اعتماد به نماد اعتماد؟

نماد اعتماد سال‌هاست دارای نقش دو گانه‌ای در عرصه تجارت الکترونیک در ایران است. از یکسو داشتن این نماد به معنای اعتبار یک وب‌سایت و نشانه‌ای برای اعتماد کاربران به آن تلقی شده و از سوی دیگر لزوما این نماد تماما هم قابل‌اعتماد نیست حداقل این چیزی است که رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی (که صدور نماد را برعهده دارد) می‌گوید.

نماد اعتماد از جنبه کسب‌وکارها دارای ویژگی‌های دیگری هم هست از جمله اینکه در دوره‌های گذشته مدیریتی به عنوان مدلی از مجوز فعالیت هم شناخته می‌شد هرچند مدیران سابق این نماد تلاش کردند بین اینکه یک کسب‌وکار اجازه فعالیت در یک حوزه اینترنتی را دارد یا صلاحیت انجام معامله اینترنتی اختلاف قائل شوند.

با این حال این نماد طی این سال‌ها ذی‌نفع اصلی خود را کسب‌وکارهای اینترنتی قرار داده و جامعه عمدتا دلایل خرید را به داشتن این نماد پیوند نمی‌زند. در تازه‌ترین اظهارنظر رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی حالا پا را از این هم فراتر می‌گذارد و می‌گوید که داشتن نماد الکترونیک به معنی اعتماد صد درصد به سایت‌ها نیست و مشتریان باید احتیاط‌های لازم را در نظر بگیرند.

به گزارش «ایسنا» پنجاه و چهارمین جلسه کمیته نظارت بر کسب‌و‌کارهای اینترنتی با موضوع ارائه سامانه پایشگر هوشمند برای نظارت سیستمی بر کسب‌و‌کار‌های اینترنتی در محل وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) برگزار شد. علی رهبری با بیان اینکه اعتماد به کسب‌و‌کارهای اینترنتی یک موضوع درجه‌بندی شده است، گفت: این‌طور نیست که اگر سایتی نماد اعتماد الکترونیک داشت، باید صد درصد به آن اعتماد کرد، بلکه مشتریان باید احتیاط‌های لازم را در نظر بگیرند.

وی افزود: برای اینکه موضوع اعتماد را از حالت مطلق خارج کنیم، مساله رتبه‌بندی کسب‌و‌کارهای الکترونیکی را مطرح کردیم و به‌زودی به آنها رتبه اعتماد می‌دهیم.رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیک در ادامه از جمع‌آوری اطلاعات موردنظر برای رتبه‌بندی کسب‌وکارهای اینترنتی خبر داد و گفت: تا پایان شهریور ماه یا اوایل مهر، نتایج رتبه‌بندی کسب‌و‌کارهای اینترنتی را اعلام می‌کنیم.

به گفته وی، رتبه‌بندی کسب‌وکارهای اینترنتی براساس شکایت‌های مشتریان، سوابق کسب‌و‌کارها، توان مدیریتی و موارد مشابه انجام می‌شود تا کاربران و مصرف‌کنندگان بدانند هر سایت تا چه اندازه قابل‌اعتماد است.رهبری همچنین اظهار کرد: تا پیش از این، نظارت‌ها بر فعالیت کسب‌و‌کارهای اینترنتی به‌صورت سنتی و انسان‌محور انجام می‌شد، اما با اقدامات انجام گرفته در ماه‌های گذشته، طرح پایشگر هوشمند به اجرا درآمد.

فعالیت ۳۸۰ هزار کسب‌وکار اینترنتی بدون نماد اعتماد

رشد تجارت الکترونیک طی سال‌های اخیر با توجه به رشد سریع دسترسی به اینترنت و موبایل یکی از مهم‌ترین اتفاقات در حوزهاقتصاد دیجیتال است. با این حال نهادهای نظارتی متعدد فضای این عرصه را با نظرات متفاوت رگولاتوری کرده‌اند.رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیک می‌گوید: در این طرح، بیش از ۳۵۰۰ کسب‌و‌کار در فضای مجازی که پیش از این نماد اعتماد اخذ کرده بودند مورد بازرسی و پایش قرار گرفتند و حدود ۱۸۰ وب‌سایت شناسایی شدند که لوگوی نماد اعتماد را جعل کرده و آن را در سایت خود قرار داده بودند.

رهبری با بیان اینکه این پایشگر هوشمند با سه نوع سناریوی پایش، کسب‌و‌کارهای اینترنتی را در حوزه پایش فروش کالاهای ممنوعه، پایش اصالت نماد الکترونیک و پایش استفاده از درگاه‌های پرداخت مورد نظارت و بازرسی قرار داده، تصریح کرد: نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که از میان این سایت‌ها، حدود ۷۰ وب‌سایت کالاهای ممنوعه از قبیل رمزارز، سکه طلا، مشروبات الکلی و اسلحه عرضه می‌کردند. رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیک همچنین از شناسایی ۳۳۰ سایت خبر داد که به‌رغم ابطال یا تعلیق یا حتی انقضای تاریخ اعتبار نماد اعتمادشان، درگاه‌های فعال پرداخت بانکی داشتند.

وی از پایش مستمر تمامی کسب‌و‌کارهای اینترنتی و حتی کسب‌و‌کارهای فعال در پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی در فازهای بعدی این طرح خبر داد و گفت: در حال حاضر حدود ۵۴ هزار کسب‌و‌کار اینترنتی دارای نماد اعتماد هستند و حدود ۳۸۰ هزار کسب‌و‌کار هم بدون اخذ این نماد فعالیت می‌کنند.با این همه رشد تکنولوژی مدل‌ها و مسیرهای جدیدتری برای خرید و فروش فراهم کرده که لزوما وب‌سایت نیستند. امروزه بخش قابل‌توجهی از خرید و فروش اینترنتی به شبکه‌های اجتماعی و به‌خصوص اینستاگرام و تلگرام معطوف است جایی که دور از دسترس مقررات‌گذاری است.