آمار رشد اقتصادی به‌روز شد. روز گذشته داود منظور، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، در حساب خود در یکی از شبکه‌های اجتماعی آمار رشد اقتصادی زمستان و سال ۱۴۰۱ را اعلام کرد. بر این اساس اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۱ توانست رشدی ۸/ ۴درصدی را تجربه کند. این عدد بدون احتساب بخش نفت به ۵/ ۴درصد می‌رسد. منظور رشد اقتصادی زمستان را نیز اعلام کرد و گفت در زمستان سال گذشته اقتصاد ایران افزایشی ۶/ ۵درصدی داشته و این آمار بدون احتساب نفت عدد ۸/ ۴درصد را به ثبت رسانده است. این در حالی است که رشد اقتصادی در سال ۱۴۰۰، ۳/ ۴درصد به ثبت رسیده بود؛ از این لحاظ شاهد افزایش شتاب رشد اقتصادی هستیم. این افزایش شتاب در مقایسه فصول چشمگیرتر است و زمستان ۱۴۰۱ رشد اقتصادی بالاتری را نسبت به رشد ۲/ ۲درصدی مدت مشابه سال قبل تجربه کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد سومین موج رونق اقتصادی در ده سال گذشته، که از اواسط سال ۹۹ آغاز شده است، همچنان ادامه دارد.
تصویر رشد ۱۴۰۱
رئیس سازمان برنامه و بودجه نرخ رشد اقتصادی سال ۱۴۰۱ را در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد. بر این اساس داود منظور در حساب توئیتری خود آمار اولیه رشد ۱۴۰۱ به روایت مرکز آمار ایران را اعلام کرد و از افزایش ۸/ ۴درصدی ارتفاع اقتصاد ایران خبر داد. به گزارش این مقام مسوول، رشد اقتصادی ۱۴۰۱ بدون احتساب نفت ۵/ ۴درصد بوده است. علاوه بر رشد سال ۱۴۰۱، منظور رشد اقتصادی زمستان گذشته را نیز اعلام کرد و گفت اقتصاد ایران در سه‌ماهه پایانی سال ۱۴۰۱، ۶/ ۵درصد رشد را تجربه کرده است. به گفته منظور با چشمپوشی از بخش نفت، رشد اقتصادی زمستان به سطح ۸/ ۴ درصد کاهش می‌یابد.
همانطور که رئیس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرده است، این آمارها گزارش اولیه مرکز آمار به شمار می‌رود و برای اطلاع از جزئیات بیشتر رشد اقتصادی ایران باید منتظر انتشار گزارش کامل بود. از سوی دیگر، سید احسان خاندوزی نیز با استناد به آمار بانک مرکزی، رشد اقتصادی ۱۴۰۱ را با احتساب نفت ۳/ ۵درصد و بدون احتساب نفت ۵/ ۴درصد اعلام کرد. وزیر اقتصاد در ادامه سخنان خود از رشد مثبت ۷/ ۷درصدی تشکیل سرمایه ثابت در کشور گفت و میانگین رشد بخش صنعت در سال گذشته را ۶/ ۹درصد اعلام کرد. خاندوزی، بر اساس آخرین گزارش بانک مرکزی از تولید ۲۴۰۰ بنگاه اقتصادی بزرگ ایران، در توضیح رشد اقتصادی بخش صنعت اعلام کرد که در فصول سال ۱۴۰۱، این بخش به ترتیب ۱/ ۳درصد در بهار، ۲/ ۱۳درصد در تابستان، ۵/ ۹درصد در پاییز و ۸/ ۱۲درصد در زمستان رشد کرد.
دهمین فصل رشد مثبت
بررسی اطلاعات مرکز آمار نشان می‌دهد با احتساب آمار رشد زمستان ۱۴۰۱، اقتصاد ایران برای دهمین فصل متوالی رشد اقتصادی مثبت را به ثبت رساند. بر این اساس از پاییز ۱۳۹۹ که اقتصاد ایران توانست از رکود خارج شود، رشد اقتصادی تا به امروز تداوم یافته و در پایان سال ۱۴۰۱ تعداد فصول با رشد اقتصادی مثبت دورقمی شد. از سوی دیگر رشد زمستان ۱۴۰۱، بزرگ‌ترین در هفت فصل گذشته به شمار می‌رود. بر این اساس از بهار سال ۱۴۰۰ که اقتصاد ایران رشد ۸/ ۷درصدی را تجربه کرد، زمستان سال گذشته بالاترین سطح رشد اقتصادی را به ثبت رساند.
تداوم سومین دوره رونق
طبق ادبیات متعارف اقتصادی، به سال‌هایی که یک اقتصاد رشد منفی تجربه کند رکود و به سال‌هایی که رشد اقتصادی در آنها مثبت باشد سال‌های رونق گفته می‌شود. اقتصاد ایران در ده سال اخیر شاهد سه دوره رونق بوده است. نخستین دوره از بهار سال ۹۱ آغاز می‌شود و ۷ فصل به درازا می‌کشد. تحریم‌های اقتصادی ناشی از مناقشات سیاسی مهمترین عامل ورود اقتصاد ایران به رکود پیش از سال ۹۲ به شمار می‌رفتند. در اواخر سال ۹۳ اقتصاد ایران بار دیگر به دام رکود افتاد و پس از یک سال با اخبار مثبت توافق هسته‌ای در پایان سال ۹۴ از رکود خارج شد. این دوره رونق تازه، که با رفع برخی محدودیت‌ها و تحریم‌های بین‌المللی همراه شده بود، توانست ده فصل تداوم پیدا کند و یکی از طولانی‌ترین دوره‌های رونق اقتصاد ایران طی یک دهه اخیر را رقم بزند.
با‌این‌حال بهاری که به واسطه برداشته شدن محدود زنجیر تحریم از دست‌و‌پای اقتصاد ایران برداشته شده بود، با خروج ترامپ از برجام به خزان بدل شد. این تغییر فاز اقتصاد ایران، سرآغاز طولانی‌ترین دوره رکودی کشور به شمار می‌رفت. در‌حالی‌که ضربه اول به اقتصاد ایران را ترامپ و خروج از برجام زد و بند تحریم‌ها را به دست‌و‌پای اقتصاد ایران بازگرداند، آغاز همه‌گیری کرونا به این روند دامن زد. در‌حالی‌که در پاییز سال ۹۸ رشد اقتصادی منفی به صفر نزدیک‌تر شد و پیش‌بینی‌ها از خروج قریب‌الوقوع اقتصاد ایران از سراشیبی رشد اقتصادی منفی حکایت داشت، ورود کرونا به کشور و کاهش چشمگیر تولید در همه بخش‌ها، علی‌الخصوص بخش خدمات، موجب شد اقتصاد ایران نتواند از چاله رکود دربیاید و بار دیگر نرخ‌های قابل‌توجه رشد اقتصادی منفی را تجربه کرد. این دوره که یکی از طولانی‌ترین دوره‌های رکودی اقتصاد ایران نیز هست، ۹ ماه به طول انجامید و تا پایان تابستان ۹۹ ادامه یافت.
پاییز ۹۹ موعد خروج اقتصاد ایران از موج رکودی طولانی خود بود. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، رشد اقتصادی در پاییز سال ۹۹ به ۱/ ۱درصد رسید. این دوره رشد اقتصادی توانست با وجود فراز‌و‌نشیب‌های مختلف همچنان خود را حفظ کند و تا زمستان امسال نیز تداوم یافته است. با احتساب زمستان ۱۴۰۱ دوره اخیر رونق اقتصاد ایران وارد دهمین فصل متوالی خود شده و توانسته سومین موج رونق خود را حفظ کند.
ترمز احتمالی رشد چیست؟
یکی از مهمترین عواملی که می‌تواند اقتصاد ایران را وارد شرایط ویژه و به‌نوعی متوقف کند، شوک‌های اقتصادی است. یکی از مهمترین شوک‌ها در ماه‌های اخیر، افزایش چشمگیر قیمت ارز در زمستان سال ۱۴۰۱ بود. چنین تلاطم‌هایی با افزایش نااطمینانی و بر هم زدن چشم‌اندازهای آتی، فعالان اقتصادی را وارد دوره‌ای از رفتارهای محتاطانه می‌کند که خروجی منطقی آن کاهش فعالیت‌های اقتصادی، افزایش انتظارات تورمی، افزایش نااطمینانی و تلاطم در بازارهاست. موارد فوق این پتانسیل را دارد که زنجیر رونق اقتصاد ایران را قطع کند و منجر به رکود شود.
- 11
- 6
