مقصر نوسانات ارزی کیست؟

در حال حاضر وضعیت منحصر به فردی بر بازار ارز و سکه حاکم است و مردم دائما با این سوال مواجه هستند که چه خواهد شد؟ برخی در این شرایط دست به اقدامات ریسک پذیر زده و سعی میکنند حتی بخشی از دارایی خود را به دلار و ارزهای خارجی تبدیل کنند و به نوعی از زیان نوسانات ارزی خود را برهانند. اما خود این موضوع بر التهابات بازار و جو روانی آن می افزاید و شرابط بغرنجی را ایجاد می کند. از این رو این موضوع نیازمند آسیب شناسی دقیق و مشخص است تا چشم انداز این وضعیت را نمایان کند.

در این باره با حسین راغفر اقتصاددان و استاد دانشگاه گفت و گو کرده ایم که از نظر می گذرانید.

جناب راغفر برخی از کارشناسان دلیل این وضعیت را خارج شدن کنترل بازار ارز از دست دولت می دانند. به نظرتان دولت تا چه حدی می تواند این کنترل را بر بازار اعمال کند؟

 به نظر می رسد قیمت کنونی ارز بیش از هیجانات و عوامل روانی تحت تاثیر واکنش های مردم به سیاست های اقتصادی دولت است. کمترین تاثیر را عوامل روانی بر این موضوع دارد. حداقل در شرایط فعلی ایران شاهد تاثیرگذاری عوامل هیجانی نیستیم. مثلا مردم به اینکه آمریکا می خواهد ما را تحریم کند واکنش نشان نمی دهند اما به سیاست های دولت واکنش نشان میدهند. این نیز به درک مردم از وضعیت کنونی و انتظارات آنان از آینده نرخ ارز دارد. شما می بینید که مردم عملا به رفتارهای دولت، بانک مرکزی و سیستم تصمیم گیری واکنش نشان می دهند و آنچه که اتفاق افتاده محصول تصمیم گیری دولت و نظام تصمیم گیری است. آن ها خود می خواهند که ارز گران باشد و مردم نیز به وضوح این را درک می کنند و واکنش نشان می دهند.

به نظرتان انگیزه دولت از تمایل به افزایش نرخ ارز  از کجا ناشی می شود؟ دولت چه سودی از این وضعیت می کند؟

دولت به صورت دستوری نرخ را بالا برده و این نرخ هیج جا تنظیم نشده است. آنچه اکنون شاهدیم تنها مهندسی افکار عمومی است و با واقعیت های عینی اقتصاد و شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور فاصله دارد. خیلی سربسته می گویم که به آسیب زدن به افکار عمومی متهم نشوم. واقعیت این است که عملکرد اقتصادی دولت یازدهم و دوازدهم تا کنون خوب نبوده و این بر مشکلات به ارث رسیده قبلی افزوده شده است. دولت برای جبران آسیب های گذشته و عملکرد خود و همچنین برای جبران عملکرد بانک های به اصطلاح خصوصی نیازمند افزایش قیمت ارز است. مشکلاتی که این بانک ها ایجاد کرده اند دیگر قابل پنهان کردن نیست و از این پس مشکلات بسیاری جدی روی دست دولت و سیستم اقتصادی کشور باقی گذاشته اند، روشن خواهد شد. این منابع مفقود شده باید از جایی تامین شود و افزایش نرخ ارز می تواند در این زمینه به دولت کمک کند

نمی توان جلوی این موضوع را سد کرد؟ این نوسانات تا کجا باید ادامه داشته باشد؟

فساد و اختلاس توسط یک گروهی از افراد و سازمان ها صورت می گیرد اما هزینه آن را گروه دیگری که همین مردم هستند باید بپردازند. اینکه برخی نرخ ارز را ناشی از مسائل روانی و کنترل آن را فراتر از توان دولت می دانند، باید گفت این کاملا یک موضوع انحرافی و غلط است. قربانیان اصلی وضعیت کنونی را همه مردم و به طور خاص بخش تولید است. بخش تولید آسیب های جدی را متحمل خواهد شد و به تبع آن افراد بسیاری بیکار می شوند و این بیکاران قربانیان تصمیمات فعلی هستند. ضمن اینکه وضعیت زندگی همه مردم بدتر خواهد شد. پیش بینی ما این است که حداقل ۵۰ درصد جمعیت کشور به زیر خط فقر خواهند رفت. نکته دیگر اینکه گروه های پایین درآمدی و فقیر تر آسیب های بیشتری متحمل می شود و بعد از این نیز قادر به جبران قدرت خرید از دست رفته خود نخواهند بود.