کوپن با نقش جدید کی روی صحنه می‌آید؟

اخیرا زمزمه‌های بسته حمایتی دولت را از گوشه و کنار می‌شنویم. در راستا بسته‌های حمایتی، کارمندان و بازنشستگان هم مشمول این طرح می‌شوند. طبق شنیده‌ها دولت تصمیم گرفته بسته‌های حمایتی را در اختیار خانواده‌ها قرار دهد تا به نوعی از افراد کم درآمد حمایت کند، بدین صورت که به حساب سرپرست خانوار مبلغی غیر قابل برداشت به صورت نقدی واریز می‌شود و سرپرست خانواده فقط می‌‌تواند معادل آن کالا خریداری کند.

این روزها اقتصاد کشور در سربالایی جاده قرار گرفته و در این بین اقشار کم درآمد بیشترین آسیب را دیده‌اند. در ماه‌های اخیر نوسان‌های قیمتی و تورم زیاد دولت را به فکر حمایت از اقشار کم درآمد انداخت. طولی نکشید که این بحث پررنگ شد و امید کمی بهبودی را در دل خانوارهایی که کمرشان زیر بار گرانی و تورم خمیده شده است روشن کرد. به نظر می‌رسد که کشور به روزهای گذشته بازگشته و قرار است دوباره کوپن‌ها مهمان خانه‌ها شود. اما باید منتظر ماند و دید که با توجه به تورم کنونی آیا این کوپن‌ها می‌تواند دردی را از افراد کم درآمد دوا کند یا خیر؟ 

ابهام بسته حمایتی دولت

برای سروسامان دادن به اوضاع اقتصادی کشور در ابتدا طرح افزایش حقوق کارکنان به میان آمد اما طولی نکشید که این موضوع لغو شد. ظاهرا مسائلی همچون تورم و حجم بالای نقدینگی در لغو این طرح بی اثر نبود. اما به فاصله کوتاهی دولت اعلام کرد که در شرایط موجود بسته‌های حمایتی را برای کل آحاد جامعه در نظر دارد. از همان ابتدا تاکنون شفاف‌سازی توسط مسئولان برای اجرای این طرح صورت نگرفت و ابهام‌ و سوال‌های بی‌شمار درمورد این بسته همچنان باقی مانده است. البته اینکه چه گرو‌ه‌هایی مشمول دریافت این طرح می‌شوند تا حدودی مشخص است اما بسیاری از سوال‌ها در این خصوص بدون پاسخ باقی مانده است.

هنوز کسی نمی‌داند که این بسته به صورت نقدی توزیع می‌شود و یا غیر نقدی و یا در رابطه با کمک به افرادی که کمتر از سه میلیون تومان درآمد دارند این سوال پیش می‌آید که حقوق سه میلیون تومانی بر چه اساسی از سوی دولت تعیین شده است؟ شاید بسیاری بر این باور باشند که تمام افراد یارانه‌بگیر باید این بسته حمایتی را دریافت کنند اما نکته اینجاست که بسیاری از یارانه‌بگیران جزو پردرآمدها هستند و نیازی به دریافت بسته حمایتی ندارند. موضوع دیگری که وجود دارد این است که اگر قرار باشد این بسته در شکل کوپن‌های گذشته ظاهر شود ممکن است که مورد استفاده برخی از خانوارها قرار نگیرد و اینجاست که این باور در ذهن ساخته می‌شود که مشکلات معیشتی باید از ریشه حل شود و راه حل‌های موقتی کاری را از پیش نمی‌برند. 

توزیع سبد حمایتی هر چه زودتر باید انجام شود

یکی از بحث‌های مهمی که در وضعیت کنونی وجود دارد، جدی گرفتن مسائلی است که در روبه‌رو اقتصاد کشور قرار گرفته است. بسته‌های حمایتی یکی از مهم‌ترین موضوع‌ها به‌شمار می‌رود و هر چه سریع‌تر باید مسائل مربوط به آن از سوی دولت شفاف شود و به اطلاع مردم برسد. اوایل آبان ماه وقتی خبر توزیع بسته‌های حمایتی منتشر شد احمد رستمی، مدیر کل امور رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در واکنش به این خبر گفت: هنوز در هیات دولت درباره جزئیات توزیع سبد حمایتی تصمیم‌گیری نشده و خبر توزیع این بسته ، صحت ندارد و هنوز این طرح اجرایی نشده است. وی در گفته‌های خود به این نکته اشاره کرده بود که هر زمان که جزئیات بسته حمایتی در دولت مصوب شود، زمان و نحوه توزیع آن نیز از سوی دولت از طریق رسانه‌های جمعی اعلام خواهد شد. اما شرایط به‌گونه‌ای دیگر است و هنوز هم خبر دقیقی از این طرح در میان نیست و اقشار کم درآمد چشم به راه بسته‌های حمایتی نشسته‌اند. شاید در ابتدا این بسته را تنها برای دهک‌های ۱ و ۲ در نظر گرفته بودند اما انگار با شرایط پیش آمده در کشور دولت باید به فکر حمایت از آحاد ملت باشد.

آیا آینده سبد حمایتی همانند کوپن می‌شود؟ 

دهه ۵۰ و ۶۰ بود که کوپن وارد صحنه اقتصادی شد، بسیاری از افراد آن روزها و صف‌های طویل توزیع کوپن‌ها را به خاطر دارند. در آن زمان کالاهایی از جمله قند، شکر، روغن و ... توسط کوپن‌های کاغذی به مردم اهدا می‌شد تا در شرایط سخت اقتصادی بتواند کمکی اندک به معیشت آن‌ها کند. سال‌ها گذشت و بعد از مدت‌ها یارانه‌ با مبلغ کمی در شکل و ظاهری جدید خود را مهمان خانه‌ها کرد. اما یارانه‌ها هم گره‌ای را از مشکلات جامعه باز نکرد و حتی می‌توان گفت که مشکلات جدیدی را هم به جامعه اضافه کرد و حالا هم که بحث سبدهای حمایتی به میان آمده و نظرات متفاوتی را با خود همراه کرده است. با توجه به تجربه کوپن قدیمی و شکست آن این ذهنیت ایجاد می‌شود که نکند آینده این طرح هم مانند کوپن با شکست همراه باشد؟ اما نکته‌ای که وجود دارد این است که حمایت‌ها به هر شکلی از سوی دولت در بین عموم مردم چندان بی‌تاثیر نیست و تا حدودی می‌تواند پاسخگوی نیاز افرادی باشد که در خط فقر و زیر خط فقر قرار گرفته‌اند. البته بسیاری از کارشناسان معتقدند که اجرای این طرح به تنهایی نمی‌تواند اثربخش باشد و حسین راغفر، عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا با اشاره به طرح بسته‌های حمایتی گفته بود که اگر بسته‌های حمایتی را بخواهیم برای اقشار ضعیف جامعه در نظر داشته باشیم طرح بدی نیست اما مساله مهم‌تر اشتغال است که باید برای آن هم بسته‌های فرصت‌ شغلی طراحی شود، در حالی که تنها چیزی که در بسته‌های موجود وجود ندارد همین بحث اشتغال است. 

در حال‌حاضر که کشور در شرایط سخت اقتصادی به سر می‌برد و مقابل تحریم‌ها قرار گرفته است، امید می‌رود که حمایت‌های دولت در هر قالبی که باشد، بتواند بخشی از نیازهای جامعه را برطرف کند و کمی اوضاع را بهبود ببخشد.

کیمیا نجفی