از «بل» کوتاه ترین رودخانه دنیا تا چشمه قیر «ماماتین»

ایران سرزمین عجایب است؛ در گوشه و کنار آن هزاران منطقه بکر و بی نظیر همچون گنجی نهفته است. سرزمین چهارفصلی که به جرات می توان گفت جاذبه‌هایی دارد که در دنیا بی نظیر است. از آبشارها و رودهای خروشان و جنگل‌ها که بگذریم، ایران بهشت چشمه های جهان نیز به شمار می‌رود. چشمه های آب شیرین، آب گرم، آب شور و حتی قیر. چشمه هایی که در کنار جاذبه گردشگری آن خاصیت‌های درمانی بی‌شماری دارند و می توانند به عنوان جاذبه ای برای حوزه توریسم سلامت نیز معرفی شوند. در این گزارش به معرفی چند چشمه مشهور و البته زیبای این سرزمین پرداخته ایم که باهم می‌خوانیم.

چشمه های باداب سورت

تنها سه چشمه ژئوپارک در دنیا وجود دارد که یکی از آن‌ها در ایران به‌نام چشمه‌ باداب سورت است.  باداب سورت مازندران شامل چشمه‌های پلکانی طبیعی است که علاوه‌ بر زیبایی خاص، ارزش درمانی بسیار بالایی دارد و البته این تراس‌ها و استخر‌های طبیعی تنها در معدود نقاطی از این کره‌ خاکی یافت می‌شوند.باداب سورت در زبان مردم محلی به معنی اثر آب گازدار است. این حوضچه‌های طبیعی در روستای اورُست منطقه‌ کیاسر استان مازندران واقع شده‌اند.

استخر‌های طبیعی بسیار شگفت‌انگیزی که  از سنگ‌های تراورتن شکل گرفته‌اند و در ارتفاعات بالای کوهستانی قرار دارند.این نوع از چشمه‌های پلکانی طبیعی تنها در معدود نقاطی از کره‌ زمین وجود دارند اما باداب سورت به خاطر رنگ زیبای نارنجی‌اش که در نتیجه‌ غلظت بالای رسوبات دارای اکسید آهن به وجود آمده، منحصر به فرد است.این استخر‌ها توسط آب چشمه‌های داغ معدنی که بسیار شور هستند و خاصیت درمانی بالایی هم دارند، پر می‌شوند.این آب می‌تواند برای درمان درد‌های روماتیسمی و انواع مشکلات پوستی موثر باشد. 

چشمه ماماتین، رامهرمز

منطقه «ماماتین» در ۲۵کیلومتری شمال شرق شهرستان رامهرمز استان خوزستان، بستر میراث و ثروتی چند هزار ساله است. گاهی این ثروت اشباع شده از زمین بیرون می جهد تا شاید کسی آن را ببیند و از ثروت طبیعی سودی ببرد، غافل از اینکه در ماماتین از زمین طلای سیاه می‌جوشد و کسی نمی بیند. گاهی ثروت نیاکان ایرانیان در یک بنا و اثر تاریخی است و گاهی طلایی سیاه به نام نفت و قیر. در شهر رامهرمز کوهی وجود دارد که در اثر انشعاب گاز از درون حفره های آن آتشی به بیرون شعله می کشد که منظره زیبایی را در تاریکی شب پیش روی هر عابر می‌گذارد.اما غیر از این کوه که به تشکوه معروف است در منطقه ماماتین شهر رامهرمز چشمه های زیادی وجود دارند که از آن‌ها به صورت طبیعی قیر بیرون می آید.

۱۰چشمه قیر طبیعی موجود در ماماتین به شکل تنورهای نانوایی هستند و با مصالحی مانند قلوه ‌سنگ و ملات ساروج‌ در دو طرف یک مسیل کم آب قرار دارند. طلای سیاهی که با نفت ترکیب شده از چشمه های سیاه رنگ می جوشد و با آب رودخانه ای به نام رود زرد رامهرمز ترکیب می شود و در نهایت وقتی از غلظت نفت و قیرآن کم شد به زمین های کشاورزی می رسد. قدیمی ها این رودخانه و آن قیر سیاه را خون اژدهایی می دانستند که در نبرد با اسفندیار رویین تن کشته شد.

ایرانیان از چشمه‌های نفت روان در اطراف آتشکده پارسوماش (مسجد سلیمان) در صنایع نظامی و روشن کردن خشاب‌ها استفاده می‌کردند و در لوح‌هایی که در تخت‌جمشید است، مطالبی آمده که نشان می‌دهد هخامنشیان از چشمه‌های قیر تشکوه ظروف خود را می ساختند.اما اکنون اهالی روستای قالند بهبهان استان خوزستان تنها استفاده‌کنندگان چشمه های قیر خوزستان هستند. آن‌ها از این مواد برای اندود کردن ظروف بزرگ نگهداری نان خشک و درمان گرفتگی و شکسته بندی اعضای بدن از قیر استفاده می کنند.

چشمه آبگرم گنو

آبگرم گنو چشمه‌ای در بندرعباس است که منطقه‌ای گردشگری برای مسافران به حساب می‌آید و ماهی آوینیوس گینویس که در آن زندگی می‌کند در هیچ جای دیگر جهان یافت نمی‌شود. چشمه آبگرم گنو در کوه گنو واقع شده که در فاصله ۳۴ کیلومتری از شمال شرقی بندرعباس قرار دارد. این چشمه و بخش‌های اطراف آن مکانی مناسب برای استراحت و تفرج‌های خانوادگی است. با وجود اینکه آب و هوای استان هرمزگان در اغلب مواقع سال گرم و شرجی است، اما محیط اطراف کوه گنو به دلیل ارتفاع زیادش آب و هوای معتدلی دارد و البته باید به‌اين نکته نیز توجه داشت که دلیل شرجی بودن هوای این استان همین کوه گنو است.

زیرا این کوه که با ارتفاع ۲۳۴۷ متری ششمین کوه بلند این استان به حساب می‌آید، مانع عبور بخارات آب دریا می‌شود و در نتیجه هوای این استان اغلب شرجی است. معتدل بودن آب و هوای این کوه باعث می‌شود که گردشگران زیادی به این منطقه سفر کرده و ساعاتی را در آنجا سپری کنند. لازم به ذکر است که گنو به‌عنوان منطقه حفاظت شده شناخته می‌شود.

البته گردشگری در منطقه کوه گنو تنها محدود به چشمه آب گرم گنو نمی‌شود و در قسمت جنوبی این کوه و مسیر دسترسی به قله نصیر، با عبور از تپه مولا، دره‌ای به نام تنگ سیاه وجود دارد که در برخی از ماه‌های سال چندین آبشار در آن دیده می‌شود و البته زیبایی خاص خودش را دارد. مسیل دره تنگ سیاه نیز طبیعت زیبا و بکری دارد. کوه گنو در جنوب شرقی رشته کوه زاگرس واقع شده است. شمال‌غربی این کوه به بندرعباس محدود می‌شود و از شرق این کوه نیز جاده بندرعباس به سیرجان عبور می‌کند. در جنوب کوه مذکور هم جاده بندرعباس به بندرلنگه کشیده شده است.

چشمه آب پینه بدره

آب پینه چشمه ای عجیب و بسیار زیباست که در منطقه کوهستانی و روستایی به نام کلم به وجود آمده است. عجیب بودن این چشمه در آن است که آبی بسیار خنک در گرمای شدید تابستان دارد، به طوری‌که خوردن آن سخت می‌شود؛ همین ویژگی در فصل زمستان به صورت وارونه ایجاد می‌شود و با وجود یخبندان در زمستان، می توان در دمای ۱۵ درجه آن تنی به آب زد. رسیدن به این چشمه پس از حدود ۱۵۰۰ متر پیاده روی در قله کوه از روستای کلم امکانپذیر است.

چشمه بل

بل چشمه‌ای طبیعی است که سرچشمه آن در استان کرمانشاه، در کوه‌های شاهو و بیشتر حوضه آبریز آن در استان کردستان واقع شده‌است. چشمه بل یکی از پرآب‌ترین چشمه‌های هورامان و غرب ایران به‌شمار می‌آید. این چشمه نام خود را از خدای آب بابلیان باستان که بل نام داشت، گرفته‌است. در دو کیلومتری روستای هجیج و در فاصله کمی از رودخانه سیروان واقع شده و آب آن پس از خروج از دل کوه، تشکیل آبشاری داده و به رودخانه می‌ریزد.

رودی که از چشمه بل سرچشمه می‌گیرد با ۱۵ متر طول، به عنوان کوتاه‌ترین رودخانه دنیا شناخته شده‌است. این چشمه پرآب که دبی آن در حدود ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ لیتر در ثانیه بوده و می‌تواند آب آشامیدنی نزدیک به دو میلیون نفر را تامین کند، در فهرست آثار ملی ایران هم ثبت شده‌است. این چشمه برای مردم منطقه اورامان از اهمیت فرهنگی و تاریخی چشمگیری برخوردار است؛چشمه بل از جمله جاذبه های شگفت انگیز کشور به شمار می‌آید که در منطقه اورامانات قرار دارد. به طور دقیق کانی بل در نزدیکی رودخانه سیروان جریان دارد و آب آن پس از خروج از قلب کوه، آبشار خروشانی تشکیل داده و به رودخانه سیروان ریخته و در نهایت وارد خاک عراق می‌شود.

محل خروج چشمه در قلب کوه به دهانه غاری که در اثر ریزش مسدود شده شباهت فراواني دارد. آب چشمه بل از لحاظ کیفی در شمار بهترین آب های معدنی جهان است زیرا که دارای املاحی از قبیل نیترات، کلراید وفلوراید در حد استاندارد هست. همچنین به علت واقع شدن در موقعیتی مناسب و در میان بافتی سنگی در ارتفاعی نزدیک به هشت متر در حین خروج از دهانه چشمه، منظره با شکوه و دیدنی را خلق می‌كند. برای دسترسی به آبشار و چشمه بل باید به کرمانشاه، پاوه، روستای بل سفر کنید که دسترسی به آن از دو مسیر امکان پذیر است؛ یکی آنکه وارد سنندج شوید و سپس به سمت مریوان رفته و از سه ‌راه حزب‌ ا... و از مسیر دزلی به این منطقه برسید و دیگر آنکه از پاوه به روستای هجیج به آبشار برسید و در مسیر از دیدن جنگل‌ های طبیعی بلوط لذت ببرید.

چشمه قدمگاه سده

چشمه قدمگاه، چشمه‌ای‌ واقع در سده استان فارس است. این چشمه در نزدیكی شهر سده در شهرستان اقلید و در محلی با پوشش گیاهی مناسب و محوطه‌ای سرسبز و درختكاری شده قرار دارد. موقعیت این چشمه برای ایجاد تاسیسات پذیرایی بین راهی بسیار مناسب است. در حال حاضر چشمه فوق پس از انباشت در یك حوضچه، بخشی از زمین‌های اطراف را آبیاری می‌‌كند. در واقع سرچشمه اصلی رود کر از این ناحیه است. قدمگاه سفلی، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان اقلید در استان فارس ایران است.این روستا در دهستان خسروشیرین قرار دارد.

چشمه علی، تهران

یکی از مناطق دیدنی و قدیمی شهرری که قدمت ۸۰۰۰ ساله دارد، چشمه ای معروف به چشمه علی است. در گذشته ساکنان این منطقه باور داشتند که شست‌وشوی فرش در کنار این چشمه بهتر است چون آب این چشمه باعث می‌شود فرش براق تر و تمیزتر شود. اسم تاریخی این چشمه « سورینی »بوده و مربوط به خاندان معروفی بوده که در دوره اشکانیان در این منطقه زندگی می کردند. برای اهالی قدیم و بچه های این منطقه شنا و آب بازی در این محل خاطره هایی به یاد‌ماندنی است.

در کنار چشمه، تپه ای است که در کاوش سال های ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۵ به رهبری اریک اشمیت که برای موزه هنرهای زیبای بوستون و فیلادلفیا در آمریکا انجام شد، از آن آثاری به دست آمده است. اریک اشمیت بیشتر از ۶۰۰متر مربع از محوطه چشمه علی را در سه فصل متوالی بین سال‌های ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۵ کاوید. قدیمی ترین شواهد موجود در این منطقه به اوایل هزاره چهارم قبل از میلاد باز می‌گردد. نتیجه آن کشف سه دوره مهم فرهنگی، شامل لایه ها و آثار دوره‌های اسلامی، اشکانی و پیش از تاریخ بود. هزاران قطعه از اشیایی که اشمیت در چشمه علی یافته بود، امروزه در موزه ها خارج از کشور و بخش کوچکی از آن‌ها هم در موزه ایران باستان نگهداری می شود.

سرعین؛ شهر چشمه ها

سرعین را همه به نام «شهر چشمه‌های آبگرم» می‌شناسند، چشمه‌هایی که از دل زمین می‌جوشند و با خواص درمانی فراوان‌شان، سالانه میلیون‌ها گردشگر را راهی این دیار زیبا می‌کنند. این شهر دیدنی در ۳۰کیلومتری غرب شهر اردبیل در استان اردبیل جای گرفته و در فرهنگ لغت فارسی به معنای «سرچشمه» است. سرعین جدا از این چشمه‌های جوشان، طبیعت و مناظر فوق‌العاده‌ای دارد و هوای خنک آن در فصول گرم سال زبانزد خاص و عام است.

در این مطلب، دیدنی‌های سرعین را به شما معرفی می‌کنیم تا بتوانید به راحتی از سفر به این شهر لذت ببرید. آبگرم گاومیش گلی در شهر سرعین در ارتفاع ۱۹۴۰ متری از سطح دریا قرار دارد و پُر‌آب‌ترین چشمه معدنی این شهر از لحاظ آبدهی و وسعت محسوب می‌شود. آب این چشمه تُرش مزه، بیرنگ و کمی بودار است و به خاطر داشتن ترکیب کلروبی کربناته سدیک و کلسیک برای درمان بیماری‌های عمومی، بیماری‌های سیستم حرکتی مانند دردهای مزمن روماتیسمی، بیماری‌های زنان و بیماری‌های قلبی بسیار مناسب است.

چشمه کانی گراوان

کانی گراوان چشمه‌ای شگفت انگیز در نزدیکی سردشت است که از رسوب املاح موجود در آب آن بستری رنگارنگ و زیبا به وجود آمده‌است. کانی گراوان یا چشمه گراوان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی استان آذربایجان غربی و شهرستان سردشت به حساب می‌آید.این چشمه که روی یک بلندی قرار دارد با املاح معدنی فراوان و منظره‌ای شگفت انگیز مقصدی مناسب برای درمان و تمدد اعصاب است. رسوب به جای مانده از این چشمه بستری رنگارنگ و زیبا را به وجود آورده‌ که آن را از دیگر چشمه‌ها متمایز می‌کند.

چشمه گل رامیان

چشمه گل رامیان یک استخر طبیعی بیضی شکل با طول ۹۰ متر، عرض ۸۰ متر و عمق بین ۴۴ تا ۸۰ متر است که در میان جنگل‌های انبوه پهن برگ به ویژه گونه‌های با ارزش زربین واقع شده و دارای چشم انداز زیبایی است.دلیل نام‌گذاری این منطقه به گل رامیان به فرهنگ و زبان مردم بومی این ناحیه مربوط است و گفته می‌شود از نظر تاریخی جمعیت غالب منطقه از نژاد ترک و تیره‌ای از ایل گرایلی هستند. بر اساس تحقیقات انجام شده، این چشمه از چشمه های آهکی است و آب آن از بخش داخلی جوشش دارد و سرریز این منبع آبی به رودخانه «قره چای» رامیان که یکی از شاخه های «گرگانرود»است، وارد می شود.گل رامیان، از شگفت انگیزترین دیدنی های طبیعت ایران است، که در جنوب شهر رامیان قرار دارد.

چشمه ناز ونک

یکی از زیباترین و بکرترین تفرجگاه های شهرستان سمیرم و شهر ونک، چشمه ناز است. این نگین ارزشمند و گوهر ناب در ۶ کیلومتری جنوب غربی شهر ونک با جاده های خاکی و در ۳۶ کیلو متری شهر سمیرم قرار دارد که با جلوه ای خاص کمر کوه ۲۰۰۰ متری را به دو نیمه مساوی تقسیم می کند. کوه دالان ونک به ارتفاع ۳۴۹۲ متر در فاصله حدود ۳۰ کیلومتری غرب سمیرم قرار دارد. شهر ونک و چشمه ای زیبا موسوم به چشمه ناز در دامنه های شمالی آن واقعند. آب این چشمه پس از پیوستن به رودخانه ای کوچک، کمی بعد به رودخانه پر آب موسوم به آب ونک می ریزد. رودخانه اخیر به سمت دشت ارمند پیش می رود تا در آنجا به کارون ملحق شود.

از سمیرم تا روستای ونک جاده آسفالت است، پس از عبور از روستای قلعه قدم، گردنه گله وار و گردنه نخودان به ونک می‌رسیم. با مینی بوس تا ونک نیم ساعت راه است. برای رسیدن به چشمه ناز باید از رودخانه عبور كنيم. در طول مسیر لوله هایی که آب چشمه ناز را به ونک می‌رسانند، مشهود است. از ونک تا چشمه حدود سه ساعت و از چشمه تا قله ۵ تا ۶ ساعت راه است.