به‌گزارش همشهری، نرخ تورم در طول چندسال گذشته شیب فزاینده‌ای داشته و این موضوع توجه به بازار دارایی‌ها برای سرمایه‌گذاری را بیشتر کرده است، چراکه ارزش این بازارها همگام با تورم رشد می‌کند و سرمایه‌گذاران می‌توانند با سرمایه‌گذاری در این بازارها از خود در برابر تورم محافظت کنند. بر همین اساس در طول چند سال گذشته به‌دلیل افزایش پرشتاب تورم توجه مردم نیز به سمت بازار دارایی‌ها بیشتر شده است؛ چراکه این بازارها می‌توانند دست‌کم سطح قدرت خرید مردم را ثابت نگه دارند.
اقتصاددانان بر این باورند که در یک اقتصاد تورمی بیشترین موضوعی که به مردم آسیب می‌زند نگهداری پول نقد است، چراکه قدرت خرید ریال تحت تأثیر تورم سال به سال کاهش می‌یابد و این منجر به تضعیف قدرت اقتصادی خانواده می‌شود. این موضوعی است که مردم نیز به آن توجه می‌کنند و در طول سال‌های گذشته به‌طور سنتی بخشی از پس‌انداز مردم صرف سرمایه‌گذاری در بازار مسکن و طلا شده است. به بیان دیگر بازار‌های مسکن و طلا ازجمله بازار‌هایی در ایران هستند که به‌عنوان سپر تورمی عمل می‌کنند و مردم برای اینکه قدرت خریدشان در مقابل تورم حفظ شود، عمدتا در این بازارها سرمایه‌گذاری می‌کنند.
این در حالی است که کارشناسان اقتصادی اعتقاد دارند اگر محیط اقتصاد کلان پویا‌تر شود، نقدینگی این امکان را پیدا می‌کند که صرف بازار‌های مولد ازجمله بورس شود و مستقیما در چرخه تولید قرار گیرد.
هنوز اطلاعاتی وجود ندارد که نشان دهد سالانه چه میزان نقدینگی صرف تولید و چه میزان نقدینگی راهی سایر بازار‌های غیرمولد می‌شود اما بررسی‌های آماری که توسط یک مؤسسه مدیریت سرمایه انجام شده نشان می‌دهد که بیشترین میزان بازده در ۲۰سال گذشته مربوط به بازار مولد بورس بوده است. البته این به معنای آن نیست که بخش عمده نقدینگی نیز راهی این بازار شده است، اما نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران می‌توانند از طریق سرمایه‌گذاری بلندمدت در این بازار بیشترین بازده را به‌دست بیاورند و به رشد اقتصادی کشور نیز کمک کنند.
بازار سهام در صدر
آمارها نشان می‌دهد بیشترین میزان بازده در ۲۰سال گذشته یعنی از سال۱۳۸۰ تاکنون، مربوط به بورس بوده است. آنطور که روند شاخص بورس نشان می‌دهد ارزش دارایی‌ها در این بازار در ۲۰سال گذشته ۳۸۲برابر شده است. البته این به‌معنای آن نیست که هیچ سرمایه‌گذاری در بورس زیان نکرده، بلکه به‌معنای آن است که میانگین بازده سرمایه‌گذاری در بورس در دوره بلندمدت ۲۰ساله با فاصله زیادی بیشتر از سایر بازارها بوده است. شاخص کل بورس تهران در ۲۰سال گذشته با فراز و فرودهای زیادی مواجه شده و همچون دوره فعلی که ۱.۵سال از دوره نزول بورس می‌گذرد، دوره‌های افت هم داشته است. اما چنانچه شاخص بورس را دریک دوره ۲۰ساله بررسی کنیم، متوجه می‌شویم ارزش بازار سهام بیشتر از سایر بازارها رشد کرده است. شاخص بورس که بیانگر میزان بازده سرمایه‌گذاری در بورس است، در سال۱۳۸۰ در محدوده ۳هزار و ۷۵۸واحد بود اما اکنون به یک‌میلیون و ۳۶۳هزار واحد رسیده است؛ این روند به‌خوبی نشان می‌دهد ارزش سهام شرکت‌ها در این دوره چه میزان رشد کرده است.
با وجود چنین رشد‌هایی به‌نظر می‌رسد بازار سهام در ۲۰سال گذشته نقدینگی کمتری نسبت به سایر بازارها جذب خود کرده؛ به این معنا که بخش زیادی از نقدینگی صرف‌نظر از ۲سال اخیر، راهی سایر بازارها ازجمله طلا و ارز و مسکن شده است.
طلا در رتبه دوم بازده
بعد از بازار سهام، بازار طلا که یک بازار سنتی برای سرمایه‌گذاری ایرانیان است با فاصله زیادی در رتبه بعدی قرار دارد. طبق آمار‌های موجود قیمت هر سکه طرح قدیم در ۲۰سال گذشته ۱۹۰برابر افزایش یافته و در رتبه دوم جدول بازارها از نظر میزان بازده قرار گرفته است. با اینکه آماری از میزان نقدینگی سرمایه‌گذاری‌شده در بازار طلا وجود ندارد اما به‌نظر می‌رسد بخش زیادی از نقدینگی خانواده‌های ایرانی برای مقابله با تورم صرف خرید طلا می‌شود. برآورد می‌شود نقدینگی جذب‌شده در این بازار بیشتر از بازار سهام بوده است. علت این موضوع شاید این است که چسبندگی قیمت‌ها در بازار طلا بیشتر از بازار سهام است، یعنی قیمت‌ها پس از رشد در این بازار به‌سختی کاهش پیدا می‌کنند اما در بازار سهام به‌دلیل بالابودن قدرت نقدشوندگی، چسبندگی قیمت‌ها کمتر است و با کمترین تحولات اقتصادی قیمت‌ها با نزول مواجه می‌شوند.
برخی برآوردها نشان می‌دهد دست‌کم ۲۵۰هزار میلیارد تومان طلا در خانه ایرانیان ذخیره شده است. چنان‌که در سال۱۳۹۷ محمد کشتی‌آرای عضو هیأت‌مدیره طلا و جواهر تهران گفته بود: طبق برآوردی که داریم میزان ذخایر خانگی طلا در ایران ۲۰۰تن است که این رقم در حال افزایش است. همان موقع بیزنس‌اینسایدر نیز در گزارشی اعلام کرده بود مردم ایران از سال۲۰۱۶ تاکنون یکی از بزرگ‌ترین خریداران طلا در جهان بوده‌اند و تاکنون توانسته‌اند این جایگاه را حفظ کنند.
مسکن؛ سومین بازار پربازده
بعد از بازار طلا که یکی از مهمترین بازارها در ایران است، بازار مسکن از نظر میزان بازده در رتبه سوم قرار گرفته است. آنطور که آمارها نشان می‌دهد سطح عمومی قیمت‌ها در مناطق ۲۲گانه شهر تهران در ۲۰سال گذشته ۹۶برابر افزایش یافته است. این میزان بازده فاصله زیادی با بازار سهام دارد، با این حال شواهد میدانی نشان می‌دهد این بازار نیز مانند بازار طلا توانسته در طول ۲دهه گذشته بخش زیادی از نقدینگی را جذب خود کند، زیرا ریسک سرمایه‌گذاری در این بازار کمتر از بازار سهام است و چسبندگی قیمت در بازار مسکن حتی از بازار طلا هم بیشتر است؛ به‌طوری که طبق آمار‌های موجود، کمتر دوره‌هایی را می‌توان در اقتصاد ایران شناسایی کرد که قیمت مسکن بعد از رشد، با کاهش معناداری مواجه شده باشد. به‌نظر می‌رسد همین عامل منجر شده است حجم سرمایه‌گذاری در این بازار بسیار بیشتر از سایر بازارها باشد؛ به‌ویژه آنکه این بازار صرف‌نظر از جایگاه سرمایه‌گذاری یک بازار مصرفی نیز تلقی می‌شود و یک کارکرد دوگانه در اغلب کشور‌های دنیا دارد.
سپرده‌گذاری و بازده بازار ارز
با وجود رشد‌های پرشتاب قیمت ارز از سال۱۳۹۷ تاکنون که به رشد چندصددرصدی قیمت دلار منجر شده، آمارها نشان می‌دهد میزان بازده بازار ارز از همه بازارها ازجمله سپرده‌گذاری در بانک کمتر بوده است.
اطلاعات موجود نشان می‌دهد اگر یک سپرده‌گذار یک‌میلیون تومان وجه نقد را با نرخ سود ۲۰درصدی در سال۱۳۸۰ در بانک سپرده‌گذاری کرده بود، هم‌اکنون ارزش دارایی‌هایش ۳۸برابر افزایش یافته بود اما همین میزان سرمایه‌گذاری در بازار ارز با رشد ۳۵برابری مواجه شده است. علت این موضوع این است که نرخ ارز به‌دلیل حساسیت‌های اقتصادی، با اهرم‌های در اختیار سیاستگذار کنترل می‌شود و بانک مرکزی در دوره‌های زمانی مختلف از طریق مکانیزم‌های افزایش عرضه، قیمت دلار را ثابت نگاه داشته است. به زعم برخی کارشناسان یکی از دلایل رشد‌های ۳سال گذشته قیمت دلار این بوده که ذخایر ارزی بانک مرکزی تحت‌تأثیر تحریم‌ها کاهش یافته و این بانک برای تامین کالاهای اساسی دست به عرضه‌های گسترده ارز در بازار نزده تا به هدررفت منابع ارزی کشور، برای تامین کالاهای اساسی منجر نشود.
- 12
- 3
