روزنامه توسعه ایرانی نوشت: بعد از دستاوردسازیهای دولت در زمینه رشد اقتصادی و کاهش تورم؛ اکنون نوبت پرداختن به نرخ بیکاری است! بر اساس گزارش مرکز ملی آمار ایران، به میزان ٤١,٥ درصد جمعیت ١٥ ساله و بیشتر، از نظر اقتصادی فعال بودهاند، یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفتهاند. بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به فصل مشابه سال قبل (پاییز ١٤٠١) ٠.٥ درصد افزایش یافته است.
همچنین جمعیت شاغلین ١٥ ساله و بیشتر در این فصل ٢٤ میلیون و ٧٧٥ هزار نفر بوده که نسبت به فصل مشابه سال قبل ٧٠٦ هزار نفر افزایش داشته است. نرخ بیکاری جوانان ١٥ تا ٢٤ ساله حاکی از آن است که ٢٠,٦ درصد از فعالان این گروه سنی در پاییز ١٤٠٢ بیکار بودهاند. بررسی تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان میدهد، این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (پاییز ١٤٠١) ١.٤ درصد افزایش یافته است.
بررسی نرخ بیکاری گروه سنی ١٨ تا ٣٥ ساله نیز نشان میدهد که ١٤,٤ درصد از جمعیت فعال این گروه سنی در پاییز ١٤٠٢ بیکار بودهاند. این در حالی است که تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان میدهد این نرخ نسبت به پاییز ١٤٠١، به میزان ٠.٤ درصد کاهش یافته است.
اشتغال صنعت و کشاورزی باز هم منفی ماند
آمار اشتغال در بخشهای مختلف نشان از منفی ماندن رشد نرخ اشتغال در حوزههای کشاورزی و صنعت است. اما در بخش خدمات این نرخ افزایشی بوده است. گفتنی است در پاییز ١٤٠٢، بخش خدمات با ٥٢,١ درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی بخشهای صنعت با ٣٤.٢ درصد و کشاورزی با ١٣.٦ درصد قرار دارند.
در پاییز ۱۴۰۲، نرخ اشتغال در بخش کشاورزی در حالی به ۱۳.۶ درصد رسیده است که در مدت مشابه پارسال ۱۴.۳ درصد بوده و تغییرات آن منفی ۰.۷ درصد است. این تغییر منفی برای زنان بیشتر از مردان است به طوری که اشتغال در بخش کشاورزی برای زنان رشد منفی ۰.۹ درصدی را تجربه کرده است. همچنین در بخش صنعت نرخ اشتغال در پاییز ۱۴۰۱، ۳۴.۶ درصد بوده که در پاییز امسال به ۳۴.۲ رسیده و رشد منفی ۰.۴ درصد داشته است. این نرخ اشتغال برای مردان مثبت بوده اما زنان رشد منفی ۴.۵ درصدی را در نرخ اشتغال در صنعت تجربه کردهاند. در ضمن اشتغال ناقص نیز کاهشی شده است و رشد منفی ۱.۴ درصدی داشته. اما در بخش اشتغال ناقص زنان رشد مثبت ۰.۵ درصدی را تجربه کردهاند.
اما بخش خدمات هم برای مردان و هم زنان مثبت بوده است. سهم بخش خدمات از اشتغال به ۵۲.۱ درصد رسیده که حاکی از رشد ۱ درصدی است. اما رشد این بخش برای زنان معادل ۵.۴ درصد و برای مردان صرفا ۰.۲ درصد بوده است.
آمارها در بخشهای مختلف مغایرت دارند
یک کارشناس حوزه کار کاهش نرخ بیکاری را در تحتتاثیر دو عامل دانست و عنوان کرد: عامل اول مصوبه سال گذشته شورای عالی کار است که برای ترمیم دستمزدها، نصف تورم را درنظر گرفتند.
علیرضا حیدری درباره تاثیر این عامل افزود: این کار نرخ تعادلی دستمزد را پایین آورد و به طور طبیعی، بنگاههای اقتصادی با همین دستمزد نیرو استخدام کردند.
او عامل دوم در پایین آمدن نرخ بیکاری را پایین در نظر گرفتن نرخ مشارکت نیروی کار دانست و گفت: محاسبه نرخ بیکاری از دل نرخ مشارکت بیرون میآید. برای مثال اگر نرخ مشارکت پایین مثلا ۴۰ درصد، محاسبه شود، نرخ بیکاری پایینتر محاسبه میشود. اگر نرخ مشارکت بالاتر محاسبه شود، به نرخ بیکاری ۷ درصدی اعلامی نمیرسیم.
این فعال کارگری تاکید کرد: طبقهبندی نرخها بر اساس سن، تحصیلات و جنس نیز مهم است. اگر اعلام میشود نرخ بیکاری ۷ درصد است باید ببینیم آیا این نرخ بین جمعیت ۱۵ تا ۲۵ سال، که به اشتغال اولی معروفند، صادق است یا خیر؟ اما در این رنج سنی، چنین نرخی صادق نیست و ممکن است این نرخ تا دو برابرهم برسد.
حیدری با اشاره به اینکه نرخ بیکاری بین فارغالتحصیلان و زنان نیز بیشتر از نرخ بیکاری اعلام شده است، تصریح کرد: نرخ بیکاری اعلام شده با سن، جنس و تحصیلات تقارنی ندارد و این نشاندهنده انحرافات زیادی در بازار کار است.
او اضافه کرد: این کاهش نرخ بیکاری، به تنهایی پاسخگوی نیاز بازار کار نیست. برای مثال در جمعیت بالای ۴۰ سال ممکن است نرخ بیکاری کاهشی باشد. اما در سنین پایینتر نرخ بیکاری رشد میکند. یعنی وقتی به سن واقعی اشتغال میرسیم، نرخ بیکاری در نیروی کاری که باید از آنها بهره گرفت، بالاست.
این کارشناس حوزه کار با یادآوری اینکه با اشتغال مجدد بازنشستگان و مستمریبگیران در تمام حوزهها مواجه هستیم و این یه معنای عدم کفایت معیشت از ناحیه مستمری است، اظهار کرد: به همین دلیل اگر بپذیریم که نرخ بیکاری ۷ درصدی درست است، باید در واقع در تفکیکهای انجام داده شده نیز با همین نرخ مواجه شویم که چنین نیست.
اشتغال پایدار درگرو رشد همزمان صنعت، کشاورزی و خدمات
حیدری در ادامه با تاکید بر اینکه همچنین باید اشتغال در بخشهای مختلف صنعت، کشاورزی و خدمات بررسی شود که آیا نرخ ۷ درصدی در آنجا هم صادق است یا خیر، درباره علت منفی شدن اشتغال در بخش صنعت بیان کرد: اشتغال در صنعت نیازمند سرمایهگذاری است. اگر اشتغال در صنعت منفی شده است یعنی برخی کارگاهها به دلیل کاهش تقاضای کالاهای تولیدی امکان ادامه فعالیت ندارندو مجبور شدهاند اشتغال خود را کم یا تعطیل کنند.
او تصریح کرد: اشتغال جدید در این بخش به واسطه سرمایهگذاری کلان ایجاد میشود. زیرا بخش صنعت، سرانه ایجاد اشتغال بالایی دارد و چون نرخ انباشت سرمایه در این حوزه تغییر چندانی نداشته است، بیکاری در آن حوزه بیشتر است.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: اما بخش خدمات اینطور نیست زیرا سرانه ایجاد اشتغال آن پایین است و به سادگی شکل میگیرد و به سادگی نیز تعدیل میشود. به همین دلیل است که اشتغالزایی در بخش خدمات با رشد متفاوتی نسبت به میانگین کل کشور تفاوت دارد.
حیدری تاکید کرد: البته پایداری اشتغال در بخش خدمات متاثر از اشتغال دو بخش دیگر است چون دو بخش دیگر با خدمات مبادله میکنند. خدمات علاوه بر اینکه به رفاه عمومی کمک میکند، یک رابطه مبادله با بخش صنعت و کشاورزی برقرار میکند و مکمل این دو بخش است.
او در پایان خاطرنشان کرد: اگر اشتغال صنعت و کشاورزی رشد خوبی داشته باشند، بخش خدمات نیز میتواند رشد معناداری را تجربه کند.
کاهش موقت بیکاری با اما و اگر بسیار
همانطور که رشد اقتصادی ایران بر پایه نفت و فعالیتهای نامولد قرار گرفته است، نرخ بیکاری نیز بر دوش کارگران و افزایش عدم اطمینان شغلی، سنگینی میکند و بنابراین بخش خدمات نمیتواند مبادله موردنیاز را با صنعت و کشاورزی انجام دهد.
کارگری که اکنون در ایران نیروی کار ارزان قیمت به شمار میآید وقتی وارد بخش خدمات میشود نمیتواند به تداوم این شغل امید داشته باشد زیرا صنعت و خدمات و کشاورزی در یک مبادله با هم قرار دارند و هنگامی که رشد اشتغال در صنعت و کشاورزی منفی است، رشد اشتغال در بخش خدمات نیز نمیتواند پایدار باشد و در بلندمدت دچار بیکاری میشود.
رامتین موثق
- 10
- 1
