دردسرهای رمزهای یک دقیقه ای

بر اساس برنامه جدید بانک مرکزی، رمزهای دوم کارت‌های بانکی که با آنها تراکنش‌های اینترنتی انجام می‌شد، تغییر شکل خواهند داد و به صورت یک‌بار مصرف با مدت زمان ۶۰ ثانیه به مردم ارائه می‌شود. این رمزها در لحظه توسط خواست مشتری صادر می‌شود و پس از آن ۶۰ دقیقه اعتبار خود را از دست داده و منقضی خواهد شد. گفته می‌شود که مشتریان سیستم بانکی برای استفاده و فعالسازی رمز دوم یک‌بار مصرف باید به بانک عامل مراجعه کنند. وقتی خبرهای مبنی بر دریافت رمزهای یک‌بار ‌مصرف توسط رسانه‌ها منتشر شد، بسیاری از افراد واکنش‌های متفاوتی را نشان دادند و این برنامه جدید را دارای ابهامات و ایراداتی دانستند. در این بین نظرات مشابه‌ای وجود داشت و برخی از مشتریان از ناکافی بودن زمان اعتبار این رمزها سخن می‌گفتند و ایراد بعدی را دردسترس نبودن گوشی‌های هوشمند برای همه افراد بیان کردند.

اما در این میان کارشناسان به افزایش امنیت و کاهش کلاهبرداری‌ها در تراکنش‌های بانکی اشاره می‌کنند و این روش را موثر می‌دانند. این در حالی است که برخی از افراد بدون نگرانی داشتن از این موضوع ترجیح می‌دهند به روش قبل تراکنش‌های اینترنتی خود را انجام دهند و به نظر می‌رسد که برخی از مشتریان، طرح جدید بانک مرکزی برای رمزهای دوم کارت‌های بانکی مورد قبول‌شان واقع نشده است. کمیل طیبی، پژوهشگر پژوهشکده پولی و بانکی با اشاره به اثر کوتاه‌مدت رمزهای یک‌بار مصرف در کاهش تراکنش‌ها بانکی مشتریان به «ابتکار» می‌گوید: «روش جدید رمزهای دوم یک‌بار با محدودیت‌هایی روبه‌رو است. این محدودیت‌ها را می‌توان به دلیل ایجاد امنیت در تراکنش‌ها دانست. نکته‌ای در این میان وجود دارد که مورد توجه بسیاری از مشتریان قرار گرفته و آن‌هم این است که با توجه به همین محدودیت‌ها امکان کاهش انجام تراکنش از سوی مشتریان وجود دارد و می‌تواند افراد را دچار مشکل کند. اما باید بدانیم که کند شدن و کاهش تراکنش‌ها از سوی مشتریان در کوتاه‌مدت است».

این کارشناس اقتصادی از ضرورت آموزش در استفاده از رمزهای یک‌بار مصرف می‌گوید: «برای برطرف شدن مشکلات احتمالی در این روش جدید باید آموزش‌های بیشتری در نظر بگیرند تا این رویه جدید به خوبی گسترش پیدا کند. طبیعتا اگر آموزش‌های بیشتر در بلندمدت انجام شود می‌تواند در شرایط عادی دوباره میزان تراکنش‌ها را به شکل قبل خود برسانند. بنابراین من معتقدم که کم‌شدن تراکنش‌ها به صورت کوتاه‌مدت است، البته همین مدت کوتاه هم می‌تواند معنی‌دار باشد و زمان زیادی را به خودش اختصاص دهد. به هر صورت استفاده از رمز دوم‌های یک‌بار مصرف نیاز به اطلاع‌رسانی و آموزش بیشتر دارد تا بتواند بار هزینه‌ای که ممکن است ایجاد کند را زودتر تعدیل کند». 

طیبی تاثیر رمزهای جدید در کاهش کلاهبرداری‌های بانکی را نیازمند جواب فنی متخصصان می‌داند و دراین‌باره می‌گوید: «اینکه آیا استفاده از رمزهای یک‌بار مصرف تاثیر زیادی در کاهش کلاهبرداری‌ها و افزایش امنیت دارد یا خیر نیازمند یک جواب فنی است و متخصصان باید دراین‌باره پاسخگو باشند. اما با توجه به برخی از مسائل من معتقدم که بانک مرکزی تمهیدات لازم را از جنبه فنی در نظر گرفته و شرایط امنیتی این نوع رمزها را بررسی کرده است. به عبارتی دیگر بانک مرکزی بدون پشتوانه مسائل فنی دست به همچین اقدامی نمی‌زند چراکه بدون بررسی و دلایل کافی، اجرای چنین طرح‌هایی می‌تواند اثرات اقتصادی نامطلوبی را به دنبال داشته باشد». 

وی در پایان می‌افزاید: «اگر امکان هک شدن حساب مشتریان در برخی از موارد وجود داشته باشد و با استفاده از این رمزها در یک بستر فنی و امنیتی میزان هک شدن کمتر شود و یا از سویی دیگر میزان خطای مردم و جامعه را در استفاده از تراکنش‌های بانکی کمتر کند، قطعا می‌تواند موثر باشد».

بانک مرکزی اخیرا تصمیم گرفت به دلیل مشکلات امنیتی و سوء‌استفاده‌های مکرر از رمز دوم ثابت کارت‌های بانکی، رمز دوم ایستا (رمز دوم قدیمی که برای مدت طولانی اعتبار دارند) را از خرداد ۹۸ ابطال کند و از این تاریخ تنها رمز دوم یک‌بار مصرف برای تراکنش‌های اینترنتی قابل استفاده خواهد بود. گفته می‌شود استفاده از رمز یک‌بار مصرف به دلیل زمان کوتاه اعتبار امکان هرگونه سوء‌استفاده توسط سودجویان را از بین خواهد برد و مسئله مشکلات امنیتی در این میان منتفی می‌شود. با توجه به اخبار منتشر شده دراین‌باره به‌ نظر می‌رسد که مخاطرات نظام بانکی که پیش از این مشتریان را با تهدید روبه‌رو می‌کرد کاهش می‌یابد و استفاده از رمزهای‌ یک‌بار مصرف می‌تواند امنیت کاربران بانکی را تامین کند. حال باید منتظر ماند و دید که مشتریان چگونه خود را با طرح جدید وقف می‌دهند و آیا این روش می‌تواند یک رویکرد مثبت در نظام بانکی باشد یا خیر؟

کیمیا نجفی