حذف صفر از پول ملی ایران داستان تازه‌ای نیست و چند سالی است که حرف و حدیث‌های آن را از گوشه و کنار می‌شنویم. هر از‌چند گاهی حذف صفر و یا صفرهای پول ملی کشور با قدرت مطرح می‌شود، اما بعد از مدت کوتاهی در فضا اقتصادی این مسئله به دست فراموشی سپرده می‌شود. در این میان برخی از کارشناسان بر این باورند که برای بهبود شرایط اقتصادی کشور، اکنون بهترین زمان برای حذف صفر از پول ملی است و در مقابل برخی از کارشناسان نظر دیگری را مطرح می‌کنند و معتقدند که حذف صفر از پول ملی هزینه و بار مالی اضافی را بر کشور تحمیل می‌کند.
در شرایط فعلی کشور قدرت خرید خانوارها به شدت کم شده و از طرف دیگر ارزش پول ملی کاهش پیدا کرده است. تمام مشکلات اقتصادی دست به دست هم داده‌اند که دوباره حرف حذف صفر از پول ملی بر سر زبان‌ها بیفتد. محمد حسین فرهنگی نماینده مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی در این خصوص گفت: «در شرایط فعلی با توجه به کاهش ارزش پول ملی، برای سهولت در عملیات حسابداری و انجام مبادلات اقتصادی باید موضوع حذف چهار صفر از پول ملی لحاظ شود و زمان مناسب برای این اقدام رسیده است.» اما نکته اینجا است که این اقدام تا چه حد می‌تواند در شرایط کنونی به اقتصاد کشور کمک کند؟
علی مزیکی، کارشناس مسائل اقتصادی دراین‌باره به «ابتکار» گفت: حذف صفر از پول ملی هر کشوری نمی‌تواند تاثیر بلند‌مدتی داشته باشد. ممکن است تاثیر کوچک کوتاه‌مدتی را در فضای اقتصاد ایجاد کند، اما در بلند‌مدت خیر! اما اینکه باز کردن این بحث در شرایط کنونی و با توجه به وضعیت اقتصادی زمان مناسبی باشد جای فکر کردن دارد.
وی افزود: معمولا حذف صفر از پول ملی زمانی اتفاق می‌افتد که در وضعیت پولی کشور کمی پایداری رخ داده باشد. اما کشوری مثل ایران که در تورم به سر می‌برد، غیرقابل پیش‌بینی است و می‌توان گفت با توجه به این شرایط زمان مناسبی برای اقدام نیست. به هرحال حذف صفر از پول ملی اثری نخواهد داشت و نمی‌تواند اقتصاد را مدیریت کند. درصورت انجام شدن این کار ممکن است تا حدودی محاسبات عددی را راحت کند. مسئله دیگری که وجود دارد این است که برخی از کشورها برای اجرا کردن اهدافی از جمله مبارزه با پولشویی دست به همچین کاری می‌زنند. دلیل این کار هم این است که افراد باید پول‌های خود را برای تعویض در اختیار دولت قرار دهند، در این شرایط باعث می‌شود پول‌های که منبع، مبدا و مقصدشان مشخص نیست شناسایی شود، وگرنه حذف صفر نمی‌تواند پیامد اقتصادی برای کشور داشته باشد.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به اثر کوتاه‌مدت حذف صفر بر مشکلات اقتصادی گفت: این امر احتمالا بتواند بر تورم و دیگر مشکلات اقتصادی در کوتاه‌مدت دامن بزند اما باید بگویم که اثر آن آنقدر قوی نیست. در مجموع حذف صفر یک عمل پیچیده‌ای نیست و تنها یک تغییر عددی به حساب می‌آید. به عنوان مثال اگر قیمت کالایی ۱۰۰۰ تومان باشد با انجام این کار قیمت آن کالا ۱ تومان می‌شود و چنین تغییری نمی‌تواند یک اثر اقتصادی آنچنانی داشته باشد. همان‌طور که گفتم می‌تواند آثار تورمی داشته باشد اما این مسئله جدی و قوی نیست.
مزیکی خاطرنشان کرد: صحبت‌هایی از جمله اینکه با حذف صفر ارزش پول ملی می‌تواند افزایش پیدا کند و یا تاثیری بر درآمدهای صادراتی خواهد داشت، صحت ندارد و کشورها زمانی به انجام این عمل اقدام می‌کنند که تورم و وضعیت مالی‌شان کنترل شده باشد و آن زمان صفرها را حذف می‌کنند تا پول‌شان حالت استاندارد پیدا کند و علاوه‌بر آن همان‌طور که قبلا به آن اشاره کردم از این طریق با پولشویی مبارزه کنند.
مرتضی افقه، اقتصاددان، حذف صفر از پول ملی را در شرایط کنونی کاری بیهوده دانست و گفت: در این شرایط که کشور در بحران گرفتار است تعجب می‌کنم که چنین حرف‌های ساده‌ای مطرح می‌شود. اوضاع ایران در این روزها بسیار پیچیده شده و این پیچیدگی از لحاظ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، هنری و حتی مذهبی است.
در این وضعیت اقتصاد به شدت تحت تاثیر عوامل مختلف قرار می‌گیرد. اینکه برای حل مشکلات از فرمول‌های ابتدایی و بی‌نتیجه‌ای استفاده شود اصلا منطقی نیست. حذف صفر را بارها مطرح کرده‌اند، اگر بخواهیم نگاهی منطقی داشته باشیم باید بگوییم مگر می‌شود با حذف صفر اوضاع اقتصادی خوب شود؟ مشکلات اقتصادی ما آنقدر ریشه‌دار هستند که نیازمند تحولات ساختاری و بنیادی است نه ارائه فرمول‌های سطحی!
وی افزود: تجربه کشورهای مختلف در این زمینه نشان داده است که حذف صفر محاسبه ریاضی را تا حدودی آسان می‌کند، اما به این شرط که اقدامات اساسی و زیربنایی مرتبط با کاهش تورم و یا تولیدی شدن اقتصاد را انجام داده باشند و در قدم بعد مسئله زیاد بودن صفرها که ناشی از تورم‌های متراکم سال‌های گذشته است را حل کنند. نکته‌ای که باید به آن اشاره کنم این است که حذف کردن صفر از پول ملی بیشتر جنبه روانی دارد و نمی‌تواند تاثیری بر متغیرهای اقتصادی داشته باشد.
افقه در پایان خاطرنشان کرد: حذف صفر از پول ملی چه در کوتاه مدت و چه در بلند مدت هیچ تاثیری بر تورم ندارد و من معتقدم حتی به آن دامن هم نمی‌زند. شاید بتوانیم بگوییم در ابتدا انجام این کار تنها باعث به‌هم ریختگی در فضا اقتصادی می‌شود. البته در این میان نمی‌توان منکر این شد که در محاسبات حسابداری صرفه‌جویی می‌شود. نکته‌ای که وجود دارد این است، در این شرایط حذف صفر از پول ملی کشور یک کار زائد است که هیچ کمکی به توسعه، تولید و مشکلات اقتصادی نمی‌کند و از نظر من شاید مشکلات را پیچیده‌تر هم کند. ما نباید مسائل اقتصادی فعلی را خیلی ساده فرض کنیم. این ساده‌انگاره تنها یک نتیجه دارد و آن‌هم ارائه فرمول‌های سطحی است که فقط اتلاف منابع و زیاد شدن هزینه را به جا می‌گذارد.
کیمیا نجفی
- 16
- 2
