رقم اختلاس یکی از کارکنان وزارت نفت در بخش اکتشاف شرکت ملی نفت که در ابتدا ۱۰۰ میلیارد تومان اعلام شده‌بود، بعدها به تا ۲۰۰میلیارد تومان افزایش پیدا کرد. سید حمید حسینی از کارشناسان صنعت نفت که با سیستم وزارت نفت آشناست، معتقد است که این حادثه اتفاق تازه‌ای نیست و امکان تکرار آن وجود دارد. گفت‌وگوی «آسمان آبی» با حسینی را بخوانید:
جزئیاتی از این اختلاس صورت‌گرفته در بخش اکتشاف شرکت ملی نفت دارید؟
از بخش اکتشاف اطلاعات کافی ندارم، اما این رخداد موضوع تازه‌ای نیست و این حادثه در تمام بخش‌های مختلف اقتصادی کشور ازجمله بانک‌ها و نفت در حال انجام است و تکرار آن موضوع بعیدی نیست. این‌که اختلاس صورت گیرد و اختلاس‌‌کننده شبانه از کشور خارج شود و امکان دسترسی به آن وجود نداشته باشد عادی است و در نظام فعلی اداری کشور رخ می‌دهد.
چرا این اتفاق رخ داده است؟ چگونه می‌شود با وجود پرونده بابک زنجانی و تلاش برای تکرار نشدن این قبیل اتفاقات و واگذاری مسئولیت‌های خاص به افراد، این اختلاس رخ داده است؟
در نظام مدیریتی در بخش دولتی یا خصوصی نمی‌توانیم فرایندی را تعریف کنیم که موجب کنترل و شفافیت و امکان نظارت بر مسائل شود. در نظام دولتی به‌جای شایسته‌سالاری به وفاداری توجه می‌شود و در بخش خصوصی نیز به‌دنبال افراد آشنا هستیم و بنا بر اعتماد است؛ این پایه کار است که مشکل ایجاد می‌کند، یعنی ابزار کنترل وجود ندارد. این رویه ایرادات بسیاری دارد ازاین‌رو در مواردی اختلاس‌هایی صورت می‌گیرد و شاهد فساد هستیم. متأسفانه در اتفاق اخیر روند اختلاس به‌صورت سالانه بوده است و این با برنامه‌های وزیر کنونی نفت که مبارزه با فساد، ایجاد شفافیت و مقابله با رانت است مغایرت دارد.
با توجه به گفته‌های شما انتظار می‌رفت در دوره مدیریت آقای زنگنه این اتفاق رخ ندهد، اما متأسفانه رخ داد. چگونه نظارت‌ها در بخش نفت آن‌هم در بخش اکتشاف در فرایند زمان‌داری رخ‌داده و کسی متوجه نشده است. آیا مشکل در بخش ساختار اداری، مالی و فرایند نظارتی است؟
ساختار نیروی انسانی و فرایند اداری مشکل اصلی است؛ موفق نشدیم سیستم درستی تعریف کنیم. در غرب دستگاه‌های نظارتی به‌گونه‌ای است که افراد نمی‌توانند تخلفاتی ازاین‌دست داشته باشند و تخلف به سرعت اعلام و برخورد می‌شود، اما در ایران هر از چند گاهی این اتفاقات رخ می‌دهد و شاهد دزدی‌هایی هستیم. سیستم‌های نظارتی ما ساده است و ایرادات بسیاری دارد که باعث می‌شود افراد هوشمند بتوانند از فضای موجود سوءاستفاده کنند. برخی از فسادها و تخلفات کوچک است و کمتر دیده می‌شود، اما اصل موضوع این است که فساد در حال رخ دادن است و مشکل وجود این فساد است.
براساس اظهارات شما پس در آینده باید شاهد تکرار اختلاس‌های مختلف با ارقام متفاوت باشیم، زیرا نظام نظارتی کشور ضعیف است.
شک نکنید اختلاس در تمامی بخش‌های اقتصادی کشور ازجمله حوزه نفت رخ خواهد داد، زیرا پازل نرم‌افزاری کشور کامل نیست تا در صورت تخلف مشاهده شود. سیستم‌های اداری کشور هوشمند نیست و افراد متخلف به‌خوبی می‌دانند که می‌توانند در فضای موجود تخلف کنند. متأسفانه مسئله اصلی این است که تفکر میان افراد متخلف ایجادشده است که این فسادها و اختلاس‌ها را به‌نوعی حق خود می‌دانند و افراد جامعه به این سمت در حال حرکت هستند که اگر تخلف نکنند، ارتباطی با بخش‌های خاص نداشته و به‌دنبال ایجاد رانت نباشند، کارهایشان انجام نخواهد شد. این رویه در کشور به قاعده تبدیل شده است و جامعه به سمت فرافکنی در حال حرکت است که باید به سمت تخلف پیش رود و مادامی‌که این تفکر تصحیح نشود، تکرار اختلاس‌های مالی در بخش‌های مختلف اقتصادی کشور دور از انتظار نیست.
اختلاس در حوزه نفت برای نخستین‌بار صورت نگرفته است. آیا این اختلاس و احتمال تکرار آن به‌نوعی ضعف مدیریتی آقای زنگنه است یا این‌که این برداشت بی‌انصافی است؟
این‌که باوجود ۲۲۰ هزار پرسنل و نیرو، صدها شرکت و قراردادها انتظار نمی‌رود همه بر تمام موارد نظارت داشته باشند البته شرکت ملی نفت خود مسئول مرتبط دارد و نمی‌توان موضوع را مستقیما به آقای زنگنه وصل کرد، اما این‌که سیستم‌ها را به‌روز کنیم و جدا از اشخاص باشد ایرادی است که به تمام وزارتخانه‌ها ازجمله وزارت نفت وارد است؛ البته وزارت نفت به دلیل گردش بالای مالی و این‌که قلب اقتصاد کشور است حساسیت بالایی دارد و این امکان زیاد است که افراد از جایگاه خود سوءاستفاده کنند؛
در این میان باید به نیازهای نیروی انسانی توجه کرد تا مانع از تکرار حوادثی ازاین دست شد. در تمامی بخش‌های اقتصادی کشور ازجمله نفت و بخش‌های زیرمجموعه آن ازجمله پتروشیمی‌ها تخلفاتی در حال انجام است و نمی‌توان مانع از آن شد مگر این‌که برای برون‌رفت از این مسئله کار اساسی کرد. نیروی انسانی برای کار باکیفیت انگیزه ندارد و این موضوع باید بررسی و مرتفع شود. مناقصات در بخش‌های مختلف در کشور خارج از ضوابط در حال انجام است.
- 17
- 4
