دانش آموزان نيز مي توانند از واحدهاي ورزشي كه شهرداري‌ها، بخش خصوصي و سازمان هاي انتفاعي و غيرانتفاعي احداث كرده اند در زمان‌هاي متناسب بهره گيرند.

براساس شواهد موجود، تربيت بدني و فعاليت‌هاي ورزشي از مهم‌ترين اموري است كه در برنامه كانون هاي آموزشي از كودكستان تا دانشگاه گنجانده شده است. در مدارس دولتي و خصوصي اين گونه فعاليت ها جايگاه خاصي در نزد مربيان و دست اندركاران تعليم و تربيت ژاپن دارد. اختصاص ساعات زيادي به اين فعاليت‌ها در برنامه درسي مقاطع مختلف تحصيلي (ابتدايي، دوره اول و دوم متوسطه و دانشگاه ها) و تاكيد بر تربيت جسماني به عنوان يكي از اهداف ملي تعليم و تربيت اين كشور، گواه روشني بر اين ادعاست. در اين كشور حدود ۴۷ هزار نفر مربي تربيت بدني وجود دارد كه شوراي آموزش و پرورش استان و شهر به اين سمت منصوب كرده اند و در انجمن هاي ورزشي استان، شهر و نواحي انجام وظيفه مي‌كنند. اين مربيان ازميان ورزشكاران باتجربه وتحصيل كرده هاي مدارس عالي تربيت بدني انتخاب مي شوند.

علاوه بر اين تعداد ۱۲۲ هزار نفر مربي ورزشي كه صلاحيت حرفه اي آنان به تاييد بخش تربيت بدني وزارت آموزش و پرورش، علوم و فرهنگ ژاپن رسيده و انجمن ورزش‌هاي آماتوري ژاپن نيز گواهينامه مربي ورزش براي آنان صادر کرده، دست‌اندركار تربيت ورزشكاران جوان كشور چه در مدارس و چه در خارج از كانون هاي آموزشي هستند. جامعه ژاپن علاوه بر ورزش‌هاي سنتي چون سومو يا كُشتي ژاپني كه ورزشي پر از آداب و تشريفات و در عين حال مهيج است و تقريبا تمامي ژاپني ها طرفدار آنند، جودو يا ورزش تدافعي كه ورزشي مقبول و محبوب است، كندو يا شمشيربازي و كيودو يا كمان گيري، به ورزش‌هاي متداول و نوين ديگري از جمله دووميداني، بيسبال، راگبي، قايقراني، سواركاري، شنا، گلف، اسكي، اسكينك، كوهنوردي، كشتي فرنگي، فوتبال، واليبال، تنيس، بدمينتون، بولينگ و پرش با نيزه نيز علاقه مندند. از سال ۱۹۴۶ انجمن ورزش‌هاي آماتور ژاپن همه ساله يك جشنواره ملي ورزشي براي ديدار و ارزيابي توان ورزشي قهرمانان در رشته هاي مختلف تربيت بدني ترتيب مي دهد.

در سال ۱۹۹۷ حدود ۲۴ هزار ورزشكار در مسابقات اين جشنواره براي انتخاب قهرمانان و ورزشكاران ملي شركت داشتند كه از ميان آنان شايسته ترين ها براي زورآزمايي در ميادين ورزشي گزينش شدند. وجود امكانات وسيع تربيت بدني و علاقه مردم به فعاليت‌هاي ورزشي موجب شد كه ژاپن در سال ۱۹۲۴ ميزبان هجدهمين دوره بازي‌هاي المپيك باشد. ۵ هزار و ۵۵۸ ورزشكار از ۹۴ كشور جهان در اين بازي ها شركت داشتند. علاوه بر آن ژاپن در سال هاي اخير محل برگزاري شماري از مسابقات جهاني بوده است و در سال ۱۹۹۸ مسابقات المپيك زمستاني در اين كشور برگزار شد. روند موفقیت ورزش ها در ژاپن پس از پشت سر گذاشتن انقلاب سخت افزاری روند رو به رشدی را آغاز کرد و هرگز حریف آسانی برای کشورهای دیگر در هیچ‌کدام از رشته‌های ورزشی نبودند. حال والیبال، بسکتبال، پینگ پنگ و فوتبال ژاپن در آسیا خوب است، آن ها با ساختار هدفمند خود موفق شده اند باب جدیدی از موفقیت را باز کنند و پله های ترقی را یکی پس از دیگری پشت سر بگذارند.