با توجه به شرایط اقتصادی کنونی کشور، بسیاری از تحلیلگران معتقدند، باید چاره‌ای فوری برای وضعیت حال‌حاضر اندیشیده شود. در این راستا بحث بازارهای مالی شامل بازارهای ارز، طلا، مسکن و ... باید مورد بررسی و اصلاح قرار گیرد. همچنین به گمان برخی فعالان اقتصادی، شاید یکی از راهکارها استعفا یا برکناری فرد یا افرادی از مجموعه اقتصادی دولت باشد.
رسم «استعفا ندادن» در میان مسئولان ایران!
در این زمینه،هادی حق‌شناس، کارشناس اقتصادی به آفتاب اقتصادی گفت: «استعفای مسئولان بانک مرکزی قابل تسری به سایر بخش‌ها نیز می‌تواند باشد. واقعیت این است که اگر قرار بر استعفا باشد، شاید برخی از دیگر مسئولان در حوزه پولی و بانکی نیز باید استعفا می‌دادند. اما رسمی در کشور ما وجود دارد که مطابق آن، مسئولان هرگز به دلیل عملکردشان استعفا نمی‌دهند، مگر اینکه بازنشسته یا عزل شوند و این واقعیت نظام اداری ماست.»
مشکلی به نام عدم استقلال بانک مرکزی
حق شناس افزود: «نکته کلیدی این است که اگر فرد دیگری جایگزین شود، با چه ابزاری می‌تواند رویکرد بانک مرکزی را نسبت به متغیرهای کلان اقتصادی تغییر دهد. یکی از مشکلات بانک مرکزی در ایران این است که دولت و مقامات به راحتی می‌توانند بر سیاست‌های بانک مرکزی اثرگذار باشند؛ یعنی استقلال بانک مرکزی کامل نیست. در اینجا ذکر این مسئله ضروری است که میان نرخ تورم پایین و استقلال بانک مرکزی در جهان یک رابطه مستقیم وجود دارد. بنابراین اگر عملکرد بانک مرکزی یا آقای سیف موفق نبوده، باید به لحاظ این نکته باشد که هر فرد دیگری نیز که در این قسمت قرار بگیرد با این قیدها و محدودیت‌ها مواجه است. به این معنا که فرد مسئول نمی‌تواند به معنی واقعی براساس تشخیص خود سیاست پولی را اعمال کند.»
فشارها بر بانک مرکزی
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: «در عین حال، وقتی ما به بازار پولی نگاه می‌کنیم، منهای بحث دلاری که با افزایش قیمت مواجه شد، برخی از شاخص‌ها در راستای بهبود است. به طور مثال، بحث ساماندهی موسسات پولی و مالی که در بازار غیر متشکل پولی فعالیت می‌کردند، فشار زیادی را به دولت تحمیل کرد و طبیعی است که بانک مرکزی مجری این نکته بوده است.»
وی ادامه داد: «از طرف دیگر باید بپذیریم که نه‌تنها دولت دوازدهم بلکه همه دولت‌ها علاقه‌مند به ثابت نگه داشتن یا کاهش قیمت دلار هستند. اما تثبیت یا کاهش نرخ دلار تابع بخش واقعی اقتصاد است. اقتصادی که سال‌ها تورم دو رقمی را تجربه کرده، نمی‌تواند شاهد ثبات پول خارجی باشد. بنابراین تغییرات اخیر نرخ ارز کاملا طبیعی و حاصل انعکاس شاخص‌های پولی بود. اما به دلیل سیاست‌های دولت‌ها، بانک مرکزی به تثبیت نرخ دلار تن می‌دهد و نتیجه این می‌شود که چند سال یک بار سیر صعودی می‌گیرد.»
تکرار جهش دلار
حق شناس تاکید کرد: «از سوی دیگر، نرخ دلاری که در سال ۹۱ و ۹۲ به یکباره سه برابر شد و در سال ۹۲ به بالای ۴۰۰۰ تومان نیز رسید و پس از استقرار دولت یازدهم روی ۳۵۰۰ تومان تثبیت شد، این ثبات به قیمت جهش نرخ ارز کنونی تمام شد. اما اگر بخواهیم جهش نرخ ارز در سال ۹۲ و ۹۷ را با هم مقایسه کنیم، در سال ۹۲ نرخ ارز سه برابر و در سال ۹۷ حداکثر دو برابر شد. اینکه این افزایش نرخ ارز کمتر از سال ۹۲ بود، به دلیل سیاست‌های پولی و هدف‌گذاری تورم یک رقمی بوده است. بنابراین در عین حال که معتقدم بانک مرکزی می‌توانست عملکرد بهتری داشته باشد، نمی‌توان بخشی از عملکرد بانک مرکزی در بازار پولی پنج‌سال گذشته را نادیده گرفت.»
با این همه آنچه که مسلم است، حتی اگر استعفای مسئولان بانک مرکزی یا ولی‌الله سیف، چاره حل مشکلات بازار پولی ایران نباشد، اما دست کم عذرخواهی آنها به دلیل تحمیل شرایط سخت معیشتی به مردم یا پذیرش انتقاداتی که نسبت به آنها مطرح است، می‌تواند مرهمی بر زخم‌های جامعه باشد.
الهام علائی
- 24
- 3
