روزنامه جام جم نوشت: این روزها بازار گوشت دوباره تب‌دار شده است. درجه حرارت بازار از خود گوشت قرمز هم قرمزتر شده است. قیمت دام زنده گوسفندی به کیلویی ۱۸۷هزار تومان رسیده است. همین گوسفند زمانی که به شقه تبدیل می‌شود، تب بازار را بالاتر هم می‌برد؛ به‌طوری‌که قیمت آن در میدان میوه و تره‌بار بهمن تهران به ۳۵۰ تا ۴۰۰ و در سایر بازارهای کشور به بیشتر از ۴۰۰هزار تومان می‌رسد.
ماجرا اینجاست که قیمت گوشت ایرانی‌ها چند برابر فقیرترین کشورهای جهان است از‌جمله مغولستان، رواندا و تانزانیا. برای درک بهتر این موضوع باید شاخص قیمت گوشت در جهان را بررسی کنیم. ایران یکی از کشورهایی است که بالاترین شاخص قیمت گوشت را در جهان دارند. این شاخص در ایران بیش از دو برابر کشورهای یاد شده است. بازاریان مغولستان، رواندا و تانزانیا ارزان‌ترین بها را برای گوشت در بازار از خریداران طلب می‌کنند. شاخص قیمت گوشت در این کشورها به ترتیب ۴۵.۷ واحد، ۴۷ واحد و ۴۷.۹ واحد است. اما همین شاخص در ایران به بیشتر از ۱۰۶ واحد می‌رسد. در نتیجه ایرانی‌ها ۲.۳ برابر مغولستانی‌ها و ۲/۲ برابر رواندایی‌ها و تانزانیایی‌ها برای خرید یک واحد گوشت هزینه می‌کنند. فقط ۵۳ کشور بیشتر از ایرانی‌ها برای خرید گوشت هزینه می‌کنند اما مردم ۱۱۳ کشور در دسترسی به گوشت، توانمندتر از ایرانی‌ها هستند.
جهش قیمت از سال ۹۲
بررسی تغییرات قیمت دام زنده گوسفندی نشان می‌دهد که این میزان افزایش قیمت از سال ۱۳۹۲ بی‌سابقه است. ۱۰ سال پیش متوسط قیمت دام به حدود ۱۰ هزار و ۴۰ تومان به ازای هر کیلو می‌رسید. در سال ۱۴۰۲ هم متوسط قیمت به ۱۴۷ هزار تومان می‌رسید اما در عرض چهار ماه بیش از ۱.۲برابر و در عرض ۱۰ سال بیش از ۱۴ برابر شده است. افزایش قیمت دام اثر خود را روی قیمت گوشت قرار می‌دهد. در همین حال، قیمت شقه گوسفندی که سال ۱۳۹۲، ۲۵ هزار تومان بود، امروز به‌طور میانگین به حدود ۴۴۰ هزار تومان رسیده است. به‌عبارتی بیش از ۱۷.۶برابر شده است. قیمت دام کشتار گوسفندی هم به ۳۸۹ هزار تومان به ازای هر کیلو رسیده است؛ در حالی میانگین قیمت آن در سال‌جاری در حدود ۳۰۵ هزار تومان بود که سال ۱۳۹۲ قیمت دام کشتار به‌طور متوسط و به‌صورت کلی حدود ۲۰ هزار تومان بود. نشانه‌ای از ۱۵ برابر شدن قیمت در عرض ۱۰ سال. در نتیجه میانگین قیمت کلی دام زنده و کشتار در ۱۰ سال اخیر ۱۴.۵ برابر شده است.
تفاوت قیمت در ایران و جهان
از زاویه برابری نرخ ریال با دلار در بازار غیررسمی، قیمت دام زنده در ایران به ۳.۸ دلار می‌رسد. قیمت گوشت هم به‌طور متوسط به هفت دلار می‌رسد. در نتیجه، قیمت گوشت و دام در ایران به‌دلایلی چون خشکسالی و مسأله تامین غذا در ذات خود تورمی است اما با توجه به این‌که قیمت خوراک دام با ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی قیمت‌گذاری می‌شود، انتظار این‌که قیمت دام و متعاقب آن قیمت گوشت تا این میزان بالا برود، وجود ندارد. برای داشتن ارزیابی بهتر، سطح بالای قیمت‌ها در ایران، آن را با تعدادی از کشورها مقایسه کردیم. در حال حاضر قیمت دام زنده در آذربایجان یک دلار و ۷۱ سنت و قیمت گوشت۶.۷ دلار است. در جمهوری چک قیمت گوشت شش دلار و قیمت دام زنده ۳.۵ دلار است. در بلاروس دام زنده ۳.۵ دلار و گوشت ۶.۲ دلار است. در روسیه قیمت دام و گوشت به ترتیب ۵.۲ و ۶.۱ دلار است. در چین دام زنده به یک دلار و گوشت گوسفندی آن به هفت دلار می‌رسد. در هند گوشت دو دلار و دام ۰.۶دلار ارزش دارد.
انفعال وزارت جهاد کشاورزی
از مقایسه این ارقام با ایران چنین می‌توان نتیجه گرفت که در عمل قیمت گوشت و دام در ایران از بسیاری از کشورهایی که در مقیاس جهانی سرانه درآمدی کم و متوسط دارند هم بالاتر است. تفاوتی که متوجه جیب مصرف‌کننده است. وزارت جهاد کشاورزی که مسئول تنظیم بازار است اما پاسخ واضحی برای این وضعیت ندارد. این وزارتخانه در پاسخ به جام‌جم اظهار امیدواری کرد که با واردات ۲۰۰ تن گوشت از برزیل، کشتار دام در مرز پاکستان و انتقال آن به ایران، تا پس از ایام عزاداری ماه محرم، تقاضا در بازار تنظیم و قیمت گوشت مجدد کاهش پیدا کند. این در شرایطی است که بنابر اعلام غرفه‌داران بازار گوشت میدان بهمن تهران، قیمت گوسفند زنده در مدت چهار تا پنج روز اخیر ۱۰ تا ۲۰ هزار تومان و در یک ماه اخیر ۳۰ هزار تومان گران‌تر شده است. شقه گوسفندی در یک هفته اخیر ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان و در یک ماه اخیر ۵۰ هزار تومان گران‌تر شده است. در این میان باید به یک واقعیت توجه داشت: آیین‌نامه اجرایی قانون انتزاع (تمرکز وظایف و اختیارات بخش کشاورزی در وزارت جهاد) که حوزه تنظیم بازار را از زنجیره بازار و تخصیص ارز جدا کرد و به وزارت جهاد کشاورزی فرستاد، اکنون مسئولیت تنظیم بازار را متوجه وزارت جهاد کشاورزی می‌داند اما پاسخگویی مناسبی از سوی این وزارتخانه نسبت به مسأله بازار گوشت وجود ندارد.
کسری ۲۵هزار تن گوشت در هر فصل
افزایش قیمت گوشت علل مشخصی دارد که از آنها غفلت شده است. نیاز به واردات ۱۰ میلیارد دلار نهاده دامی و قیمت‌گذاری آن با نرخ دلار آزاد به جای عرضه با نرخ تسعیر ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی، کسری دام در سطح شهرستان‌ها، هزینه‌های ذبح و کشتار، هزینه‌های اجاره غرفه عرضه گوشت از شهرداری‌ها و مغازه‌های سطح شهر، خشکسالی و کمبود علوفه برای مرتع‌چرانی از جمله مهمترین دلایل افزایش قیمت دام است. اما کسری عرضه را می‌توان مهمترین دلیل دانست. بر اساس اعلام شورای تامین‌کنندگان دام، در هر فصل کسری ۵۰۰۰ تن گوشت گوسفندی و ۲۰ هزار تن گوشت گوساله وجود دارد.
در نتیجه این وضعیت از پیش قابل پیش‌بینی و مدیریت بود. در سال‌های گذشته هم هرگاه عرضه از طریق واردات کم می‌شد و شرکت پشتیبانی امور دام به موقع دام‌ها را جمع‌آوری نمی‌کرد، با افزایش قیمت مواجه می‌شدیم. نظیر این اتفاق را سال گذشته هم شاهد بودیم اما به نظر می‌رسد از علل آن غفلت شده است. در اردیبهشت امسال شرکت پشتیبانی امور دام و در راس آن وزارت جهاد کشاورزی وعده حل مشکل را داده بودند. حتی قرار شد با عرضه گوشت یخ‌زده برزیلی بحران کمبود عرضه حل شود. وزارت جهاد کشاورزی همان زمان در پاسخ به جام‌جم ضرورت ورود شرکت پشتیبانی را در شرایط کسری دام یادآور شده بود اما همچنان بحران تامین پشت در است. به تازگی به دنبال سفر رئیس‌جمهور به آفریقا مقرر شد کسری گوشت ایران از طریق گوشت ارزان کنیا در عوض تهاتر با نیسان آبی تامین شود.
حتی گفته‌های مسئولان وزارت جهاد کشاورزی هم نشانه‌ای از این‌که پیش از این تدبیری برای برهم ریختن بازار اندیشیده شده بود را منعکس نمی‌کنند. به‌گفته امیر طاهری یگانه، معاون مرکز بهبود تولیدات دامی دلیل افزایش قیمت به عرضه کمتر از ۵تا ۶ درصدی گوشت نسبت به سال گذشته برمی‌گردد. مسعود امرالهی هم که مدیرکل نظارت بر کالاهای اساسی این وزارتخانه است، همین نظر را دارد حتی پا را فراتر گذاشت و گفت این افزایش قیمت‌ها، با کاهش عرضه ۵ تا ۶ درصدی هم هماهنگ نیست. علیرضا پیمان‌پاک، قائم‌مقام وزیر جهاد کشاورزی هم در واکنشی دیررس اعلام کرده که واردات روزانه به ۱۰۰ تا ۱۵۰ تن افزایش می‌یابد و اگر نیاز باشد باید آن را افزایش دهیم.
- 12
- 5
