ایران یکی از ارزان‌ترین کشورها برای سیگاری‌هاست. این در شرایطی است که سازمان ملل مدت‌هاست خواستار افزایش مالیات سیگار شده و بانک جهانی اعلام کرده است هرچقدر مردم خرج سیگار می‌کنند، دولت‌ها دو تا سه برابر آن را برای بیماری‌های ناشی از آن هزینه می‌کنند. این توصیه بانک جهانی و سازمان ملل در برخی کشورها و ازجمله کشورهای توسعه‌یافته جدی تلقی شده است و درحال حاضر بسیاری از کشورها مالیات سنگینی برای سیگاری‌ها در نظر گرفته‌اند. ترکیه ازجمله این کشورهاست که مالیات صددرصدی بر سیگار وضع کرده است و تقریبا چیزی معادل کل درآمد مالیاتی ایران از سیگاری‌ها مالیات می‌گیرد.
علیرضا طاری‌بخش، معاون سابق سازمان امور مالیاتی به «شهروند» می‌گوید کشور ترکیه در سال ٩۴ حدود ١٣میلیارد دلار از محل مالیات بر سیگار به دست آورد. این درحالی است که در همان سال میزان درآمد ایران از این بخش به هزار‌میلیارد تومان هم نمی‌رسید.
محمدحسین برخوردار، رئیس سابق سازمان دخانیات هم به «شهروند» می‌گوید عوارض و مالیات تولید سیگار در ایران آن‌قدر پایین است که درحال حاضر و با وجود تحریم‌ها کشورهایی مانند ژاپن در ایران سیگار تولید می‌کنند.
هزینه سنگین درمانی که سیگاری‌ها تحمیل می‌کنند
بازار سیگار در ایران حدود ٣٠هزار‌میلیارد تومان ارزش دارد و از آن سمت به همین میزان خرج درمان بیماری‌های ناشی از دخانیات می‌شود.
طبق گفته‌های عطاءالله معروفخانی، رئیس مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور، سالانه به صورت میانگین ۵٨ تا ۶۵میلیارد نخ سیگار مصرف می‌شود. درواقع اگر میانگین قیمت هر نخ سیگار را حدود ۵٠٠ تومان در نظر بگیریم، می‌توان ارزش این بازار را بین ٢٩هزار‌میلیارد تا ٣٢هزار و ۵٠٠میلیارد تومان برآورد کرد.
دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات می‌گوید سالانه حدود ٣٠هزار‌میلیارد تومان برای درمان بیماری‌های ناشی از دخانیات هزینه می‌شود.
دارو برای ایران تحریم است، سیگار نه!
محمدحسین برخوردار، رئیس سابق سازمان دخانیات هم با تأکید بر اینکه مالیات بر سیگار در بسیاری از کشورها درآمد بالایی دارد، می‌گوید: «ما نه‌تنها از تولیدکنندگان خود در این بخش مالیات کمی دریافت می‌کنیم، بلکه شرکت‌های خارجی که در ایران سرمایه‌گذاری کرده‌اند، از معافیت‌های بالای مالیاتی در این بخش سود می‌برند.»
او با اشاره به سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی در ایران برای تولید سیگار گفت: «کشوری همچون ژاپن که حاضر به فروش مواد اولیه تولید دارو و حتی خودرو به ایران نیست، درحال تولید مشترک با ایران است و چیزی حدود ٢٠میلیارد نخ سیگار در ایران تولید می‌کند. سرمایه‌گذاری که از نیروی انسانی ارزان‌قیمت استفاده می‌کند، انرژی را به کمترین قیمت خریداری می‌کند و مشمول معافیت مالیاتی برای یک کالای مضر برای سلامت است.»
سیگار در بازار ایران و جهان
قیمت سیگار در ایران و جهان تفاوت زیادی دارد و ایران یکی از ارزان‌ترین کشورها برای سیگاری‌هاست. در میان کشورهای جهان استرالیا به سختگیری درباره سیگاری‌ها معروف است و با مالیات‌های سنگین قیمت تمام‌شده سیگار را در کشورش بالامی‌برد. از آن سمت همسایه شمال‌غربی ایران هم ازجمله این کشورهای سختگیر برای سیگاری‌هاست و برای هر پاکت سیگار مالیات صددرصدی وضع کرده است.
بنا به گزارش Numbeo که یک موسسه جهانی بازارسنجی است، قیمت یک پاکت سیگار مارلبرو در استرالیا ٢٠ دلار آب می‌خورد. قیمت این برند سیگار در نیوزیلند ١٨ دلار، در بریتانیا ١٢ دلار، در آمریکا ٧ دلار، در کره‌جنوبی ٣ دلار، در روسیه ٢دلار و در پاکستان یک دلار است. در حال حاضر یک پاکت سیگار مارلبرو در ایران به حدود ۴٠هزار تومان می‌رسد که با احتساب قیمت ١٢هزار تومانی دلار در بازار ایران، نرخ هر پاکت سیگار مارلبرو در ایران ٣,٣ دلار قیمت دارد.
در حال حاضر یک پاکت سیگار وینستون در بازار ایران به‌طور متوسط ١٠هزار تومان، کنت ٩هزار تومان و بهمن ۵هزار تومان قیمت دارد.
فعالان بازار می‌گویند ارزانی سیگار در ایران و ریزش ارزش ریال موجب شده قاچاق سیگار از ایران به کشورهای همسایه رونق‌بگیرد. حسین یکی از فعالان بازار سیگار با اشاره به قاچاق چمدانی سیگار از ایران به «شهروند» توضیح می‌دهد: «قاچاق هر باکس سیگار وینستون به ترکیه حدود ۵٠ لیر سود دارد. درواقع اگر بهای هر لیر را ٢هزارو٢٠٠ تومان در نظر بگیریم، می‌توان گفت یک مسافر خیلی راحت می‌تواند از محل حمل و فروش سه باکس سیگار ٣۵٠هزار تومان سود به جیب بزند.»
مالیات سیگاری‌ها ناچیز است
قیمت پایین سیگار در ایران ناشی از مالیات‌های کمی است که دولت در این بخش در نظر گرفته است. چندی پیش معاون وزیر بهداشت اعلام کرد دولت به جای تغییر بهای بنزین می‌توانست از محل افزایش مالیات بر سیگار حدود ٢٠هزار‌میلیارد تومان درآمد کسب کند.
اما رئیس انجمن تولیدکنندگان محصولات دخانی این ادعا را قبول نداشت و می‌گوید درآمد ناشی از افزایش ۱۰درصدی مالیات سیگار تنها حدود ۹۶۰میلیارد تومان است. اما محمدحسین قربانی، رئیس فراکسیون مبارزه با دخانیات مجلس عدد دیگری برای درآمد حاصل از افزایش مالیات بر سیگار اعلام کرده است و به «شهروند» می‌گوید اگر طبق قانون مصوب سال٨۶ عمل کرده بودیم، حالا حداقل ٢٣هزار‌میلیارد تومان می‌توانستیم از این محل درآمد داشته باشیم. او توضیح می‌دهد: «صنعت و بازار سیگار در ایران لابی‌های قدرتمندی دارد، با وجود تمام اعتراض‌هایی که ما در فراکسیون و دوستان وزارت بهداشت انجام داده‌اند، نتوانستیم مالیات دریافتی در این بخش را افزایش‌دهیم.»
مالیات دریافتی از سیگار چقدر است؟
در حال حاضر مالیات دریافتی از سیگار براساس ٣ ماده قانونی تعیین شده است. براساس آنچه در ماده ١۶ و ٣٨ قانون مالیات بر ارزش افزوده سیگار و سایر محصولات دخانی آمده است، سیگار چه ایرانی و چه وارداتی مشمول پرداخت ١۵درصد مالیات بر ارزش افزوده می‌شود.
این قانون از سال ٨٧ در کشور جاری است. علاوه بر این براساس ماده ٧٣ برنامه ششم توسعه که از سال٩۶ در کشور اجرایی شده است، سیگارهای تولید داخل باید ١٠ درصد، سیگارهای تولید مشترک ٢٠درصد و سیگارهایی که با برند بین‌الملل در ایران تولید و عرضه می‌شود، ٢۵درصد مالیات پرداخت کنند. میزان مالیات تعیین شده برای سیگارهای وارداتی هم در این قانون ۴۵درصد اعلام شده است. به گفته یک مقام مسئول در سازمان امور مالیاتی هم‌اکنون لایحه‌ای در کمیسیون اقتصادی مجلس درحال بررسی است که این دو قانون با یکدیگر تلفیق شده است و در صورت تصویب سالیانه ۵درصد به مالیات دریافتی از سیگار افزوده می‌شود. آنگونه که در این لایحه آمده مالیات دریافتی از سیگار، توتون پیپ و تنباکوی تولید داخلی ٢۵درصد، توتون پیپ و تنباکوی تولید داخل با نشان بین‌المللی ۴٠ درصد، توتون پیپ و تنباکوی وارداتی ۶۵درصد است.
به گفته این مقام مسئول از سال دوم اجرای قانون هر سال ۵درصد به مالیات دریافتی از هر یک از این بخش‌ها باید افزوده شود، البته سقفی برای آن تعیین شده است. در این لایحه سقف مالیات دخانیات تولید داخل ۵۵ درصد، تولیدات داخل با نشان خارجی ٩۵درصد و محصولات خارجی ١٢۵درصد مشخص شده است.
- 18
- 4
