زندگی نامه امام موسی کاظم (ع) هفتمین امام شیعیان دوازده امامی

امام موسی کاظم (ع) یکی از بزرگ‌ترین شخصیت‌های مذهبی شیعیان است

چکیده ای از بیوگرافی امام موسی کاظم (ع)

نام کامل: موسی بن جعفر

زاده: ۲۰ ذی الحجه ۱۲۸ قمری

زادگاه: ابواء منطقه ای در میان مکه و مدینه

مذهب: شیعه

وفات: ۲۵ رجب ۱۸۳ قمری

محل دفن: کاظمین

بیوگرافی امام موسی کاظم (ع)

امام موسی کاظم (ع) در سال ۱۲۸ یا ۱۲۹ هجری قمری در منطقه ابواء زمانی که امام جعفر صادق (ع) و همسرش حمیده از حج برمی گشتند، متولد شد. بعضی مکان ولادت این امام را مدینه دانسته اند. مادر امام موسی کاظم (ع)، حضرت حمیده کنیزی از اهل مغرب یا اندلس (اسپانیا) بوده است و نام پدر حمیده را صاعد مغربی( بربری) گفته اند. برادران دیگر امام موسی کاظم (ع) از این بانو اسحاق و محمد دیباج بوده اند. وی هنوز بچه بود که فقیهان مشهور مثل ابو حنیفه از او سؤال می پرسیدند و کسب علم می کردند.

دوران امامت امام موسی کاظم (ع)

پس از وفات امام صادق (ع) در سال ۱۴۸ قمری، امام موسی کاظم (ع) در سن ۲۰ سالگی به امامت رسید. دوران امامت امام موسی کاظم (ع) همزمان با خلافت چهار تن از خلفای عباسی بود. حدود ۱۰ سال از امامت وی در خلافت منصور (حکومت۱۳۶- ۱۵۸ق)، ۱۱ سال در خلافت مهدی عباسی (حکومت۱۵۸- ۱۶۹ق)، یک سال در خلافت هادی عباسی (حکومت۱۶۹- ۱۷۰ق) و ۱۳ سال در خلافت هارون (حکومت۱۷۰- ۱۹۳ق) سپری شد. مدت امامت موسی بن جعفر ۳۵ سال بود که زمانی که به شهادت رسید در سال ۱۸۳ق امامتش به امام رضا (ع) فرزندش، منتقل شد.

برخوردهای سیاسی امام موسی کاظم (ع)

دورانى كه امام موسی کاظم (ع) در آن زندگى مى كرد، با اولین مرحله استبداد و ستمگرى حكّام عباسى مصادف بود. این اعمال فشار از زمان امام صادق علیه السّلام آغاز شد و تا زمان امام رضا علیه السّلام كه دوره پادشاهی مأمون بود ادامه یافت؛ در زمان مأمون مردم حس امنیت سیاسى کمی داشتند، ولى طولی نکشید كه دستگاه خلافت بدرفتارى و اعمال فشار بر مردم را مجدداً از سرگرفت. فشار سیاسى عباسیان زمانی آغاز شد كه قبل از آن امام باقر و صادق (ع) با تربیت شاگردان فراوان، سبب تقویت بنیه علمى و حدیثى شیعه شده بودند و در میان شیعیان جنبشى عظیم پدید آورده بودند.

کنیۀ مشهور امام موسی کاظم (ع)، ابوالحسن است

رسالت امام موسی کاظم (ع)

رسالت امام موسی کاظم (ع) این بود که در میان شیعیان در این حركت علمى، توازن و تعادل فكرى را برقرار كنند. دوران عصر امام كاظم علیه السّلام براى شیعیان دوران بسیار سختى بود و حركات متعرضانه متعددى از ناحیه شیعیان و علویان نسبت به خلفاى عباسى صورت گرفت كه از مهم ترین آن ها می توان به قیام حسین بن على، شهید فخ- در طول حكومت هادى عباسى- و نیز جنبش یحیى و ادریس فرزندان عبد الله اشاره نمود كه در زمان هارون رخ داد. علویان مهمترین رقیب عباسیان، بودند و طبیعى بود كه حكومتشان را سخت کنترل کنند. امامان شیعه بر لزوم رعایت تقیه پافشارى میکردند و تلاش میکردند تا بطور پنهانى تشكّل شیعه و رهبرى آن ها را اداره کنند. طبعا این شرایط باعث شد تا تاریخ از حركات سیاسى آن ها نتواند ارزشیابى دقیقى به عمل آورد.

مناظرات علمی امام موسی کاظم (ع)

از امام موسی کاظم (ع) مناظرات و گفتگوهایی با بعضی از خلفای عباسی، دانشمندان یهودی و مسیحی، ابوحنیفه و دیگران گزارش شده است. باقر شریف قرشی هشت گفت و گو از امام موسی کاظم (ع)، تحت عنوان مناظرات آن حضرت گرد آورده است. همچنین این امام مباحثه هایی در مورد فدک با مهدی عباسی و نیز حرمت خمر در قرآن انجام داده است. او با هارون عباسی نیز مناظراتی داشته است. با توجه به این که هارون می خواست خویشاوندی پیامبر (ص) را با خود نزدیکتر از نسبتش با موسی بن جعفر نشان دهد، امام موسی کاظم (ع) درحضور هارون به نزدیکتر بودنِ نسب خود به حضرت محمد اعتراف کرد. صحبت های موسی بن جعفر با علماء ادیان دیگر هم معمولاً در پاسخ به سوالات آنان صورت گرفته که در پایان به گرویدن آنان به دین اسلام انجامیده است.

امام موسی کاظم (ع) در حل مشکلات مردم از هیچ کوششی دریغ نمی‌کرد

شخصیت اخلاقی امام موسی الکاظم (ع)

از صفت های امام موسی الکاظم (ع) می توان به علم و تواضع و مکارم اخلاق و کثرت صدقات و سخاوت و بخشندگی اشاه کرد. وی را با عفو و احسان بیکرانش، بداندیشان را تربیت می کرد. شبها در کوچه های مدینه بطور ناشناس می گشت و به مستمندان کمک می کرد. داخل کیسه ها مبلغی دینار می گذاشت و در بین نیازمندان مدینه تقسیم می کرد. در مدینه صرار (کیسه ها) امام موسی بن جعفر معروف بود و چنانچه صره ای به کسی میرسید غنی می شد.

همسر و فرزندان امام موسی کاظم (ع)

تعداد همسران امام موسی کاظم (ع) مشخص نیست. نخستین همسر امام، نجمه مادر امام رضا (ع) است.

در منابع تاریخی از تعداد فرزندان امام موسی کاظم (ع) گزارش های مختلفی آمده است در برخی از این منابع گفته شده که حضرت ابوالحسن موسی علیه السلام سی و هفت فرزند پسر و دختر داشت که شامل علی بن موسی الرضا (ع)، ابراهیم، عباس، قاسم، اسماعیل، جعفر، هارون، حسن، احمد، محمد، حمزه، عبداللَّه، اسحق، عبیداللَّه، زید، حسن، فضل، حسین، سلیمان، فاطمه کبری، فاطمه صغری، رقیه، حکیمه، ام ابیها، رقیه صغری، ام جعفر، لبابه، زینب، خدیجه، علیه، آمنه، حسنه، بریهه، عایشه، ام سلمه، میمونه، ام کلثوم است. حضرت ابوالحسن علی بن موسی الرضا (ع) در بین تمام فرزندان حضرت ابوالحسن (ع) از همه بزرگوارتر و عالیقدرتر و داناتر و فاضلتر بوده است. احمد بن موسی مردی کریم، بزرگوار و با تقوا بود که حضرت موسی بن جعفر این اولاد بزرگوارش را دوست داشت و او را بر دیگر فرزندانش مقدم می داشت و بستان یسیرش را به او بخشیده بود.

امام موسی کاظم (ع) دارای سیره‌ ارزشمند اخلاقی - اجتماعی بودند

امام موسی کاظم (ع) در زندان

امام موسی کاظم (ع) دو دفعه توسط هارون به زندان افتاد. این امام در بار دوم از سال ۱۷۹ تا ۱۸۳ (به مدت چهار سال) در زندان بود که در آخر هم در زندان به شهادت رسید.

دلایل زندانی شدن امام موسی کاظم (ع)

از دلایلی که امام موسی کاظم (ع) دو مرتبه توسط هارون روانه ی زندان شدند می توان به موردهای زیر اشاره نمود:

۱- هارون نسبت به علویان به خصوص امام موسی کاظم (ع) سختگیر بود.

۲- نفوذ بسیار امام موسی کاظم (ع) و علویان در در بین مردم به دلیل این که فرزندان رسول خدا (ص) هستند.

۳- مفترض الطاعه بودن امامان شیعه و ترس دستگاه حکومت از شیعیان به دلیلی این صفت ائمه اطهار؛ مرحوم صدوق از جمله دلایل به شهادت رسیدن امام کاظم علیه السّلام را مطلع شدن هارون از اعتقاد شیعیان به امامت امام دانسته است. هارون که فهمیده بود شیعیان شب و روز به خدمت امام موسی کاظم (ع) می رسند و بخاطر ترس از جان و از دست دادن سلطنتش آن حضرت را به شهادت رساند.

امام موسی کاظم (ع) برنامه و شیوه خاصی برای زندگی خود داشتند

ابتدا هارون، امام موسی کاظم (ع) را نزد حاکم بصره یعنی عیسی بن جعفر بن منصور فرستاد؛ آن امام چندی در زندان او به سر برد، ولی سرانجام، عیسی از این کار خسته شد و نامه ای به هارون نوشت تا وی را تحویل شخص دیگری بدهد وگرنه او را آزاد خواهد کرد، زیرا کوشیده بود تا در تمام این مدت شاهدی بر ضد امام بدست‌آورد ، ولی چیزی نیافته است. هارون بعد از آن، امام موسی کاظم (ع) را تحویل فضل بن ربیع دادند که مدتی طولانی نزد فضل بن ربیع زندانی بود. گفته شده که از او خواستند تا امام موسی کاظم (ع) را به قتل برساند، ولی او این کار را نکرد. بعد از آن، امام موسی کاظم (ع) را تحویل فضل بن یحیی دادند و مدتی نیز در زندان او به سر برد. بعضی از مورّخان نقل کرده اند که او حرمت امام را پاس می داشت. بعد از آن امام کاظم علیه السّلام را به زندانبان دیگری چون سندی بن شاهک تحویل دادند.

شهادت امام موسی کاظم (ع)

امام موسی کاظم (ع) آخرین روزهای عمرش را در زندان سندی بن شاهک سپری کرد. شیخ مفید نقل کرده است که سندی، به دستور هارون الرشید امام را مسموم کرد و امام سه روز بعد از مسمویتش به شهادت رسید. از این جهت تاریخ شهادت این امام ۲۵ رجب سال ۱۸۳ هجری قمری در بغداد رخ داده است.

پس از آن که امام موسی کاظم (ع) به شهادت رسید، پیکرش را به فرمان سِندی بن شاهک روی پل بغداد قرار دادند و اعلام کردند که مرگ موسی بن جعفر مرگی طبیعی بوده است. آرامگاه امام کاظم (ع) و نوه اش امام جواد (ع) در منطقه کاظمین در شمال شهر بغداد، به حرم کاظمین شهرت دارد.

آرامگاه امام کاظم (ع) و نوه اش امام جواد (ع) در منطقه کاظمین است

گردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش