جمعه ۱۱ آبان ۱۴۰۳
۱۰:۵۹ - ۲۳ مرداد ۱۳۹۷ کد خبر: ۹۷۰۵۰۶۸۰۳
اقتصاد کلان

دلایل انباشت کالا در شرایط اقتصادی کنونی کشور

احتکار,اخبار اقتصادی,خبرهای اقتصادی,اقتصاد کلان

در شرایط نوسانی بازار و غبارآلود بودن فضای اقتصادی یک پدیده بیشتر از هر زمان دیگر خود را نشان می‌دهد. احتکار و یا گران‌فروشی در شرایطی که قیمت ارز و کالاهای وابسته به آن(بخوانید اکثر کالاهای مصرفی) ثبات مشخصی ندارند، بروز پیدا می‌کند. در این شرایط تعزیرات حکومتی نیز دست به کار می‌شود تا جلوی گران فروشی و احتکار کالاها را بگیرد. اما در این بین چیزی که مغفول می‌ماند بستر و انگیزه‌هایی است که تاجران و فعالان بازار را وادار به این کار می‌کند. 

 

اساساً مقوله احتکار پدیده‌ای تازه‌ای نیست، از منظر اخلاقی و شرعی این کار مذموم و البته تابع احکامی است که باز به نظر قاضی شرع مرتبط است که حتی در مواردی می‌تواند برای محتکر حکم اعدام صادر کند. اما از منظر اقتصادی این پدیده محصول شرایطی است که فعالان بازار را وادار می‌کند تا ریسک نگه‌داری اجناس خود را پذیرفته و از فروش آن سرباز زنند. برخی کارشناسان معتقدند باید در اصلاح اقتصاد تلاش کنیم. به طوری که به نفع تولیدکننده باشد که هرچه زودتر کالای خود را عرضه کند، نه اینکه حبس کردن کالا و عرضه آن در آینده به نفع تولید کننده باشد. بنابراین، احتکار مربوط به شرایط خاصی است که اقتصاد پویایی لازم را ندارد و تولید، کفاف تقاضا را نمی‌دهد. از طرف دیگر قوانین کشور نیز در شرایط عادی در مورد احتکار معیار و متر مشخصی ندارد. کارشناسان حقوقی بر این باورند که احتکار یک جرم استثنایی است که در شرایط عادی مالک می‌تواند هر نوع اقدامی‌را با مال خود انجام دهد.

 

تقابل اخلاق و اقتصاد در احتکار

در شرع اسلام احتکار ، به لحاظ اینکه قدرت خرید مردم را کاهش می‌دهد، حرام شمرده شده است. اما این مقوله در نظریه‌های اقتصادی تابع شرایطی است که دلایل آن در متن شرایط موجود تعریف می‌شود.

 

میثم رادپور کارشناس مسائل اقتصادی در این خصوص به «ابتکار» می‌گوید: شرایطی در اقتصاد وجود دارد که چنین انگیزه‌ای ایجاد می‌شود. عامل ایجاد چنین عملی را نباید صرفاً به فساد ربط داد. 

 

وی می افزاید: شخصی که برای کسب سود جنسی را خریده است انگیزه او دشمنی با بازار نیست بلکه هدفش کسب سود است بنابراین شرایط ایجاب می‌کند که کالای خود را نفروشد. به نظر می‌رسد بیشتر از آن‌که بخواهیم مسئله را ناموسی کنیم و یا این مقوله را از دریچه تئوری توطئه بررسی کنیم باید به دلایل و بسترهای اقتصادی برای بروز چنین پدیده‌ای بپردازیم.

 

رادپور تصریح می‌کند: مقوله احتکار را می‌شود در قالب اخلاق مورد ارزیابی قرار داد اما این وظیفه مکاتب اقتصادی نیست. از دید اقتصادی این عمل محصول شرایط موجود است و انگیزه‌های توطئه‌ای کمترین نقش را در آن دارد. از طرفی ممکن است در شرایط ویژه قانون‌گذار احساس کند که باید قوانینی برای جلوگیری از این پدیده وضع کند اما عامل‌های تحریک کننده اقتصادی از ابزار بازدارنده و کنترلی قوی‌تر عمل می‌کند. 

 

وی با بیان اینکه این موضوع را در فرآیند قیمت‌گذاری دلار ۴۲۰۰ تومانی نیز مشاهده کردیم، اظهار می‌کند: وقتی به طور فراگیر یک انگیزه در اقتصاد فراگیر می‌شود چطور انتظار دارید بتوانید عوارض ناشی از آن انگیزه را گرفت.

 

همه گران فروش‌اند؟

این کارشناس مسائل اقتصادی می‌گوید: در حال حاضر تعزیرات برای جلوگیری از گران‌فروشی به‌طور جدی فعال شده است. گرانفروشی برای کالایی که انحصاری نیست معنا ندارد. برای مثال اگر کسی دلار خود را ۱۵ هزار تومان بفروشد کسی از او نمی‌خرد. اگر همه کالای خود را گران می‌فروشند که دیگر آن کالا گران نیست. 

 

وی تاکید می‌کند: باید دیدگاه خودمان را در این مقوله شفاف کنیم که تعزیرات در حال حاضر به دنبال چه چیزی می‌گردد. در موضوع احتکار نیز همین مسئله صادق است. سوال این است که فرد باید چه حجمی کالا را عرضه نکند تا به او لقب محتکر را داد. ضمن اینکه این فرد خلاف قانون عمل نکرده است. نمی‌شود مرتب قانون تجارت را خودمان نقض کنیم. در قانون تجارت کشور در مورد احتکار معیار مشخصی تعیین نشده است. 

 

رادپور می افزاید: باید در نظر داشت کسی که کالایی را احتکار کرده ، میزان ریسک این کار را نیز قبول کرده است. کسی که میلیاردها تومان سرمایه را نگه می‌دارد استرس و فشار ابهام بازار را دارد بنابراین او نیز از این شرایط ناراضی خواهد بود.

 

احتکار، غیر اخلاقی اما قانونی

این اقتصاددان می‌گوید: یک اصل وجود دارد که افراد به انگیزه اقتصادی وارد میدان می‌شوند. احتمال اینکه انگیزه‌های رفتاری نیز دخیل باشد، هست اما در نهایت انگیزه اصلی معاملات اقتصادی است. به لحاظ اخلاقی نگه داشتن کالاهای اساسی که مورد احتیاج مردم است، مذموم است. اما باید در قانون تجارت تعریف مشخصی برای احتکار وجود داشته باشد. 

 

وی یادآور می‌شود: کسی که انگیزه اقتصادی دارد را نمی‌توان برچسب ضد منافع نظام یا هر چیز دیگری به آن زد. اگر شما احتکار را یک حرکت غیر اخلاقی بدانید به سختی می‌توانید آن را حرکت غیر قانونی بدانید. مگر اینکه دولت‌ها در شرایط جنگی به صورت بداهه قوانین فوری برای جلوگیری از این به وجودآمدن این شرایط وضع کنند.

 

شروط احتکار در قانون

آنچه که مسلم است در قوانین ایران احتکار جرم محسوب شده و محتکر قابل مجازات شناخته شده است. البته شرایطی برای تحقق احتکار وجود دارد. شرط اول عبارت است از این که کالا حبس شده و به بازار عرضه نشود. پس به محض اینکه آن کالا را به بازار عرضه کرد احتکار منتفی خواهد بود.

 

ممکن است این عرضه به طرق مختلف صورت پذیرد به عنوان مثال از طریق اینترنت آگهی فروش دهد و یا در قفسه مغازه اش بگذارد یا در جراید آگهی دهد و غیره.

 

شرط دوم، این که باید میزان کالای احتکار شده به صورت عمده باشد. به عنوان مثال در میان خانواده‌های ایرانی معمول است که برنج یک سال خود را نگه ‌دارند. این احتکار به شمار نمی‌رود که کسی مصرف چند ماهه و گاه حتی چندساله خود و خانواده‌اش را نگهداری کند، ضمن این که در اینجا قصد افزایش قیمت هم که در واقع عنصر سوءنیت خاص لازم برای تحقق این جرم است وجود ندارد. شرط سوم نیاز مردم است، به آن معنا که مردم جامعه به کالای احتکار شده، نیاز داشته باشند. شرط دیگر این است که عرضه‌کننده دیگری وجود نداشته و یا کافی نباشد. شرط پنجم که پیشتر هم اشاره‌ای به آن کردم، این است که سوءنیت داشته باشد. به آن معنا که قصد فرد ترقی قیمت باشد که در آینده کالای خود را با قیمت گزاف‌تری به مردم عرضه کند. موارد گفته شده شرایطی است که فرد باید دارا باشد تا ما بتوانیم به عمل فرد عنوان احتکار را نسبت دهیم.

 

ژوبین صفاری

 

 

ebtekarnews.com
  • 19
  • 4
۵۰%
همه چیز درباره
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
هیثم بن طارق آل سعید بیوگرافی هیثم بن طارق آل سعید؛ حاکم عمان

تاریخ تولد: ۱۱ اکتبر ۱۹۵۵ 

محل تولد: مسقط، مسقط و عمان

محل زندگی: مسقط

حرفه: سلطان و نخست وزیر کشور عمان

سلطنت: ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰

پیشین: قابوس بن سعید

ادامه
بزرگمهر بختگان زندگینامه بزرگمهر بختگان حکیم بزرگ ساسانی

تاریخ تولد: ۱۸ دی ماه د ۵۱۱ سال پیش از میلاد

محل تولد: خروسان

لقب: بزرگمهر

حرفه: حکیم و وزیر

دوران زندگی: دوران ساسانیان، پادشاهی خسرو انوشیروان

ادامه
صبا آذرپیک بیوگرافی صبا آذرپیک روزنامه نگار سیاسی و ماجرای دستگیری وی

تاریخ تولد: ۱۳۶۰

ملیت: ایرانی

نام مستعار: صبا آذرپیک

حرفه: روزنامه نگار و خبرنگار گروه سیاسی روزنامه اعتماد

آغاز فعالیت: سال ۱۳۸۰ تاکنون

ادامه
یاشار سلطانی بیوگرافی روزنامه نگار سیاسی؛ یاشار سلطانی و حواشی وی

ملیت: ایرانی

حرفه: روزنامه نگار فرهنگی - سیاسی، مدیر مسئول وبگاه معماری نیوز

وبگاه: yasharsoltani.com

شغل های دولتی: کاندید انتخابات شورای شهر تهران سال ۱۳۹۶

حزب سیاسی: اصلاح طلب

ادامه
زندگینامه امام زاده صالح زندگینامه امامزاده صالح تهران و محل دفن ایشان

نام پدر: اما موسی کاظم (ع)

محل دفن: تهران، شهرستان شمیرانات، شهر تجریش

تاریخ تاسیس بارگاه: قرن پنجم هجری قمری

روز بزرگداشت: ۵ ذیقعده

خویشاوندان : فرزند موسی کاظم و برادر علی بن موسی الرضا و برادر فاطمه معصومه

ادامه
شاه نعمت الله ولی زندگینامه شاه نعمت الله ولی؛ عارف نامدار و شاعر پرآوازه

تاریخ تولد: ۷۳۰ تا ۷۳۱ هجری قمری

محل تولد: کوهبنان یا حلب سوریه

حرفه: شاعر و عارف ایرانی

دیگر نام ها: شاه نعمت‌الله، شاه نعمت‌الله ولی، رئیس‌السلسله

آثار: رساله‌های شاه نعمت‌الله ولی، شرح لمعات

درگذشت: ۸۳۲ تا ۸۳۴ هجری قمری

ادامه
نیلوفر اردلان بیوگرافی نیلوفر اردلان؛ سرمربی فوتسال و فوتبال بانوان ایران

تاریخ تولد: ۸ خرداد ۱۳۶۴

محل تولد: تهران 

حرفه: بازیکن سابق فوتبال و فوتسال، سرمربی تیم ملی فوتبال و فوتسال بانوان

سال های فعالیت: ۱۳۸۵ تاکنون

قد: ۱ متر و ۷۲ سانتی متر

تحصیلات: فوق لیسانس مدیریت ورزشی

ادامه
حمیدرضا آذرنگ بیوگرافی حمیدرضا آذرنگ؛ بازیگر سینما و تلویزیون ایران

تاریخ تولد: تهران

محل تولد: ۲ خرداد ۱۳۵۱ 

حرفه: بازیگر، نویسنده، کارگردان و صداپیشه

تحصیلات: روان‌شناسی بالینی از دانشگاه آزاد رودهن 

همسر: ساناز بیان

ادامه
محمدعلی جمال زاده بیوگرافی محمدعلی جمال زاده؛ پدر داستان های کوتاه فارسی

تاریخ تولد: ۲۳ دی ۱۲۷۰

محل تولد: اصفهان، ایران

حرفه: نویسنده و مترجم

سال های فعالیت: ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴

درگذشت: ۲۴ دی ۱۳۷۶

آرامگاه: قبرستان پتی ساکونه ژنو

ادامه
ویژه سرپوش