رشد ماهانه شاخص تولیدکننده سقوط کرد

 آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد نرخ تورم ماهانه «شاخص بهای تولیدکننده» در آبان‌ماه به رقم ۵/ ۳ درصد رسیده و نسبت به ماه قبل کاهش ۱/ ۸ واحد درصدی را ثبت کرده است. این موضوع می‌تواند یک علامت مثبت برای «تورم مصرف‌کننده» محسوب شود؛ زیرا شاخص بهای تولید‌کننده یک شاخص پیش‌نگر برای شاخص بهای مصرف‌کننده بوده و تغییرات آن با یک وقفه زمانی بر قیمت‌های مصرفی منعکس می‌شود. ثبات قیمت ارز در دو ماه اخیر و تغییر انتظارات، عوامل اصلی تغییر مسیر تورم تولیدکننده بوده است.

آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد تورم ماهانه در آبان‌‌ماه به ۵/ ۳ درصد رسیده، این در حالی است که نرخ تورم ماهانه در مهرماه در سطح ۵/ ۱۱۱ درصد بوده است. از سوی دیگر، آمارهای تورم نقطه‌به‌نقطه نیز نشان می‌دهد از سرعت افزایش تورم در آبان‌‌ماه کاسته شده است. در مهرماه ۶/ ۱۴ واحد درصد به نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه افزوده شده، که این رقم در آبان‌‌ماه به ۳/ ۴۴ واحد درصد کاهش یافته است. به‌نظر می‌رسد ثبات نرخ ارز و تغییر انتظارات تورمی در سطح قیمت‌های تولیدی، باعث تغییر فاز نرخ تورم شده است.

آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد در آبان‌‌ماه سال‌جاری، شاخص بهای تولید‌کننده به ۱/ ۱۸۲۲ واحد رسیده است. با این رقم نرخ تورم ماهانه شاخص بهای تولید‌کننده به ۵/ ۳ درصد رسیده است. این در حالی است که رقم قبلی تورم تولید‌کننده در مهر ماه معادل ۵/ ۱۱ درصد گزارش شده بود. این آمار نشان می‌دهد که تورم ماهانه شاخص بهای تولید‌کننده از فاز پرنوسان خارج شده و در حال حاضر، به سطح نرمال ماه‌های قبل بازگشته است.

نرخ تورم ماهانه شاخص بهای تولید‌کننده از فروردین ماه تا خرداد ماه سال‌جاری در سطح کمتر از ۵/ ۲ درصد نوسان می‌کرد، اما تلاطمات ارزی در تابستان سال‌جاری باعث شد که در نهایت نرخ تورمماهانه در تیر ماه به ۳/ ۱۰۰ درصد برسد و دورقمی گزارش شود. در بازه تیرماه تا مهرماه این روند کم و بیش ادامه داشت و شاخص بهای تولید‌کننده، چهار ماه پرنوسان را تجربه کرد.

حال آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد این شاخص در میانه پاییز، آرامش پس از توفان را تجربه می‌کند. این روند می‌تواند در ماه‌های آینده، بر تورم مصرف‌کننده نیز اثرگذار باشد. در ادبیات اقتصادی از این شاخص به‌عنوان یک شاخص پیش‌نگر (Leading Indicatorr) یاد می‌شود؛ به این معنی که با بررسی این شاخص می‌توان از سطح تغییر قیمت‌ها در بازار کالا و خدمات مصرفی یا تورم اطلاع کسب کرد. به بیان دیگر، هر افزایش یا کاهش قیمت در شاخص بهای تولیدکننده با یک وقفه زمانی در شاخص بهای مصرف‌کننده نیز مشاهده می‌شود. بنابراین می‌توان عنوان کرد که این کاهش نرخ تورم ماهانه در ماه‌های آینده نیز بر شاخص بهای مصرف‌کننده منعکس شود.

افت سرعت در تورم نقطه‌به‌نقطه

برخلاف روند کاهشی تورم ماهانه تولید‌کننده؛ نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در آبان‌‌ماه نسبت به ماه قبل صعودی بوده است. براساس آمارهای بانک مرکزی نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در آبان‌‌ماه سال‌جاری به ۳/ ۶۳ درصد رسیده؛ درحالی‌‌که این نرخ در مهرماه سال‌جاری در سطح ۵۹ درصد قرار داشت. همچنین در شهریور ماه نیز رقم تورم نقطه‌به‌نقطه ۴/ ۴۴ درصد بوده است. این موضوع نشان می‌دهد سرعت افزایش نرخ تورم در آبان‌‌ماه نسبت به مهرماه کاهش یافته است. به بیان دیگر در مهرماه ۶/ ۱۴ واحد درصد به نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه افزوده شده، حال آنکه در آبان‌‌ماه میزان افزایش نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه ۳/ ۴ واحد درصد بوده است.

می‌توان پیش‌بینی کرد که روند کاهشی نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در ماه‌های آتی نیز تداوم داشته باشد. البته باید توجه کرد نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در آبان‌‌ماه با ثبت رقم ۳/ ۶۳ درصد یک رکورد آماری در تاریخ انتشار این آمار طی ۲۶ سال اخیر محسوب می‌شود و بیشترین مقدار گزارش‌شده بوده است، اما بررسی دو آمار نرخ تورم ماهانه و نقطه‌به‌نقطه نشان از تغییر حرکت شاخص بهای مصرف‌کننده و پایین آمدن از قله تورمی دارد. به‌نظر می‌رسد می‌توان دو عامل را در این آمار موثر دانست. نخستین عامل ثبات نرخ ارز است.

میزان تغییرات قیمتی ارزها در ماه‌های پاییز کاهش یافته و در برخی موارد نیز از سطح قیمتی ارزهای خارجی کاسته  شده است. این موضوع در شاخص بهای تولید‌کننده اثرگذار خواهد بود، زیرا بسیاری از نهاده‌ها و مواد اولیه واحدهای تولید به شکل واردات تهیه می‌شود که رابطه مستقیمی با تغییرات نرخ ارز دارد. موضوع دوم را نیز می‌توان به تغییر انتظارات برای تهیه  کالاهای تولیدی نسبت داد. در ماه‌های قبل از اعمال تحریم‌ها و خروج آمریکا از برجام، میزان تقاضا برای تهیه کالاهای مصرفی و تولیدی افزایش یافته بود که به نظر می‌رسد در دو ماه اخیر، از میزان این فشارها کاسته شده است و در نتیجه در حال حاضر، فشار قابل‌توجهی برای تهیه این کالاها وجود ندارد.

رشد ۹/ ۴ واحد درصدی تورم متوسط

دیگر آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد نرخ تورم متوسط یا ۱۲ ماه در آبان‌‌ماه سال‌جاری به سطح ۹/ ۲۶ درصد رسیده است. این نرخ نشان می‌دهد افزایش شاخص بهای تولید‌کننده در ۱۲ ماه منتهی به آبان سال‌جاری نسبت به ۱۲ ماه منتهی به آبان سال قبل به چه میزان بوده است. نرخ تورم متوسط در آبان‌‌ماه در سطح ۲۲ درصد قرار داشت. نکته قابل‌توجه این است با توجه به اینکه نوسان شاخص بهای تولید‌کننده در ماه‌های قبل زیاد بوده است، بهترین ملاک برای ارزیابی حرکت شاخص، نرخ تورم ماهانه است زیرا با توجه به نوسانات شاخص، تغییرات قیمتی یک ماه نشان می‌دهد که آیا مسیر شاخص تغییر کرده یا در راستای حرکت ماه‌های قبلی بوده است. اما مقایسه آمار تورم متوسط با توجه به حافظه ۲۴ ماهه آن نمی‌تواند معیار تصمیم‌گیری تحلیلگران و سیاستمداران قرار گیرد.

افت قابل‌توجه تورم صنعت

بانک مرکزی علاوه بر آمار شاخص بهای کل، تغییرات ماهانه و نقطه‌به‌نقطه ۸ گروه شاخص بهای تولیدکننده را نیز منتشر کرده است. مهم‌ترین گروه در بین گروه‌های شاخص بهای تولید‌کننده، بخش صنعت است که حدود نیمی از وزن کل شاخص را در اختیار دارد. نرخ تورم ماهانه در آبان‌‌ماه در گروه صنعت به میزان ۵/ ۳ درصد گزارش شده، این در حالی است که این رقم در مهرماه ۳۳/ ۱۴ درصد گزارش شده بود.

بنابراین افت تورم بخش صنعت، باعث کاهش نرخ تورم کل شده است. البته آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد سطح قیمت‌های گروه صنعت در آبان‌‌ماه سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل ۷/ ۸۷ درصد رشد کرده است. اینافزایش قیمت در بخش صنعت، فشار قابل‌توجهی را بر بنگاه‌های تولیدی خواهد گذاشت و ادامه حیات بنگاه‌های کوچک و متوسط را با اما و اگر روبه‌رو می‌کند.

در آبان‌‌ماه تورم ماهانه گروه کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری ۲/ ۴ درصد بوده است. این رقم نیز در مهرماه به میزان ۶/ ۱۰ درصد گزارش شده که نشان می‌دهد میزان تورم ماهانه این بخش نیز کاهشی بوده است. نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه این گروه در آبان‌‌ماه ۴/ ۵۲ درصد گزارش شده است. کاهش تورم ماهانه در سایر گروه‌ها همچون حمل‌و‌نقل و انبارداری، هتل و رستوران، آموزش و بهداشت نیز قابل‌مشاهده است. البته سطح تورم گروه خدمات نسبت به گروه‌های کالایی کمتر بوده است. نرخ تورم ماهانه بخش خدمات ۳ درصد و نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه تنها ۱/ ۳۶ درصد بوده است.