بالاخره بودجه ۱۴۰۲ با ۳۶ روز تاخیر به مجلس رفت؛ بودجه‌ای که در شرایط سخت اقتصادی کشور بزرگ‌تر شده و نسبت به بودجه امسال در حدود ۴۰ درصد افزایش داشته است. این دومین لایحه بودجه‌ای است که دولت سیزدهم تدوین و به مجلس تقدیم کرده است.
لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ ایران که با سقف کلی ۵۲۶۱ هزار میلیارد تومانی در دولت سیزدهم بسته شده است، نسبت به سال جاری حدود ۱۵۰۲هزار میلیارد تومان افزایش دارد. با این حال با وجود رشد چهل درصدی بودجه ، میزان افزایش حقوق تنها بیست درصد گزارش شده است.
هر چند بودجه سال آینده بنا بر اعلام مقامات سازمان برنامه و بودجه کسری ندارد اما تا کنون هیچ سالی ایران بودجه بدون کسری را تجربه نکرده است و این مساله مهم در سال جاری نیز گریبان اقتصاد را خواهد گرفت. مساله مهم اینجاست که ناترازی بودجه سبب شده است پروژه‌های عمرانی در کشور مبالغ اندکی را از آن خود کنند و همواره بودجه جاری با فشار تامین گردد .
بودجه از دو بخش بودجه عمومی و بودجه شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و موسسات انتفاعی وابسته به دولت تشکیل می‌شود که بودجه عمومی شامل ۲۱۶۴ هزار میلیارد تومان است. اجزای بودجه عمومی نیز شامل منابع عمومی بالغ بر ۱۹۸۴ هزار میلیارد تومان و درآمدهای اختصاصی وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی شامل ۱۸۰ هزار میلیارد تومان است. همچنین بودجه شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و موسسات انتفاعی وابسته به دولت که حجم عمده کل بودجه سال ۱۴۰۲ را به خود اختصاص داده، با رقم ۳۰۹۷ هزار میلیارد تومان بسته شده است.
سن بازنشستگی بالا رفت
یکی از مهمترین اتفاقات رخ داده در بودجه افزایش سن بازنشستگی است. پیش از این صولت مرتضوی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی تاکید کرده بود که این خبر واقعیت ندارد و سن بازنشستگی افزایش نیافته اما در قالب لایحه بودجه این مهم پیش‌بینی شده است. در بند «د» تبصره ۲۰ لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ آمده است: سنوات خدمت مورد قبول برای بازنشستگی تمام مستخدمین مرد و زن دارای حداقل مدرک کارشناسی معتبر در مشاغل اختصاصی در تمام صندوق‌های بازنشستگی اعم از لشگری و کشوری که در سال ۱۴۰۲ بازنشسته می‌شوند، در صورت اعلام نیاز دستگاه و رضایت مستخدم بدون رعایت شرط سنی به مدت دو سال افزایش می‌یابد.
آیین‌نامه‌های اجرائی مورد نیاز این قانون در مواردی که مدت خاصی پیش‌بینی نشده است، حداکثر ظرف سه ماه پس از لازم الاجرا شدن این قانون تهیه می‌شود و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.
حقوق کارمندان چه تغییری کرد؟
آنچه دولت در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ برای حقوق کارکنان پیش‌بینی کرده، نشان می‌دهد که افزایش پلکانی حقوق در دستور کار قرار دارد و متوسط ۲۰ درصد است؛ به طوری که برای طبقات پایین‌تر از این رقم بیشتر افزایش پیدا خواهد کرد.
در تبصره ۱۲ لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ آمده است که ضریب حقوق گروه‌های مختلف حقوق‌بگیر به میزان متوسط ۲۰ درصد براساس آخرین حکم کارگزینی به گونه‌ای افزایش یابد که مجموع حکم کارگزینی برای کارکنان رسمی و پیمانی و مبلغ قرارداد منعقده ماهانه برای کارکنان قرارداد کار معین (مشخص) و کارکنان طرح خدم پزشکان و پیراپزشکان در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به نسبت مدت کارکرد از ۷۰ میلیون ریال (هفت میلیون تومان) کمتر نباشد. در لایحه بودجه سال آینده، معافیت مالیاتی حقوق نیز تا هفت میلیون تومان (درآمد سالانه ۸۴ میلیون تومان) تعیین شده است.
پایان خدمت برای کارکنان ۵۲۰ میلیون تومان شد
در سال آینده پاداش پایان خدمت کارکنان ۵۲۰ میلیون تومان پیش‌بینی شده که نسبت به امسال ۷۵ میلیون تومان اضافه شده است. بر اساس ماده ۱۰۷ قانون مدیریت کشوری به کارمندان مشمول این قانون که بازنشسته می‌شوند به ازای هر سال خدمت یک ماه آخرین حقوق و مزایای مستمر تا ۳۰ سال به اضافه وجوه مربوط به مرخصی‌های ذخیره شده پرداخت خواهد شد.
یارانه نقدی ثابت ماند
بخش مهم دیگر لایحه بودجه سال آینده، مربوط به یارانه‌های نقدی و معیشتی است که برای سال آینده در مجموع بیش از ۳۱۵ هزار میلیارد تومان برای یارانه نقدی ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی پیش‌بینی شده است. ۵۶ هزار میلیارد تومان نیز برای یارانه نان و ۶۹ هزار میلیارد تومان نیز برای یارانه دارو در نظر گرفته شده است. همچنین سقف کل منابع و مصارف هدفمندی یارانه‌ها در سال آینده با رقم ۶۵۹ هزار میلیارد تومان بسته شده است.
درآمد حاصل از فروش نفت ۶۰۳ هزار میلیارد تومان شد
درآمدهای حاصل از فروش نفت و فرآورده‌های نفتی ۶۰۳ هزار و ۸۰۷ میلیارد تومان شد. همچنین براساس لایحه بودجه سال آینده، منابع حاصل از فروش واگذاری اموال منقول و غیرمنقول ۱۰۷ هزار و ۹۹۹ میلیارد تومان تعیین شده است.
درآمدهای مالیاتی در سال آینده ۵۹ درصد افزایش یافت
جزئیات منابع بودجه دولت در سال آینده نشان می‌دهد که درآمدهای مالیاتی از حدود ۵۲۶ هزار میلیارد تومان که در بودجه امسال مصوب شده، به بیش از ۸۳۸ هزارمیلیارد تومان رسیده که رشد بیش از ۵۹ درصدی را نشان می‌دهد. این در شرایطی است که سهم مالیات در بودجه ۱۴۰۰ معادل ۳۲۵ هزار میلیارد تومان بود که در بودجه امسال به ۵۲۶ هزار میلیارد تومان رسید.
مالیات یکی از منابع درآمدی دولت است که شامل مالیات اشخاص حقوقی، مالیات بر درآمدها، مالیات بر ثروت، واردات و مالیات کالاها و خدمات می‌شود.
لوکس‌نشینان باز هم مالیات می‌دهند
براساس لایحه بودجه ۱۴۰۲، واحدهای مسکونی و باغ ویلاها مجاز بیش از ۲۰ میلیارد تومان مشمول پرداخت مالیات می‌شود؛ در صورتی که در بودجه ۱۴۰۱ واحدهای مسکونی و باغ ویلاها مجاز بیش از ۱۰ میلیارد تومان مشمول پرداخت مالیات می‌شدند.
واحدهای مسکونی و باغ ویلاهای مجاز که ارزش آنها (با احتساب عرضه و اعیان) بیش از ۲۰۰ میلیارد (۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال است، مازاد به این مبلغ مشمول مالیات به میزان دو در هزار می‌شوند. این مالیات برعهده شخص است که در ابتدای هر سال مالک واحدهای مسکونی و باغ ویلاهای مذکور است. واحدهای مسکونی و باغ ویلاهای در حال ساخت مشمول مالیات نیستند.
لوکس‌سواران چقدر مالیات می‌دهند؟
بر اساس لایحه بودجه ۱۴۰۲، خودروهایی بالای یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان مشمول مالیات سالانه خودرو به نرخ یک درصد می‌شوند. به این ترتیب، انواع خودروی سواری و وانت دو اتاق (کابین) دارای شماره انتظامی در اختیار مالکین اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی که قیمت روز خودروی آنها بیش از یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان است، نسبت به مازاد بر این مبلغ مشمول مالیات سالانه خودرو به نرخ یک درصد می‌شوند.
عوارض خروج از کشور ۴۰۰ هزار تومان تعیین شد
براساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور، در مجموع ۳ هزار و ۴۳۱ میلیارد تومان منابع از محل درآمدهای خروج از کشور در نظر گرفته شده است. در همین رابطه عوارض خروج برای هر نفر ۴۰۰ هزار تومان تعیین شده است. همچنین در لایحه بودجه، عوارض خروج زائرین حق تمتع و عمره ۱۳۲ هزار تومان تعیین شده است.
ارقام تعیین شده در اجزا الف و ب این بند برای سفر دوم به میزان ۵۰ درصد و سفرهای سوم و بیشتر به میزان ۱۰۰ درصد افزایش خواهد یافت.
پیش‌بینی واردات ۲ میلیارد دلاری خودرو در سال آینده
دولت در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ پیش بینی کرده است به منظور تنظیم بازار خودرو، واردات ۲ میلیارد دلاری خودروی خارجی انجام شود که در صورت موافقت مجلس و با توجه به رشد تولید داخل شاهد تنظیم و متعادل شدن قیمت‌ها در این بازار باشیم.
مزد و تورم مثل مرغ و تخم‌مرغ
محمد‌صادق جنان‌صفت در جهان صنعت نوشت: چیستان مشهور اول مرغ بوده بعد تخم‌مرغ آمده یا اول تخم‌مرغ بود بعد مرغ آمده را همه شهروندان جهان از جمله ایرانیان می‌دانند و پاسخی هم برایش ندارند.
p>
داستان حقوق و مزد کارمندان و کارگران و تورم نیز به ویژه در ایران در شرایط امروز ایران داستان و معمای مرغ و تخم‌مرغ شده است. به این معنی که اول تورم پدیدار می‌شود و پس از آن کارفرمایان برای جبران و کاهش قدرت خرید، حقوق مزدبگیران را از سر ناچاری افزایش می‌دهند یا برعکس. رییس سازمان برنامه و بودجه دولت سیزدهم دو سال است که می‌گوید اول حقوق و مزدها اضافه می‌شوند و پس از آن نرخ تورم شتاب می‌گیرد. بنابراین و از دیدگاه نفر اول بودجه‌ریزی کشور و کسی که خوب می‌داند در ماه و در سال چقدر از بودجه عمومی دولت باید به حقوق‌بگیران دولت پرداخت شود …
… کوشش می‌کند نرخ رشد حقوق و مزد کارمندان و کارگران دولتی را بسیار پایین‌تر از نرخ تورم رسمی در لایحه بودجه بگنجاند و تا جایی که می‌شود روی آن اصرار کند و در چانه‌زنی‌های بعدی اندکی بر این میزان که در لایحه بودجه ۱۴۰۲ به صورت پلکانی و میانگین ۲۰ درصد است اضافه کند.
او شاید تصور می‌کند با این تصمیم می‌تواند دخل و خرج دولت در سال آینده را به تعادل برساند و یکی از موتورهای رشد تورم را نیمه‌خاموش کند. از سوی دیگر میلیون‌ها کارگر و کارمند دولت در صدها دستگاه و سازمان و بنگاه و شرکت و وزارتخانه نیز درست می‌گویند و باور دارند اگر دولت بخواهد این میزان افزایش را به هر ترتیب اعمال کند با توجه به نرخ تورم رسمی که شاید در پایان سال به ۵۰ درصد برسد آنها فقیرتر خواهند شد. کارمندان و کارگران شاغل در بنگاه‌های دولتی و وزارتخانه‌ها به درستی می‌گویند مسوول کسری بودجه آنها نیستند و این نهاد دولت است که به هر دلیل نمی‌تواند به میزان کافی منابع مالی واقعی و پایدار برای خود تدارک ببیند و به همین دلیل است که نرخ تورم با شتاب بالا می‌رود.
حالا باید معلوم شود که آیا برای مهار تورم باید مزد و حقوق را سرکوب کرد یا اینکه اول از راه افزایش درآمد پایدار برای دولت کسری بودجه را مهار کرد و پس از آن افزایش حقوق و مزدها را تعدیل کرد. اینجا داستان مرغ و تخم‌مرغ به شکل دیگری در جریان است. در سال ۱۴۰۱ دولت و سازمان برنامه ناگزیر به قبول درخواست نامه زیر فشار نهادهای گوناگون و افکار عمومی و بیم و هراس از رویکرد ناشناس حقوق و مزدبگیران شد. حالا در شرایطی که لایحه بودجه با همان روش پارسال از نظر میزان افزایش حقوق کارمندان به مجلس ارائه شده است به نظر می‌رسد باید مجادله‌ای بزرگ را از ابعاد گوناگون شاهد باشیم. شهروندان حق دارند به دولت بگویند حالا که به هردلیل نرخ تورم فزاینده را تحمیل کرده‌اید، نمی‌توانید ما را فقیرتر کنید.
- 17
- 4
