از فیلترینگ تا توسعه

 علی‌رغم بسیاری از حوزه‌ها، فناوری اطلاعات یا همان آی تی یکی از حوزه‌هایی است که در دولت یازدهم مورد توجه قرار گرفت و با تلاش بسیار تیم اقتصادی، آنها توانستند این حوزه را از بسیاری جهات ارتقا بخشند. دولت نهم و دهم برخلاف ادعاهایی که در تمامی حوزه‌ها داشت، نتوانست هیچ آمار قابل توجهی در حوزه فناوری اطلاعات ارائه دهد و بسیاری از شبکه‌های اجتماعی که هم اکنون در دنیا مرجعی برای ارتباطات است را به ورطه فیلترینگ کشاند.

بنابراین با وجود هجمه‌های فراوان به دولت یازدهم، تمامی دستاوردها بیانگر تلاش چهارساله دولت تدبیر و امید است. نکته قابل توجه در روزهای فعلی، انتخابات پیش‌روی ریاست جمهوری است؛ با وجود سرمایه‌گذاری‌های سنگینی که در این حوزه انجام شده است، طبق آمارها و صحبت‌های نامزدهای جناح مخالف روحانی، نامزدها بازهم با دنبال فیلترینگ بیشتر و بازگشت کشور به ارتباطات عصر قدیم هستند. حال باید منتظر ماند و دید چه جناحی در این انتخابات برنده میدان خواهد شد و چه بر سر حوزه فناوری اطلاعات خواهد آمد.

ازمهم‌ترین دستاوردهای دولت یازدهم در بخش فضایی می‌توان به حفظ امتیاز مدار فرکانسی زهره۲ به طور بلامنازع تا سال ۲۰۳۱ میلادی، راه اندازی رصدخانه اپتیکی ردیابی پسماندهای فضایی، ثبت پنج موقعیت مدار فرکانسی در اتحادیه بین المللی مخابرات برای ایران و بهره گیری‌های زیست محیطی و کشاورزی اشاره کرد.

سازمان فضایی ایران در دوران چهارساله دولت یازدهم به اقدامات دیگری مانند حفظ امتیاز مدار فرکانسی ایران ست و امضای تفاهمنامه جلوگیری از افشای راز (ان.دی.آ-NDA) با اپراتورهای ماهواره ای یوتل ست، اینتل ست، اس.یی.اس (SES)، شرکت تالس النیا و اسپیس، تل استار و آسیاست نیز دست زده است. از طرف دیگر عقد قرارداد خرید ماهواره سنجشی با روسیه یکی دیگر از مهم‌ترین موفقیت‌های سازمان فضایی است که در پی اجرای آن جمهوری اسلامی ایران برای نخستین بار ماهواره بومی سنجشی خواهد داشت.

تلاش‌های چهارساله دولت در زمینه فناوری فضایی سبب شده چهره ایران در مجامع بین المللی به عنوان کشوری توانمند در این بخش به رسمیت شناخته شود. سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به نیابت از طرف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات درنظر دارد بررسی میزان پوشش اپراتورهای تلفن همراه در نسل‌های ۲G، 3G و ۴G را به بخش خصوصی واگذار کند تا برای نخستین بار قضاوتی عادلانه پیرامون خدمات‌دهی اپراتورها شکل گیرد.

از آنجایی که خدمات نسل سوم تلفن همراه تحت انحصار یکی از اپراتورهای مخابراتی بود، سرانجام این انحصار در شهریورماه سال ۱۳۹۳ پس از پنج سال شکسته شد و وزارت ارتباطات به دو اپراتور اول و دوم تلفن همراه نیز اجازه داد تا شبکه‌های نسل جدید خود را در کشور ایجاد کنند. بنابراین درنهایت از این موضوع می‌توان اینطور نتیجه گرفت که تلاش‌های دولت به‌طور موازی برای افزایش ظرفیت پهنای باند اینترنت و انحصارزدایی از خدمات ۳G جواب داده شد و ضریب نفوذ تلفن همراه امروز توانسته سقف ۱۰۰ درصدی را بشکافد تا ظرفیت بیشتری از کل کشور، سیم‌کارت فعال داشته باشند.

خدمات نسل سوم و چهارم تلفن‌همراه

نسل سوم همراه یا ۳G رویکرد مولتی‌مدیا دارد و برخلاف GSM که نسلی برای انتقال صدا و اطلاعات بود، نسل سوم تلفن همراه سرعت بالایی برای انتقال مولتی‌مدیا را فراهم می‌آورد. در نسل سوم همه سرویس‌ها در قالب اطلاعات دیجیتالی با سرعت نسبتا بالایی که در تلفن‌های نسل سوم پیش‌بینی شده منتقل می‌شود، همچنین علاوه بر امکانات تصویری با استفاده از تکنولوژی ۳G می‌توان سرعتی تا دو مگابیت بر ثانیه درحال سکون یا درحال حرکت آرام (مثل راه رفتن) سرعتی تا ۳۴۸ کیلوبیت بر ثانیه و در اتومبیل سرعتی حدود ۱۲۸ کیلوبیت بر ثانیه داشت. اما نسل چهارم تلفن همراه یا LTE دارای سرعت چند برابری برای انتقال داده است، مهم‌ترین مزیتی که شبکه‌های نسل چهارم دارند، نرخ داده با سرعت بسیار بالا است.

شاخص ضریب نفوذ تلفن همراه در دولت یازدهم

وزارت ارتباطات دولت یازدهم با شکستن انحصار ارائه خدمات نسل‌های سوم و چهارم موبایل و همچنین از بین بردن وابستگی به تکنولوژی در پروانه‌های اعطایی به شرکت‌های فعال حوزه ICT کشور، نقش بسزایی در توسعه شاخص ضریب نفوذ موبایل ایفا کرد. طبق گزارش دفتر بررسی‌های فنی اقتصادی معاونت برنامه‌ریزی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، شاخص ضریب نفوذ تلفن همراه کشور در نیمه دوم سال گذشته برای نخستین بار از مرز صد درصد گذشت. در آخرین گزارش این دفتر فنی اقتصادی به فعال‌سازی بیش از ۸۰ میلیون و ۵۰۰ هزار سیم‌کارت از بین ۱۵۱,۸۸۰,۶۰۵ خط واگذار شده ازسوی اپراتورهای موبایل اشاره شده که برای نخستین بار ضریب نفوذ موبایل را از ۱۰۰ درصد گذرانده و به ۱۰۱,۰۵ درصد رسانده است. بنابراین با نگاهی دقیق‌تر به این موضوع، متوجه خواهیم شد که با آزادسازی پروانه‌هایی که تا قبل وابسته به تکنولوژی بودند و همچنین شکستن انحصار خدمات ۳G، دولت یازدهم در حوزه ای تی اقدامات قبال توجهی را انجام داد.

وضعیت توسعه تلفن ثابت

طبق گزارش‌های رسمی دفتر بررسی‌های فنی وزارت ارتباطات تا پایان آذر ۹۵ بالغ بر ۵۵ هزار روستا دارای ارتباط و بالغ بر ۴۹ هزار روستا دارای تلفن خانگی بوده‌اند. 

حال با توجه به اینکه سال‌ها از مقوله پیدایش تلفن می‌گذرد، نگاهی به آمارهای مربوط به توسعه این ابزار فناوری در کشور نشان می‌دهد که هنوز در تمامی استان‌ها با درنظر گرفتن شهرستان‌ها و روستاها، ضریب نفوذ تلفن ثابت کامل نشده است. شرکت مخابرات ایران تا پایان آذرماه سال گذشته ۱۳۹۵ توانسته ۳۰ میلیون و ۵۰۴ هزار و ۶۰۷ تلفن ثابت را در کشور دایر کند و ضریب نفوذ را به ۲۸/۳۸ درصد برساند. همچنین تعداد مشترکان WLL روستایی نیز تا همین بازه زمانی بالغ بر یک میلیون و ۶۷۴ هزار مشترک بوده است.

خودکفایی در تولید انتقال فیبرنوری

سال ۹۵ با تمام فراز و نشیب‌هایش به اتمام رسید و برخلاف رکود حاکم بر اکثر بخش‌های اقتصادی، حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات اما همچنان طلایه‌دار میدان رشد اقتصادی ماند و به رشد خود ادامه داد. تلاش دست‌اندرکاران حوزه ارتباطی بار دیگر بر روند توسعه کشور در حوزه ICT سرعت بخشید و ایران توانست سال گذشته به امر خودکفایی در تولید تکنولوژی شبکه انتقال فیبرنوری دست یابد. 

ازجمله مهم‌ترین اتفاقاتی که در لحظات پایانی سال ۹۵ رقم خورد، رای منفی مجلس به افزایش قیمت اینترنت، تصمیم شرکت ارتباطات زیرساخت به کاهش ٢٠ درصدی پهنای باند شبکه انتقال و تایید نهایی برای ایجاد شرکت ملی ارتباطات ایران بود و همین چند مورد ازجمله تصمیمات حاکمیتی و کلان حوزه ارتباطات به حساب می‌آید که تاثیرات آن در آینده نمایان خواهد شد.

ازسوی دیگر در راستای تصمیمات حاکمیتی و تاثیرگذار در بخش زیرساخت ICT کشور، کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات به پیشنهاد شرکت ارتباطات زیرساخت موضوع «کاهش ۲۰ درصدی تعرفه پهنای باند انتقال داخل کشور» را تصویب کرد. این کاهش تعرفه با هدف افزایش ترافیک و محتوای داخلی در شبکه ملی اطلاعات مصوب شد و مربوط به پهنای باندی می‌شود که به اپراتورهای ارتباطات ثابت (FCP) و موبایل فروخته می‌شود.

رشد ۱۲ برابری کاربران اینترنت در دولت تدبیر و امید

طبق اطلاعات منتشر شده ازسوی سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات، کاربران اینترنت در دولت تدبیر و امید با توجه به سرمایه‌گذاری‌های کلان و گسترده و ایجاد تسهیلات انبوه در شبکه فناوری اطلاعات در سراسر کشور، توانست تا به رشد ۱۲ برابری کاربران اینترنت موبایل و خانگی دست پیدا کند.

در واقع تعداد مجموع کاربران اینترنت موبایل و ثابت در سال ۱۳۹۲ (ابتدای دولت تدبیر و امید)، در حدود ۳.۵ میلیون نفر بوده اما این میزان تا به امروز در دولت تدبیر و امید به بیش از ۴۳ میلیون کاربر اینترنت افزایش پیدا کرده است که نشان از موفقیتی بزرگ در زمینه ارتباطات ایران و دسترسی مردم کلانشهرها و شهرستان‌های کوچک و بزرگ به شبکه جهانی اینترنت دارد.