تندیس زکریای رازی در پارک ملت تهران چکیده ای از زندگینامه ی زکریای رازی
نام: ابوبکر محمّد بن زکریای رازی
تاریخ تولد: ۲۵۱ ه. ق
تاریخ مرگ: ۳۱ اکتبر ۹۲۵ م
والدین: زکریا بن یحیی
ملیت: ایرانی، عباسی
رشته فعالیت: پزشکی، فلسفه و کیمیاگری
زندگی نامه ی زکریای رازی
نام او محمد و نام پدرش زکریا و کنیه اش ابوبکر است. مورخان شرقی در کتاب هایشان او را محمد بن زکریای رازی خوانده اند، ولی اروپائیان و مورخان غربی از او به نام های رازس Rhazes و رازی Al- Razi در کتاب های خود یاد کرده اند. زکریای رازی سال ۲۵۱ هجری در ری چشم به جهان گشود و در کودکی علوم مقدماتی را آموخت و در جوانی هم اوقات خود را به تحصیل فلسفه و موسیقی و نجوم و ادبیات معطوف می داشت و در نواختن چنگ هم مهارت یافت و سپس به کیمیا علاقه پیدا کرد و بعد از آن یکی از دوستانش او را به دانش پزشکی علاقه مند ساخت و در این دوره او دوران جوانی خویش را پشت سر گذاشته بود.
زکریای رازی طب را در بیمارستان بغداد آموخته استزکریای رازی، طب را در بیمارستان بغداد آموخته است، در آن هنگام بغداد مرکز بزرگ علمی دوران و جانشین دانشگاه جندی شاپور بوده است و محمدبن زکریای رازی برای آموختن علم به بغداد سفر کرد و مدتی نامشخص در آنجا اقامت گزید و به تحصیل علم پرداخت و بعد از آن ریاست بیمارستان معتضدی را برعهده گرفت. بعد از مرگ معتضد خلیفه عباسی به ری بازگشت و عهده دار ریاست بیمارستان ری شد و تا آخر عمر در این شهر به درمان بیماران مشغول بود.
زکریای رازی من جمله پزشکان و مشاهیر ایران زمین به شمار میرود که توانست با اعتبار علمی و تجربی خود از طبیبان زمانه خود پیشی بگیرد و مسیر توسعه دانش بشری را هموار سازد و با دستاوردهای شگرف خود به جایگاهی والا و جهانی دست یابد.
فعالیت زکریای رازی در حوزه شیمی و داروسازی
زکریای رازی تحصیل شیمی را قبل از پزشکی شروع کرده است و در آن آثاری چشمگیر از خود برجا گذاشته است. عمده تأثیر زکریای رازی در شیمی طبقه بندی او از مواد است. رازی اولین کسی بود که اجسام را به سه گروه جمادی، نباتی و حیوانی تقسیم کرد. محمدبن زکریای رازی پایه گذار شیمی نوین است؛ با وجود آن که کیمیاگری را باور دارد. هر چند که بعضی از کیمیاگران معاصر در ایران نوعی از تبدل ناقص فلزات را به طلا، تبدل رازی می نامند، ولی چون زکریای رازی از دیدگاه مراحل بعدی علم در نظر گرفته شود، باید او را یکی از بنیان گذاران علم شیمی بدانیم. در کتاب «سرّ الاسرار» او می خوانیم که مواد را به دو دسته فلز و شبه فلز (به گفته او جسد و روح) قسمت میکند و در صورتیکه در این زمینه اشتباهاتی می کند، چندان گریزی از آن ندارد. برای نمونه جیوه را شبه فلز می خواند در صورتی که فلز بودن جیوه اکنون آشکار است.
زکریای رازی در حوزه ی شیمی آثار چشمگیری از خود برجای گذاشته استروش تفکر زکریای رازی
زکریای رازی از تفکرات فلسفی رایج عصر خویش که فلسفه ارسطویی - افلاطونی بود، پیروی نمی کرد و عقاید خاص خود را داشت که در نتیجه مورد بدگویی اهل فلسفه هم عصر و بعد از خود قرار گرفت. همچنین عقایدی که در مورد ادیان ابراز داشت باعث شد موجب تکفیر اهل مذهب واقع شود و از این جهت بیشتر آثار زکریای رازی در این زمینه از بین رفته است. رازی را میتوان برجسته ترین چهره خردگرایی و تجربه گرایی در فرهنگ ایرانی و اسلامی نامید. زکریای رازی در فلسفه به سقراط و افلاطون متمایل بود و تأثیراتی از افکار هندی و مانوی در فلسفه وی به چشم می خورد. با این وجود هیچوقت تسلیم افکار مشاهیر نمی شد بلکه اطلاعاتی را که از اجداد بدست آورده بود مورد مشاهده و تجربه قرار می داد و بعد نظر و قضاوت خود را بیان می دارد و این را حق خود می داند که نظرات دیگران را تغییر دهد و یا تکمیل کند.
اخلاق و صفات زکریای رازی
زکریای رازی، مردی خوش خو و در تحصیل کوشا بود. رازی به بیماران توجه خاصی داشت و تا زمان تشخیص بیماری دست از آنها برنمی داشت و نسبت به فقیران و بینوایان بسیار مهربان بود. زکریای رازی، برخلاف خیلی از طبیبان، که بیشتر مایل به درمان پادشاهان و امرا و بزرگان بودند، با مردم عادی بیشتر ارتباط داشته است. ابن الندیم در کتاب الفهرست خود می گوید:« تفقد و مهربانی به همه کس، به ویژه فقرا و بیماران داشته، از حالشان جویا و به عیادتشان می رفت و مقرری های کلانی برای آن ها گذاشته بود.» زکریای رازی، در کتابی به اسم صفات بیمارستان، این عقیده را ابراز می دارد که هر کس لایق طبابت نیست و طبیب باید دارای صفات و مشخصه های ویژه ای باشد. محمدبن زکریای رازی دربارهٔ جاهل عالم نما افشاگری های متعددی صورت داده است و با افراد کم سواد که خود را پزشک می نامیدند و اطرافیان بیمار که در طبابت دخالت می کردند شدیداً مخالفت میکرد و به همین علت مخالفانی داشت.
زکریای رازی، برخلاف خیلی از طبیبان با مردم عادی بیشتر ارتباط داشته استاستادان زکریای رازی
مورخان طب و فلسفه، استادان زکریای رازی را سه تن با نام های ابن ربن طبری، ابوزیذ بلخی و ابوالعباس محمد بن نیشابوری ایرانشهری یاد کرده اند.
- علی بن رب طبری مولف کتاب فردوس الحکمه در روزگار متوکل درس طب و فلسفه آموخت و در پایان عمر به ری آمد، در آن جا و در دیگر شهرهای ایالت جبال، منزلتی بسیار عالی یافت و دانشجویان فراوانی من جمله زکریای رازی ز محضر درسش استفاده می کردند. فردوس الحکمه دایره المعارفی است که یکی از قدیمی ترین و معتبرترین آثار جامع طب اسلامی به شمار میرود و از اولین کتاب های پزشکی است.
- ابوزید بلخی : حکیم زکریای رازی در فلسفه شاگرد وی بوده است.
- ابوالعباس محمد بن نیشابوری ایرانشهری از دیگر استادان زکریای رازی به شمار میرود که در فلسفه و کلام، نجوم و علوم فلکی، قوم شناسی و تاریخ ادیان و اقوال ملل، دستی چیره داشته و در ثبت عقاید عامه ایرانیان بسیار کوشیده است.
آثار فلسفی زکریای رازی
از آثار فلسفی زکریای رازی آنچه که بدست ما رسیده عبارتند از:
۱- الطب الروحانی اثر زکریای رازی
۲- میدان العقل
۳- السیره الفلسفیه از آثار فلسفی زکریای رازی
۴- فی الفلسفة القدیمة
۵- امارات الاقبال والدوله
۶- یکی از آثار زکریای رازی، کتاب العلم الالهی است.
مرگ زکریای رازی
مهم ترین سند تاریخی دربارهٔ مرگ زکریای رازی کتاب فهرست کتب رازی نوشتهٔ ابوریحان بیرونی است. در این کتاب، زمان مرگ محمدبن زکریای رازی در پنجم شعبان ۳۱۳ ه.ق (۳۱ ماه اکتبر ۹۲۵ م) ثبت شده است.
مجسمه ی زکریای رازی کاشف الکلگردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش
- 16
- 3
