شرکت های خارجی چرا تمایل به سرمایه گذاری در صنعت دخانیات کشورمان دارند؟

از قدیم گفته اند و نوشته اند و کمیک های بسیاری هم کشیده اند که مضمون اصلی آن ها این بوده که سیگار عامل سرطان است و چه و چه ...! تازه جدا از همه آن ها که گفتیم روی خود پاکت های سیگار هم ریه آش و لاش و کپک زده یک آدم سیگاری در کنار ریه سالم فردی که سیگار نمی کشد وجود دارد تا کسی به خرید و کشیدن آن رغبت نداشته باشد اما هنوز که هنوز است خبرهایی شنیده می شود که از زیاد شدن مصرف سیگار حکایت دارد.

در این مطلب قصد نهی از مصرف سیگار را نداریم که البته بهتر است از استعمال آن خودداری کنید اما با توجه به جدیدترین آمار منتشر شده از سوی وزارت صمت قصد داریم کمی از گردش مالی صنعت سیگار سازی در کشورمان  بنویسیم. در آمار وزارت صمت آمده که در پنج ماه نخست امسال بیش از نیمی از حجم کل سرمایه‌گذاری خارجی در طرح‌های صنعتی،‌ معدنی و تجاری، به افزایش سرمایه‌گذاری برای تولید سیگارت در استان زنجان و گیلان مربوط بوده است.

اثر تحریم بر سیگار

به رغم  تحریم های ظالمانه و شدید آمریکا که حتی شامل دارو، درمان و حتی مواد غذایی هم شده، سیگارهای آمریکایی، انگلیسی، ژاپنی و هر شرکت تولید کننده سیگاری از تحریم معاف است! مارک‌های کنت، مونتانا، پال‌مال، وینستون و مگنا از جمله مارک‌های سیگاری هستند که در ایران آزادانه توزیع می‌شوند. این در حالی است که پس از اعمال تحریم‌ها از نیمه اردیبهشت تا اوایل مرداد ۹۷، ۵۳ شرکت خارجی از ترس مجازات‌های تحریمی آمریکا قراردادهای خود را با صنایع ایران لغو کردند.

به گزارش ایندیپندنت، «مت مایرز» یکی از کارشناسان صنعت دخانیات در آمریکا در خصوص چرایی تحریم نشدن سیگار در ایران گفته است: «سیگار نه یک محصول کشاورزی است و نه یک کالای اساسی، اما کنگره به اصرار شرکت‌های دخانیاتی را از فهرست تحریم‌ها خارج کرده است. مصرف سیگار در آمریکا و بیشتر کشور‌های توسعه‌یافته سیر نزولی را طی می‌کند. شرکت‌های دخانیاتی مجبورند محصولات خود را در کشور‌های دیگر بفروشند. به همین علت است که ایران برای آینده شرکت‌های تولیدکننده سیگار بسیار مهم است».

سالانه یک میلیارد دلار هزینه سیگار می‌شود

بررسی‌ها نشان می‌دهد سالانه بین ۶۵ تا ۷۰ میلیارد نخ سیگار در کشور مصرف می‌شود. براساس اظهارات دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات، ۷۰ درصد فروش سیگار در ایران به جیب خارجی‌ها می‌رود که در ایران کارخانه‌های تولید سیگار احداث کرده‌اند. همچنین گفته می‌شود ۷۰ درصد مواد اولیه تولید سیگار وارداتی است.

برآوردها نشان می‌دهد ایرانی‌ها سالانه یک میلیارد دلار هزینه سیگار می‌کنند. همچنین بر اساس اظهارات دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات، مصرف سیگار و قلیان، ۵۲ نوع بیماری و ۲۲ نوع سرطان به دنبال دارد که ایران سالانه سه هزار میلیارد تومان خرج داروهای ضدسرطان می‌کند. همچنین بر اساس آمارهای رسمی سالانه ۶۰ هزار ایرانی بر اثر سیگار جان خود را از دست می‌دهند.

ردپای شرکت‌های بزرگ بین‌المللی در ایران

برای جلوگیری از ورود غیرقانونی هر کالا، بهترین راه فراهم‌ کردن زمینه برای حضور تولیدکنندگان آن کالاست. این راهکار یکی از راه‌هایی بود که در طرح مبارزه با قاچاق سیگار استفاده شد. اکنون شرکت‌هایی مانند بریتیش امریکن توباکو (B.A.T)  با تولید سیگارهایی با مارک کنت، دانهیل، مونتانا، پال‌مال و...، شرکت G.T.I با تولید وینستون و مگنا، شرکت KT and J  با تولید پین‌پلیژ و سوپراسلیم وایس، شرکت کنکورد توباکو با تولید لگال‌هایت، لگال منتول و موند و شرکت فیلیپ موریس در ایران نمایندگی رسمی دارند. شرکت فیلیپ موریس صاحب برند سیگار مارلبروست. از فعالیت این شرکت اطلاعات چندانی در دست نیست، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد در اردیبهشت ۹۶، برند تجاری شرکت فیلیپ موریس درحالی‌که تابعیت سوئیسی داشت، در ایران ثبت شد و نماینده قانونی اش در خیابان ولی‌عصر تهران دفتر دارد.

درآمدی برابر صادرات نفت ایران

براساس آمارهای وب‌سایت statista درآمد هشت شرکت بین‌المللی فروش سیگار در سال ۲۰۱۸ حدود ۱۳۴ میلیارد دلار بوده که شرکت فیلیپ موریس با ۲۹.۶ میلیارد دلار در رتبه اول، شرکت بریتیش امریکن با ۲۶.۱ میلیارد دلار در رتبه دوم و امپریال توباکو با ۲۰.۱ میلیارد دلار در رتبه سوم قرار دارند. همچنین شرکت آلتریا با فروش ۱۹.۶ میلیارد دلار و شرکت jt ژاپن با فروش ۱۹.۴ میلیارد دلار در رتبه‌های چهارم و پنجم قرار دارند. نکته قابل‌تامل این که دو شرکت بریتیش امریکن و شرکت jt ژاپن که در ایران حضور دارند، در سال ۲۰۱۸ در مجموع ۴۹ میلیارد دلار یعنی نزدیک به کل صادرات نفت ایران در سال ۹۶ فروش داشته‌اند.

سودش در جیب خارجی ها، دودش در ریه ایرانی ها

 ما ایرانی‌ها سالانه ۷۰ میلیارد نخ سیگار دود می‌کنیم که بیش از نیمی از آن خارجی و بخش کمی از آن ها نیز داخلی است اما انرژی و نیروی کار ارزان در کشورمان باعث شده است قیمت تمام شده هر نخ سیگار برای شرکت های خارجی کمتر از آن چه در کشورهای خودشان تولید می کنند باشد.

همچنین نزدیک بودن به بازار هدف که هزینه های حمل و نقل را کاهش می دهد تنها بخش کوچکی از دلایل به صرفه بودن تولید دخانیات در داخل ایران است. در این کارخانه ها همان طور که پیشتر هم اشاره شد فقط از ۳۰درصد  مواد اولیه تولید داخل استفاده و  ۷۰ درصد دیگر آن از سوی خود کارخانجات از خارج تامین می شود. در ضمن با توجه به این که آمار دقیقی از مصرف داخل در دست نیست این شائبه وجود دارد که شرکت های خارجی تولید کننده سیگار بخشی از تولیداتشان را به خارج از کشور صادر می کنند و به نوعی ما انرژی ارزان در اختیارشان قرار داده ایم تا آن ها سودهای کلان به جیب بزنند.

ناصری